Gunther, jij hebt het federaal regeerakkoord grondig gelezen. Wat waren je eerste indrukken?

“Bijzonder negatief, niet alleen voor het personeel, ook voor de reizigers. Wat betreft het personeel gaat het vooral over de pensioenvoorwaarden die omlaag gaan. Men heeft het altijd over die 55 jaar voor het rijdend personeel, maar in de praktijk zijn mensen die inderdaad op 55 jaar op pensioen kunnen gaan letterlijk op twee handen te tellen”.

Onder deze video volgt de redactioneel bewerkte weergave van ons gesprek. Het volledige interview kan je bekijken op deze video (17:07, voor ondertitels, klik onder rechts in beeld):

00:00  We spreken met Günther Blauwens, algemeen secretaris ACOD-Spoor

01:09  Langer werken, sociale inleveringen en toch zijn we er voor de reizigers

06:47  Splitsing INFRABEL-NMBS is duur en inefficiënt, de regering wil nog meer splitsen

10:46  Wat wij willen is één bedrijf dat volledig ten dienste staat van de reizigers

13:02  Een Amerikaans investeringsfonds investeert zijn winst niet in beter vervoer

13:37  Vakbonden ijveren voor ieders rechten, ook die van de komende generaties

“Al het spoorpersoneel gaat lijden onder deze veranderingen. Dit wordt langer werken voor minder pensioen. Het pensioen zal berekend worden op de volledige loopbaan . Dat betekent dat mensen 300 tot 400 euro minder pensioen gaan hebben per maand. Dat komt wel zwaar aan.”

“En wat ons vooral stoort is dat men totaal geen rekening houdt met het begrip ‘zwaar beroep’. Men gaat er van uit dat iedereen zomaar langer kan werken zonder dat er een oplossing is om dat werken ‘werkbaar’ te houden.””

Station Antwerpen. Bron: Wikipedia.

“De Belgische spoorwegen zijn een operationeel bedrijf. De mensen zijn nu al zeer flexibel. Heel veel spoormensen hebben onregelmatige werkroosters. Om 2.00 uur s’morgens beginnen, om 3.00 uur s’morgens, de volgende dag om 3.00 u s’namiddags, veel weekends en feestdagen die ze niet met de familie kunnen doorbrengen.”

“Heel wat mensen werken in een continu drie shiften-systeem (ochtend-namiddag-nacht). Dat zijn mensen die dag en nacht buiten werken. Mensen die heel vaak een functie uitoefenen voor de sociale veiligheid en de veiligheid van de exploitatie.”

“Veiligheid, dat is continu focus op je werk. Dat heeft een mentale impact. Daar wordt totaal geen rekening mee gehouden.”

“Men doet alsof langer werken een normale zaak is. Een mens is niet gemaakt om s’ nachts te werken of op zeer onregelmatige tijdstippen. De mens is gemaakt om normaal te werken, van negen tot vijf. Dat is doenbaar, maar als je heel je loopbaan op zeer onregelmatige tijdstippen moet werken in weer en wind, buiten, daar wordt totaal geen rekening mee gehouden. Dat stoort onze mensen enorm.”

Als levenslang overtuigde treingebruiker heb ik altijd ondervonden dat de mensen van de trein dat met hart en ziel doen.

“En dat is wat het spoor vandaag recht houdt! Men heeft dus de voorbije twintig jaar de spoorwegen structureel onwerkbaar gemaakt door voortdurend te besparen. Elke trein die vandaag nog op tijd rijdt, doet dat dankzij onze mensen die zeer pragmatisch de problemen proberen te verhelpen.”

“Het spoor werd twintig jaar geleden operationeel gesplitst in INFRABEL en de NMBS. Er is geen operationele samenwerking meer in principe. Daar gaat nu verder door ook onze personeelsdienst HR Rail op te splitsen in twee personeelsdiensten.”

“Ik ben begonnen in 1992 als treinbegeleider. Er werkten toen 45.000 mensen bij de NMBS onder leiding van één directiecomité van vijf mensen. Vandaag zijn dat 27.000 mensen met welgeteld zestien directeurs en twee CEO’s, terwijl we nog nooit zoveel reizigers hebben gehad. Dus, er klopt iets niet.”

“Men heeft het altijd over de ‘macht’ van de vakbonden, terwijl je ziet waar die vakbonden, die toch de werkende mensen vertegenwoordigen, mee hebben ingestemd om het bedrijf werkbaar te houden.”

“Met de beperkte middelen die men vandaag heeft, en men gaat nog meer besparen. In het regeerakkoord staat 675 miljoen op vijf jaar tijd. Ter herinnering, tussen 2020 en 2022 hebben de Belgische spoorwegen (NMBS, INFRABEL en HR Rail samen) 600 miljoen uitgegeven aan consultants. Is de stiptheid verbeterd? Is de dienstverlening verbeterd? Is de communicatie verbeterd? Ik denk het niet.”

Dat was dikwijls voor knowhow die ze zelf in huis hadden.

“Er is heel veel knowhow binnen de Belgische spoorwegen (zowel bij NMBS, INFRABEL als HR Rail) zelf en toch gaat men steeds naar consultants. Voor IT kan ik dat nog begrijpen, maar voor puur spoorwegkundige materie, om treinen te doen rijden, stipt te doen rijden.”

“Laat dat alstublieft over aan mensen die het spoorwegsysteem kennen. Heel veel mensen die dat door en door kennen moeten vandaag vaststellen dat ze de middelen niet krijgen en belemmerd worden door die operationele splitsing tussen INFRABEL en NMBS.”

De trein, altijd een beetje reizen, naar het verre Zuiden? Foto: Lode Vanoost.

“Het regeerakkoord zegt: ‘We moeten besparen en het spoor efficiënter maken’. Kijk, als je dat wil moet je werken met één spoorwegbedrijf met één CEO, één directiecomité, één raad van bestuur én één HR-dienst. Dat is niet alleen kostenbesparend, maar buitengewoon efficiënt.”

Er wordt beweerd dat Europa die splitsing wilde, maar dat klopt niet. Europa wilde alleen de splitsing van de boekhouding en liet de landen vrij hoe ze dat zouden organiseren. Meerdere  landen die die splitsing gedaan hebben, zijn daar al op teruggekomen.

“In Groot-Brittannië hebben ze alles gesplitst en geprivatiseerd, ook het netwerk was in bedrijven gesplitst. De veiligheid heeft daaronder geleden, net als de dienstverlening en de ticketprijzen.”

“Vandaag is men het Britse spoor opnieuw aan het nationaliseren, omdat het goedkoper is voor de Britse belastingbetaler dan wanneer het uitbesteed wordt aan privé-bedrijven. Die werden niet alleen gesubsidieerd met belastingsgeld, maar verkasten hun winsten naar het buitenland. Is het dat wat de regering wil, alles splitsen en daarna privatiseren. Daar passen wij dus voor. Ik hoop dat de reizigers dat ook beseffen.”

Het gaat niet alleen over werkomstandigheden, verloning, pensioen, de zorg voor mensen die ziek vallen. Het gaat ook over infrastructuur die apart wordt beheerd. Wat zegt het regeerakkoord daarover?

“Zeer weinig, het is vooral de NMBS die zal moeten besparen.  Iedereen weet dat INFRABEL een belangrijke factor is voor de haven, voor het goederentransport. Ik vermoed dus dat INFRABEL nog investeringen zal krijgen. De NMBS zal het gelag zal betalen.”

“Dat is echt niet oke. Zo creëer je spoorwegen met twee verschillende snelheden. Wij willen één bedrijf, volledig afgestemd op de dienst van de reiziger. Die moet ordentelijk van A naar B kunnen voor een toegankelijke prijs.”

Dieselloc van INFRABEL, station Athus. Eigen foto

“Ik stel vast dat tijdens de minimale dienstverlening treinen met een beperkte samenstelling reden (kortere treinen). Ik weet waarom. Men heeft de planning zo gecentraliseerd door de jaren heen dat niemand nog weet hoe dat moet aangepakt worden in het echt.”

“Dat is wat wij al twintig jaar hebben voorspeld. Als je nog meer gaat splitsen, als je nog meer gaat besparen, dan ga je dus dit scenario creëren.”

“En wat liberalisering betreft, dat is nonsens. Spoorwegen is een natuurlijk monopolie. Aanvaard dat. Wie naar de winkel gaat om boter, kiest zelf zijn winkel, kiest zelf zijn merk boter.”

“Met de trein gaat dat niet. De overheid bepaalt welke trein rijdt tussen Leuven en Gent. Je gaat niet kiezen. De overheid heeft dat voor jou geregeld. Wie zegt, we moeten liberaliseren om de keuzevrijheid van de reiziger te vergroten, dat is dikke flauwekul. Het is de overheid die gaat kiezen in uw plaats. Dat is dus geen liberalisering.”

De overheid doet dat in het algemeen belang, niet?

“Liberaliseren is creëren van kleine monopolies ten gunste van privé-operatoren die met hun winsten naar het buitenland vertrekken. We hebben hier een drielandentrein tussen Nederland, Duitsland en België. Dat bedrijf is overgenomen door een Amerikaans investeringsfonds (I Square Capital) dat zijn winsten niet gaat investeren in mobiliteit voor de samenleving. Laat ons niet naïef zijn.”

In de media hoor je bijna alleen over de vakbonden als er ergens een staking is. Maar vakbonden doen veel meer. Günther, blijven jullie in de huidige omstandigheden geloven in sociaal overleg?

“Alles wat we hebben bekomen is niet alleen door strijd gekomen, maar ook door sociaal overleg. Men zegt dat vakbonden oubollig en ouderwets zouden zijn. Ten eerste, het is dankzij de vakbonden – vooral in mijn sector – dat vrouwen evenveel verdienen als mannen.”

Loc 3009 van de Luxemburgse CFL rijdt Luik-Guillemins binnen (2019, nu vervangen door Desiro-treinstellen). Foto: Lode Vanoost.

“Ten tweede, wij ijveren niet alleen voor de huidige generatie. We doen dat ook voor de komende generatie. 300 of  400 euro minder pensioen, onze generatie gaat dat nog geleidelijk ondervinden, maar de volgende generatie gaat dat volledig voelen. Daar ijveren wij ook voor.”

“Vakbonden strijden al 150 jaar voor sociale vooruitgang, niet alleen voor de generatie van het ogenblik, ook voor de volgende generatie. Dat is ons verschil met de bekrompen mentaliteit van bepaalde politieke partijen.”

Vakbonden hebben hun leden, maar een vakbond die iets bekomt, doet dat voor al het personeel, niet alleen voor de eigen leden.

“Wetenschappers hebben altijd gezegd dat er in landen met een hoge syndicalisatiegraad meer welvaart is.  Iedereen moet dit beseffen: lid zijn van een vakbond versterkt je toekomst, niet alleen die van jezelf, maar ook die van je gezin, van je kinderen, van je kleinkinderen.”

“Dat leeft bij de mensen waar ik mee praat. Die moeten op het einde van de maand rekenen. Heb ik nog iets over voor mijn oude dag. Een woonzorgcentrum is niet goedkoop. Kan ik nog een (financiële) rugzak geven aan mijn kinderen? Een appartement kopen zonder rugzak is vandaag onmogelijk.”

“De miljonairs, de multimiljonairs en de miljardairs moeten op het einde van de maand niet rekenen. Hun oude dag is verzekerd net als de toekomst van hun kinderen. Het is dit onrechtvaardigheidsgevoel dat vandaag bij de mensen leeft. Je moet daar geen communist voor zijn om dat te beseffen.”