De schuldvraag van de treinramp is na twee jaar nog altijd niet opgelost. Er zijn alleen maar onderzoeken geweest. Kort na de ramp waren er enorme protesten. Net als vorig jaar en nu recent opnieuw, twee jaar later. Een petitie van de nabestaanden van de slachtoffers behaalde 1.367.524 handtekeningen.

Hieronder volgt een redactioneel bewerkte weergave van ons gesprek. Het volledige interview kan je bekijken op deze video:

00:00 Twee jaar later pas een eerste grondig onderzoeksrapport

01:32   Wat blijft de regering verbergen?

11:00   Eén miljoen betogers tegen politieke straffeloosheid en sociale inleveringen

16:22   “In Griekenland de trein nemen? Geen denken aan!

Nu, twee jaar later, verschijnt een rapport van de overheidsinstelling EODASAAM, bevoegd voor onderzoek van treinrampen, dat geen schuldvraag stelt, maar wel alles op een rijtje zet. Wat je daaruit leert, is dat er enorm werd geknoeid met dat onderzoek.

Het probleem zit natuurlijk dieper. Dit heeft te maken met onderfinanciering, met privatisering en met een regering die zijn verantwoordelijkheid ontloopt. Wat heb je de voorbije dagen geleerd over hoe enerzijds de regering omgaat met dit rapport en hoe de bevolking daarop reageert?

Bruno Tersago: “Het rapport is pas op 27 februari 2025 gepubliceerd. De dag erna was een betoging gepland en is Griekenland eigenlijk helemaal stilgevallen, omdat er een algemene staking was. De regering kon nog niet echt reageren op het rapport, maar zei toch al dat er uit zou blijken dat het bewijst dat de regering niets heeft willen toedekken.”

200.000 betogers in Thessaloniki. Foto AMNA/Achielas Chiras

“Daar heeft de bevolking het moeilijk mee. Er is jaren beweerd dat er geen ontvlambaar materiaal vervoerd werd met de goederentrein. De regering stelde dat er geen video beschikbaar was die dat kon staven.”

De kwestie van die ontvlambare materie is zeer relevant, want in het rapport staat dat in de eerste wagon de dodelijke slachtoffers vielen door de impact van de botsing. De slachtoffers in de tweede en de derde wagon zijn echter omgekomen in een vuurzee na de impact. Daarom is die kwestie zo belangrijk.

“Inderdaad, een maand geleden was er een betoging naar aanleiding van gepubliceerde geluidsfragmenten van gesprekken van slachtoffers op de trein naar noodnummer 112. Daarin hoorde je een jong meisje roepen: ‘Ik heb geen zuurstof!’  Zuurstofgebrek wijst op een groot vuur.”

Betoging in Heraklion. FOto: AMNA/Nikos Chaldikiadis

“Dat heeft een hevige reactie getriggerd bij de bevolking die op 26 januari 2025 massaal de straat opkwam met de slogan ‘Ik heb geen zuurstof’. Daarop heeft de regering snel gereageerd met een interview van eerste minister Kyriakos Mitsotakis, waarin hij zei: “We moeten nederig het hoofd buigen voor de nabestaanden van de dodelijke slachtoffers.”

“Je merkte dan al dat er iets broeide, dat de mensen zouden reageren op de komende tweede verjaardag van de ramp. Daarom zei Mitsotakis dat het goed zou zijn geweest als er een video was geweest van de goederentrein. “Maar die hebben we niet”, zei hij.

“Een paar dagen na het interview duikt er dan toch een video op van die goederentrein. Bijna twee jaar na datum geeft de advocaat van het bewakingsbedrijf dat die camera’s beheert een aantal video’s aan de overheid. Twee dagen later zet een invloedrijke regeringsvriendelijke journalist die video’s op zijn X-account.”

Welles nietes spelletje met de slachtoffers

“Een paar dagen later geeft een werknemer van dat bewakingsbedrijf toe dat hij de video zou hebben ‘teruggevonden’ op 8 februari. Die video was echter al gepubliceerd door een journalist op 7 februari en was doorgegeven aan de overheid op 5 februari.”

Betoging in de stad Chania. Foto: AMNA/Greekreporter

“De regering stelde daarop dat die video zou bewijzen dat er geen ontvlambare goederen waren vervoerd. Experts van de overheid bevestigden dat het de goederentrein van de ramp is op de beelden en dat er niets op te zien zou zijn dat op chemische ladingen wijst. De authenticiteit van die video’s kan echter niet bewezen worden.”

“Ondertussen deed de Universiteit van Gent een onderzoek en vond sporen van bijtende producten op de kledij en in de brandwonden van de brandweermannen. Die vaststellingen werden echter niet in het onderzoek opgenomen. Er werd dus ook niet onderzocht of deze stoffen de steekvlam bij de botsing veroorzaakten.”

Video van de betoging in Athene: https://x.com/PAME_Greece/status/1895440704387891205

“Dit is een heel belangrijk aspect van het hele onderzoek naar de treinramp. Volgens de onderzoekers in Gent zou het om xyleen en tolueen gaan, producten die worden gebruikt om benzine te verdunnen. Bij die zwendel is de Griekse benzinemaffia betrokken.”

“Zo ontstaan natuurlijk geruchten over de regering. Houdt de regering die maffia de hand boven het hoofd? Waarom geeft de regering niet toe dat de trein ontvlambaar materiaal vervoerde? Eerste minister Mitsotakis merkte natuurlijk snel dat er veel meer mensen op straat kwamen protesteren dan hij had verwacht. Tussen haakjes, in de buitenlandse media werd gesproken van 15.000 mensen. Het waren er minstens tien keer zoveel!”

Betoging in de stad Nafplion. Foto: AMNA/Evangelos Bougiotis

Eerst zei Mitsotakis dus “We moeten het hoofd buigen voor de nabestaanden.” Daarna stuurde hij echter twee ‘pitbulls van de junta’ – zoals ze hier worden genoemd – uit om op televisie de hele tijd interviews te geven. Dat zijn twee politieke figuren uit de extreemrechtse partij Laos die samen met Nea Demokratia (de conservatieve partij) in de regeringscoalitie komen zitten.

Een van hen is nog voorzitter geweest van de politieke partij (National Political Union EPEN) die nog door de gevangen gezette juntaleider Georgios Papadopoulos (dictator 1967-1973) was opgericht (in 1985). Mavroudis ‘Makis’ Voridis is nu minister, onthou zijn naam.”

“Die twee ministers komen al een hele maand met de boodschap dat zij niets te verbergen hebben en dat de nabestaanden van de slachtoffers politieke motieven hebben tegen Mitsotakis. “We gaan toch niet terug naar de volkstribunalen van 2012 tot 2024 op het Syntagmaplein (het centrale plein van Athene voor het parlementsgebouw).”

De betoging in Athene – zicht op het centrale Syntagmaplein – was de grootste ooit. Foto: AMNA/Giannis Kolesidis

“Die protesten waren gericht tegen de sociale inleveringen die de trojka oplegde (Europese Commissie, Europese Centrale Bank, Internationaal Monetair Fonds). Die protesten leidden toen tot de overwinning van Syriza. Die twee ministers zeggen nu voortdurend ‘Het is Mitsotakis of de chaos’. De schrik zit er dus goed in bij de regering.

Meer dan een miljoen betogers

“De bevolking pikt dit echter niet langer. Opnieuw worden de nabestaanden van de dodelijke slachtoffers geschoffeerd door de regering. Zij antwoordden gevat op die kritiek:

“Wij hebben geen politieke agenda, wij willen alleen weten wat met onze kinderen is gebeurd. Zijn die gestorven door de impact? Zijn ze gestorven door het vuur? Waarom moeten wij als ouders lichaamsdelen van onze kinderen opgraven in een veld dertien kilometer van de ramp, omdat die grond was afgegraven om ter plaatse asfalt en grind te storten? (De verklaring van de regering is dat dat nodig was om de kranen te stabiliseren die de treinwrakken moesten opruimen, nvdr.)

Betoging in Athene met Maria Karystianou, moeder van een slachtoffer: https://x.com/GreekReporter/status/1895519178830070208

“Dit is dus heel emotioneel geladen en dat heeft de actie van vrijdag 28 februari getriggerd. Het waren betogingen zoals ik er nog nooit één heb meegemaakt in Griekenland. Zo massaal, zo algemeen, zonder enige politieke achtergrond.”

“Volgens de politie waren er in Thessaloniki 180.000 betogers. Er zijn beelden van de mensen op straat in Athene. Die beelden tonen natuurlijk niet iedereen, maar apps maakten melding van 430.000 manifestanten in Athene alleen. In Thessaloniki waren het er zeker 200.000. Ik schat dat in heel Griekenland meer dan 1 miljoen mensen op straat zijn gekomen. Dat kan de regering niet negeren.”

Je woont nu al zo lang in Griekenland (25 jaar). Mijn indruk van buitenaf is de verontwaardiging over hoe met de nabestaanden en met de slachtoffers werd omgegaan. Maar zit het ook dieper door het regeringsbeleid van de voorbije jaren, waarbij de gewone Griek altijd maar moet inleveren, terwijl zij zien dat de grote bedrijven, de oligarchen, altijd maar rijker worden? Is dat de diepere grond van deze onvrede?

“Dat speelt zeker meer, maar ik zou het niet dé bepalende factor noemen. Ik ken hier mensen die goed rondkomen en niet klagen. Die zijn vrijdag (28 februari) ook de straat op gegaan. Het pijnpunt is hoe de Griekse overheid voor het ogenblik werkt. De armoede, Grieken die niet meer rondkomen, de laagste koopkracht van de EU hebben, dat is ook een factor, maar niet de enige.”

Ook op het eiland Mykonos kwamen 1000 mensen betogen. Foto: Mykonos Live TV

“Waar is de gerechtigheid? Dat is een groot punt. Grieken voelen niet dat er gerechtigheid is in deze zaak. Het Grieks Hooggerechtshof wordt bemand door politiek benoemde mensen. Eén van de openbare aanklagers van het Hooggerechtshof zei tegen de moeder van een van de slachtoffers: “Veel kunnen we niet doen, maar gaat u naar de kerk? Een kaarsje branden kan nooit kwaad.”

“Mensen worden enorm geschoffeerd. Er ligt een zware verantwoordelijkheid bij de bevoegde ministers voor Transport, niet alleen van deze regering-Mitsotakis, ook die van Alexis Tsipras (Syriza). Ze hebben te weinig geïnvesteerd in veiligheid. Dat is een bewuste keuze geweest, want er moest worden bespaard op bevel van de trojka.”

“In de EU wordt per kilometer spoor ongeveer 170.000 euro per jaar geïnvesteerd. In Griekenland is dat niet meer dan 20.000 euro voor een spoorwegnet van 2.000 kilometer. Over die beleidskeuzes zegt de regering niets. De regering wuift dat weg. “Wij zorgen dat alles veilig is”.

Ook het centrale plein van Patras stroomde vol op 28 februari 2025. Foto: AMNA/Giota Lotsari

“Maar de Grieken voelen zich niet veilig op de trein. Hetzelfde geldt voor de Atheense metro. Overal zijn er voortdurend problemen, waarbij de Grieken het gevoel hebben van ‘wij tellen eigenlijk niet mee’. Daarbovenop komt dan dat de rijken alsmaar rijker worden, de armen alsmaar armer.”

“Er wordt hier geïnvesteerd in vijfsterrenhotels en resorts, waar rijke buitenlanders komen relaxen. Grieken hebben geen geld om in eigen land op vakantie te gaan. Naar hun veiligheid wordt niet omgekeken. Ze hebben het gevoel dat zij niet meetellen. Dat is een heel belangrijke factor in deze protesten.

“Dit massale protest kan niet meer genegeerd worden. Mitsotakis heeft vandaag (2 maart 2025) gereageerd in een uitgebreide Facebook-post, zoals elke zondag, met een overzicht van wat zijn regering de voorbije week heeft gedaan. Deze week had hij het alleen over het proces. “De democratie werkt in dit land. Er is meer gebeurd dan alleen maar menselijke fouten. We zullen ervoor zorgen dat alles in orde komt. Tegen 2027 zal alles veilig zijn”

“Maar in maart 2023 (een maand na de ramp), had hij gezegd dat alles in september 2023 veilig zou zijn. Dus mensen voelen de mensen: “Wat doet hij eigenlijk als premier?”. De ministers verantwoordelijkheid voor dit belabberde beleid kunnen niet eens ter verantwoording worden geroepen.”

Grieks Protest aan het Europees Parlement in Brussel: https://x.com/DiEM_25/status/1895541366588895385

“Er is de parlementaire immuniteit, maar er is ook een wet uit 2000 die stelt dat ministers niet verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor wat fout loopt tijdens hun mandaat. Die wet is nog door Pasok (de sociaal-democratische partij) in het leven geroepen, omdat er toen heel wat rechtszaken werden aangespannen tegen ministers.”

De EU heeft gevraagd die immuniteit op te heffen. Dat vroeg een EU-onderzoekster die deze zaak wilde bekijken. Dat verzoek is door de regering-Mitsotakis compleet genegeerd. Die straffeloosheid zit de Grieken dus heel hoog.”

Maar de EU heeft ook niet aangedrongen. Diezelfde EU heeft Griekenland al zoveel opgelegd, maar dat kunnen ze dan blijkbaar niet. Je geeft ons een niet bepaald fraaie schets van de politieke situatie in de EU-lidstaat Griekenland. Als afsluiter zou ik je willen vragen: “Zou jij vandaag de trein nemen in Griekenland?”

“Geen denken aan! Je moet weten dat de trein voor veel mensen de enige mogelijkheid is. Mijn vrouw ging vroeger vaak op en neer met die trein naar Thessaloniki. Heel veel mensen nemen die trein omdat het goedkoop is, maar ze voelen zich heel onveilig. Het alternatief is met de wagen over dure geprivatiseerde tolwegen of met het vliegtuig, notabene met luchtvaartmaatschappijen die flink werden gesubsidieerd tijdens de pandemie.”

“De privé wordt hier in de watten gelegd, terwijl de mensen die het niet zo breed hebben kunnen creperen. Dat is het gevoel dat de mensen hier hebben.”

Zie het interview met Bruno Tersago op 6 maart 2023, één week na de ramp: “Deze treinramp heeft zware gevolgen voor het Griekse politieke systeem”

Zie het interview met Bruno Tersago op 27 februari 2024: Eén jaar na de treinramp in Griekenland: onderzoek zit vast ondanks bekende oorzaken als corruptie en privatisering.