Hoe de regering De Wever het resultaat is van de verrechtsing van het politieke debat

“Gematigd conservatief”, zo omschrijft Karel Verhoeven, hoofdredacteur van De Standaard, Bart De Wever als nieuwe eerste minister van België.

Hoezo gematigd?

Het illustreert de manier waarop de N-VA in de grote media geduid wordt. Van een radicale oppositiepartij, zo klinkt het dominante verhaal, evolueerde de N-VA van Bart De Wever tot een gematigde bestuurspartij, maar klopt dat verhaal wel?

In het boek N-VA: analyse van een politieke ideologie nam cultuurwetenschapper Ico Maly de ideologie van de N-VA en De Wever onder de loep. Met inspiratiebronnen zoals Edmund Burke, zo stelt Maly vast, liggen de ideologische wortels van De Wever en zijn partij in de antiverlichting.

Vijand van die antiverlichtingstraditie is de radicale verlichting, haar democratische ideologie en het uitgangspunt dat alle mensen vrij en gelijk geboren zijn. Denkers zoals Burke en Von Herder zagen weliswaar in dat een terugkeer naar de periode voor de Franse Revolutie niet mogelijk was, maar ze wilden bouwen aan een tweede moderniteit waarin het nationalisme wordt ingezet als dam tegen de radicale verlichting.

Radicaal tegenover het idee van universele mensenrechten staat het uitgangspunt van De Wever: het primaat van de natie

De Franse Revolutie en de radicale Verlichtingsdenkers hebben dan wel plaatsgemaakt voor mei '68 en 'de wokers'. Het discours van De Wever is nog steeds gebaseerd op dezelfde principes als die van Burke en Von Herder.

Radicaal tegenover het idee van universele mensenrechten staat het uitgangspunt van De Wever: het primaat van de natie. Het is de natie die een homogeen volk schept en rechten bestaan enkel voor zover die aan mensen door de natie verleend worden.

De analyse van Maly verscheen in 2013, maar wie zijn recente boek Over woke leest, merkt al snel dat er in essentie weinig tot niets veranderd is aan de ideologie van De Wever. “De jonge Bart De Wever lijkt in alles op de oude Bart De Wever”, zo zegt hij daar ook zelf over in een recent interview op de VRT.

De eerste vijand van het nationalisme van De Wever is iedereen die opkomt voor gelijkheid

Het is de elite van het land die de identiteit van de natie moet vormgeven. Ideeën die tegen die homogene identiteit ingaan, zoals denken over klassenstrijd, antiracisme of feminisme, worden gezien als ‘woke’: dat wil zeggen, een bedreiging voor die homogene identiteit en dus voor de natie.

De eerste vijand van het nationalisme van De Wever is iedereen die opkomt voor gelijkheid. Eens zij geïntimideerd zijn, kan de categorie ‘vijanden van het volk’ stelselmatig worden uitgebreid naar de werklozen, de migranten en uiteindelijk iedereen die niet in de pas loopt of niet productief genoeg is.

Nationalisme in de frigo?

In de krantencommentaren lezen we dat De Wever zijn nationalisme aan de kant heeft gezet om een sociaal-economisch rechts beleid te kunnen voeren, maar wie dat zegt, gaat voorbij aan hoe beide zaken bij De Wever van meet af aan twee kanten van dezelfde medaille waren.

Als De Wever zoveel belang hecht aan de creatie van een homogene nationale identiteit, is dat voor hem in de eerste plaats omdat zo’n nationale identiteit een middel is om het volk volgzaam in de pas te laten lopen van de economische elite.

De MR zijn een bondgenoot geworden om de sociale zekerheid af te breken en de armen te straffen

Het communautaire was voor de N-VA een hefboom voor rechts sociaal-economisch beleid. Als België gesplitst moet worden, is dat niet alleen om de solidariteit te breken, maar ook omdat Wallonië met de dominantie van de PS in de ogen van De Wever te links was. Nu de MR in Franstalig België de verkiezingen gewonnen heeft, zijn zij net een bondgenoot om de sociale zekerheid af te breken en de armen te straffen.

“Mijn vader”, zegt De Wever daar zelf over, “was een man van zijn generatie voor wie het communautaire vooral nog cultureel geïnspireerd was en emotioneel gedreven. Ik ben een kind van mijn generatie. Mijn nationalisme is rationeel en sociaal-economisch gedreven.”

De essentie van het nationalisme van de N-VA is dat men solidair moet zijn met de economische elite en degenen aan de onderkant van de samenleving als vijand of profiteur ziet: of dat nu ‘de Walen’, ‘de migranten’ of ‘de werklozen’ zijn. De analyse van het regeerakkoord die hieronder volgt, leert dat De Wevers nationalistische ideologie daar als een rode draad doorheen loopt. De N-VA is dan ook geen dam tegen extreemrechts, zoals nog steeds beweerd wordt. Haar ideologie fungeert als een brug naar extreemrechts. Het begint bij de migranten. Zolang zij niets hebben ‘bijgedragen’, hebben zij ook geen recht op bijstand. Dan volgen de werkzoekenden. Na twee jaar verliezen zij hun recht op een uitkering. En uiteindelijk zullen we allemaal verliezen.

“De Wever vindt aansluiting bij andere rechts-nationalistische leiders binnen de EU”

De essentie van het nationalisme van de N-VA is dat men solidair moet zijn met de economische elite en degenen aan de onderkant van de samenleving als vijand of profiteur ziet: of dat nu ‘de Walen’, ‘de migranten’ of ‘de werklozen’ zijn. De N-VA is dan ook geen dam tegen extreemrechts, zoals nog steeds beweerd wordt. Haar ideologie fungeert als een brug naar extreemrechts.

Mee met de wind

Van een afstand zie je de dingen soms beter. In de buitenlandse pers spreekt men niet over een centrum- of centrumrechtse regering. “De Wever vindt aansluiting bij andere rechts-nationalistische leiders binnen de EU”, zo noemt The Financial Times de dingen bij hun naam. “Hij versterkt de stem van de European Conservatives and Reformists, waar ook leiders zoals de Italiaanse Giorgia Meloni deel van uitmaken.”

Waar we ons over moeten verbazen, is niet dat De Wever vandaag eerste minister van België kan worden. Dat past volledig in de internationale tendens waarin rechts-nationalistische ‘sterke leiders’ in opmars zijn.

Als we ons ergens over zouden moeten verbazen, is het hoe gemakkelijk dit genormaliseerd wordt. De traditionele partijen kieperen hun ideologie overboord in ruil voor een sterke leider en plooien mee met de rechts-nationalistische wind in de hoop snel wat stemmen te winnen.

In Vlaanderen vormde Conner Rousseau Vooruit om tot een partij waar, zoals hij het zelf verwoordt, “streng zijn en sociaal zijn perfect samengaan", en dan bedoelt hij vooral streng zijn voor de onderkant van de samenleving. In Wallonië vormde George-Louis Bouchez de liberale MR om tot een rechts-populistische partij die niets meer te maken heeft met de basisprincipes van het liberalisme.

En de media als vierde macht staat erbij en kijkt ernaar. Wie het nog aandurft om de democratische ideologie of de mensenrechten te verdedigen, wordt makkelijk weggezet als een extreemlinkse activist. Hiermee wordt pijnlijk duidelijk dat blijkbaar enkel binnen linkse kringen het verdedigen van de democratie en de mensenrechten nog als normaal beschouwd wordt.

“Men heeft lang gedacht dat je slaapwandelaars niet mag wakker maken, maar dat was een mythe”, zo sprak mensenrechtenadvocate Kati Verstrepen op de boekvoorstelling van De herschepping van de democratie van Ico Maly.

Wie de democratische ideologie genegen is, moet de traditionele media en partijen dringend wakker schudden. Als ze echt geloven dat Bart De Wever nu plots een gematigd politicus geworden is, lopen ze slaapwandelend mee in een straatje zonder eind.

Lees ook:

Het volledige dossier Wie PDF van het volledige dossier? Stuur een mailtje naar redactie@dewereldmorgen.be met als onderwerp 'Dossier regeerakkoord'.

1. Waar komt dit regeerakkoord vandaan? (Seppe De Meulder, DeWereldMorgen)

1.1 Waarom is er geen debat over de Europese begrotingsregels?  1.2 Wat is de staatsschuld, waar komt ze vandaan en wie profiteert ervan? 1.3 Het doemdenken van Bart De Wever 1.4 De verrechtsing van het politieke debat

2. Wat staat er ons te wachten?

2.1 Een begroting op maat van grote bedrijven (Seppe De Meulder, DeWereldMorgen) 2.2 Jef Maes (ABVV) over afbraak sociale zekerheid (Kristien Merckx) 2.3 Vruchteloos zoeken naar werkbaarheid in de Arizona-woestijn (Raf De Weerdt & Lander Vander Linden, ABVV) 2.4 Openbare diensten: eerst uithongeren, dan verkopen? (Chris Reniers, ACOD) 2.5 Competitiviteit van bedrijven krijgt voorrang op klimaatambities (Greenpeace) 2.6  Federaal regeerakkoord dreigt meer mensen dieper in armoede te drijven (Vlaams Netwerk tegen Armoede & het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding 2.7 De impact van de nieuwe federale regering op vrouwen (Fauve Peirelinck & Matilde De Cooman, Collectief 8 maars) 2.8 Het strengste asiel- en migratiebeleid ooit uitgelegd (Pascal Debruyne, migratie-expert) 2.9 Miljarden sociale uitgaven doorgesluisd naar leger en wapenfabrikanten (Ludo De Brabander, Vrede vzw) 2.10 Democratische rechten onder druk in het federale regeerakkoord (Toon Danhieux)

3. Macht en tegenmacht

3.1 Wij zijn de motor van dit land (Bert Engelaar, ABVV) 3.2 Verzet tegen regeerakkoord: “De volgende 12 maanden zijn doorslaggevend” (Lieveke Norga, AVC Puls) 3.3 De kracht van samenwerking (Fatiha Dahmani, union organiser) 3.4 Ja, er is een alternatief voor de plannen van De Wever (Joris Van Gorp) 3.5 Naar een nieuw realisme (Seppe De Meulder, DeWereldMorgen)

Samenvatting: Het federale regeerakkoord doorgelicht