Brussel zit vast: is een linkse coalitie de uitweg?
Begin 2025 is alles geblokkeerd. Als iedereen bij zijn standpunt blijft, zien wij echt niet in hoe we een Brusselse regering kunnen vormen. Mocht men willen aantonen dat de Brusselaars niet in staat zijn om het heft in eigen handen te nemen dan zou men niet anders te werk gaan.
Dit is het resultaat van verschillende vetos. Ongetwijfeld zijn deze allemaal te begrijpen, maar gezien de ernstige dreiging die deze blokkade vormt, moeten we ze eerst één voor één onderzoeken. En dan, wonder boven wonder, verschijnt er een oplossing: aan linkse kant.
Met het oog op de vorming van een Brusselse regering zijn de drie volgende exclusieve gezamenlijke teams tot stand gekomen.
Het eerste: de PTB/PVDA. Voor de MR en les Engagés is er geen sprake van een bondgenootschap met deze onfrisse communisten, de erfgenamen van de goelag. Bovendien zou het voor de MR noodzakelijk zijn om een cordon sanitair tegen hen te vormen, naar het voorbeeld van het cordon sanitair dat elke alliantie met het Vlaams Belang verbiedt.
Het tweede : het Team Fouad Ahidar. Tot ieders verbazing eindigde deze lijst op de tweede plaats in het Nederlandstalig parlement, achter Groen. Maar voor de MR, die nog steeds eensgezind is met les Engagés, is er geen sprake van een alliantie met een communautaristische lijst met islamitische sympathieën en waarvan de leider van antisemitisme werd beschuldigd.
Van Vlaamse kant bestond er echter geen dergelijk bezwaar. Noch aan de kant van Groen, noch na een moment van aarzeling, aan de kant van Vooruit. De uitsluiting van Franstalig rechts ten aanzien van Ahidar dwong de Vlaamse onderhandelaars tot meer creativiteit. Toen de CD&V weigerde mee aan boord te gaan, moesten ze zich tot de N-VA wenden, waarbij sommigen hun neus moesten dichtknijpen.
Vandaar de derde exclusieve. De N-VA heeft altijd de autonomie van het Brussels Gewest afgewezen. In haar confederale visie moet Brussel door beide gemeenschappen worden bestuurd, dus door niet-Brusselaars. De PS weigert de wolf in de schaapskooi toe te laten en blokkeert alles.
De exclusieven demonteren
Hier zijn we nu dus aanbeland. Als er geen oplossing komt, zal blijken dat de Brusselaars niet in staat zijn om zichzelf te besturen en zullen ze een beroep moeten doen op een ander beslissingsniveau, het federale niveau of de twee gemeenschappen.De N-VA zal zich daarbij in de handen wrijven: zij zal gewonnen hebben. Als we dit ergste scenario willen vermijden, moeten we de exclusieven één voor één opnieuw bekijken. En niet alleen de derde, die in mijn ogen de enige is die serieus gemotiveerd werd.
Laten bij het begin beginnen. Islamitisch het Team Fouad Ahidar? Laten we even ernstig blijven. De leider ervan is een doorgewinterde politicus en voormalig voorzitter van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Men kan twijfels hebben over de betrouwbaarheid van zijn running mates, maar niet per se méér dan bij een voormalige Miss België die in de watten gelegd wordt door de voorzitter van de MR. Het succes van de lijst Ahidar is een symptoom van een aanhoudend onbehagen bij een aanzienlijk deel van de Brusselse kiezers. Met dit soort exclusieven met islamofobe ondertonen versterken we dit onbehagen alleen maar.
Geen slappe smoesjes meer om er niet voor te gaanDe PVDA een bolsjewieke partij? Ook hier even ernstig blijven. Dit toont aan dat men de evolutie van deze partij niet begrijpt, die bij elke verkiezing haar verankering versterkt bij de bevolking, en niet alleen in de 'etnisch gekleurde' buurten. Sinds Raoul Hedebouw in 2023 voorzitter werd, heeft de PVDA haar houding ten opzichte van een mogelijke toetreding tot meerderheden volledig gewijzigd.
Geen slappe smoesjes meer om er niet voor te gaan. Voor deze partij is het niet langer een optie om eeuwig aan de zijlijn te blijven staan. Hij beseft dat zijn kiezers zich waarschijnlijk van hem zullen afkeren als ze het gevoel krijgen dat hun stem geen zin heeft. Kijken we maar naar de meerderheidsakkoorden in Bergen, Molenbeek en Vorst: de PVDA-partners moesten de inmiddels constructieve aanpak van de partij erkennen.
Is een links verankerde meerderheid in het Brussels Gewest mogelijk? JazekerZou een links verankerde meerderheid in het Brussels Gewest mogelijk zijn als deze twee exclusieven zouden worden opgeheven? Jazeker. PS, PTB en Ecolo, dat zijn 38 van de 72 zetels van het Franstalige quotum. Groen, Team Fouad Ahidar, Vooruit en PVDA zijn goed voor 10 van de 17 zetels van het Vlaamse quotum. Daarmee is een dubbele meerderheid bereikt. Is dit geen comfortabele meerderheid? Nee inderdaad niet. Maar wat is het alternatief, als alles geblokkeerd is?
Voor de drie progressieve partijen zie ik alleen maar voordelen. De PS zou de macht niet moeten delen met de N-VA. Ze zou het voorzitterschap van de regio winnen en voorkomen dat ze volledig in conflict zou komen met haar Waalse kameraden door zich aan te sluiten bij de MR en haar aanhangers van les Engagés, dat wil zeggen degenen die de PS op alle andere machtsniveaus hebben weggestemd.
Een programma van zo'n meerderheid is natuurlijk niet vanzelfsprekendDe PVDA zou haar verantwoordelijkheidszin tonen, conform haar medewerking op alle niveaus in het kader van de vorming van progressieve allianties. Ecolo van haar kant zou een onmogelijke oppositiekuur vermijden, waarbij het zich frontaal tegen Groen zou moeten keren, wiens leiderschap in de Vlaamse vleugel van de nieuwe regering in alle gevallen is bevestigd.
Een programma van zo'n meerderheid is natuurlijk niet vanzelfsprekend. De financiële situatie van de regio laat weinig marges toe. Maar we geloven eenvoudigweg dat deze meerderheid minder onnatuurlijk zou zijn dan de meerderheid waarover onderhandeld werd en waarvan de samenstelling hoe dan ook in een impasse verkeert.
Deze zou van het Brussels Gewest een eiland van verzet maken tegen het bezuinigingsbeleid dat overal wordt aangekondigd, meer bepaald op het vlak van de koppeling van het sociale en de gezondheidszorg, waar de vooruitstrevende initiatieven van de vorige regering het risico lopen te worden ontmanteld. Is dit het proberen niet waard? Vrienden, kameraden van de PS, de PVDA en Ecolo, van Groen en Vooruit, we zijn met velen in Brussel die jullie vragen om het op zijn minst te proberen.
Henri Goldman is columnist op Le blog cosmopolite. Van 1997 tot 2020 was hij hoofdredacteur van Politique. Hij is met name de auteur van Oublier Jérusalem? Een benadering van Israël, het zionisme en de Joodse identiteit (Quartier libre, Labor).
Dit artikel verscheen eerder op Revue Politique.
De vertaling is van Freddy Leuris.
