Europa zet bescherming tegen discriminatie op losse schroeven

Definitieve beslissing

Het werkprogramma van de Europese Commissie voor 2025 (bijlage IV, pagina 25) bevat een opmerkelijke aankondiging: de voorgestelde horizontale richtlijn gelijke behandeling wordt ingetrokken. Deze richtlijn waarborgt gelijkheid voor iedereen, ongeacht religie of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid, en dat buiten de context van werk.

Dit cruciale voorstel werd al sinds 2008 geblokkeerd door de Raad van de Europese Unie. Nu, na maar liefst zeventien jaar stagnatie, heeft de Commissie besloten de stekker eruit te trekken.

Het doel van deze richtlijn was om gelijke behandeling te garanderen

De reden? Er zou geen zicht zijn op een overeenkomst. Bovendien komt er geen alternatief. Vooral Duitsland en enkele Oost-Europese landen zouden bezwaren hebben geuit tegen het voorstel.

Deze bezwaren liepen uiteen van zorgen over nationale soevereiniteit en subsidiariteit tot mogelijke financiële en administratieve lasten die de richtlijn met zich mee zou brengen. Het ontbreken van unanimiteit heeft geleid tot een langdurige blokkade van het voorstel in de Raad van de Europese Unie en nu dus tot de definitieve afvoering ervan.

Waarover gaat het eigenlijk?

Het doel van deze richtlijn was om gelijke behandeling te garanderen, ongeacht bepaalde persoonlijke kenmerken, en dat in verschillende maatschappelijke domeinen buiten de werkplek.

De belangrijkste punten die het voorstel beoogde, waren het streven naar gelijke behandeling op gebieden zoals de toegang tot goederen en diensten (denk aan verzekeringen, huisvesting), sociale bescherming (inclusief sociale zekerheid en gezondheidszorg) en onderwijs.

Bovendien verbood het discriminatie op grond van handicap, leeftijd, seksuele geaardheid en religie of overtuiging.

Het wordt een horizontale richtlijn genoemd omdat het zich breed en overkoepelend uitstrekt over meerdere terreinen van het maatschappelijk leven. Het is dus niet alleen van toepassing op één specifiek gebied (zoals werk), maar op verschillende sectoren tegelijkertijd, zoals toegang tot goederen en diensten, sociale bescherming (zoals zorg en sociale zekerheid), onderwijs en huisvesting.

Een verticale richtlijn richt zich daarentegen op één sector, bijvoorbeeld alleen op werk. De naam benadrukt dus dat deze richtlijn een algemene bescherming tegen discriminatie beoogt.

Ontgoocheling en diepe bezorgdheid

De ouderenorganisaties zijn zwaar teleurgesteld. Er was hoop dat de richtlijn zou worden goedgekeurd. Afgelopen voorjaar deed het Belgische voorzitterschap van de EU nog een sterke poging om een compromis te bereiken over deze richtlijn.

De huidige prioriteiten van het Poolse voorzitterschap leken ook positief: "Het voorzitterschap zal de inspanningen voortzetten om de ontwerprichtlijn inzake de implementatie van het beginsel van gelijke behandeling aan te nemen."

Leeftijdsdiscriminatie blijft een van de meest wijdverbreide en genormaliseerde vormen van discriminatie in Europa

De ontgoocheling heeft vooral te maken met het feit dat leeftijdsdiscriminatie een van de meest wijdverbreide en genormaliseerde vormen van discriminatie blijft in Europa, waarvoor geen sterk EU-breed kader bestaat. Het aannemen van deze richtlijn zou hebben geholpen om de bescherming van de rechten van ouderen te verbeteren en gelijkheid voor alle leeftijden te bevorderen.

Maciej Kucharczyk, secretaris-generaal van AGE Platform Europe, uitte zijn diepe bezorgdheid en benadrukte de implicaties die deze intrekking heeft voor de inzet van de EU voor gelijkheid en mensenrechten:

"De aankondiging van de Europese Commissie dat zij de Horizontale Gelijke Behandelingsrichtlijn intrekt, gaat in tegen de fundamentele waarden van de EU en haar ambitie om een 'echte unie van gelijkheid' te creëren, zoals commissaris Lahbib onlangs beloofde.

Om op zo'n kritiek moment – waarin discriminatie op alle gronden toeneemt – deze toezegging in te trekken zonder een alternatief voor te stellen, is onverklaarbaar, verontrustend en ondermijnt de geloofwaardigheid van de EU als wereldkampioen van de mensenrechten.

Het is eerder tijd om de EU-actie op het gebied van gelijkheid en non-discriminatie op te voeren, inclusief de strijd tegen leeftijdsdiscriminatie, om de zoektocht van de EU naar concurrentievermogen, economische groei en geopolitieke robuustheid te ondersteunen. Al deze doelstellingen zijn even belangrijk voor de toekomst van de EU en versterken elkaar."

Afbeelding

Alice Kuhnke (lid van het Europees Parlement, Fractie van de Groenen), rapporteur voor de richtlijn, stelt het nog scherper:

"Het is een schandaal dat de Commissie deze kritieke wet intrekt. Het is een verraad van iedereen die dagelijks discriminatie ervaart in de EU. Terwijl Trump een heksenjacht voert tegen Diversity, Equity & Inclusion (DEI)-programma's in de VS, moet de EU een stap voorwaarts zetten en wereldwijd leiderschap tonen tegen discriminatie, en niet terugdeinzen!"

En verder?

De overkoepelende Europese ouderenorganisatie AGE dringt er bij de Europese Commissie op aan om haar besluit te verduidelijken en de horizontale richtlijn voor gelijke behandeling weer op te nemen in haar werkprogramma.

Dit is volgens de organisatie essentieel voor het opbouwen van een 'Unie van gelijkheid', zoals president von der Leyen in de vorige zittingsperiode heeft toegezegd.

We durven te hopen dat de recent verkozen Belgische Europese parlementsleden hier het voortouw durven nemen en zich engageren om de gelijke behandeling van alle leeftijden veilig te stellen.