Op 5 en 6 februari vond in Marokko een algemene staking plaats, georganiseerd door de Union Marocaine du Travail (UMT), de Democratische Federatie van Arbeid (CDT) en de FNSA-UMT, de Nationale Federatie van de Agrarische Sector.

Behoud van stakingsrecht en koopkracht

De staking was een reactie op de invoering van de nieuwe stakingswet (Organieke Wet 97.15), die door de regering werd gepresenteerd als een modernisering van het arbeidsrecht, maar door vakbonden werd gezien als een ernstige beperking van hun rechten. Deze wet zal aanzienlijke gevolgen hebben voor de Marokkaanse arbeidersklasse in het algemeen, en voor landarbeiders en boeren in het bijzonder.

Naast de omstreden wetgeving speelden ook economische factoren een rol. De koopkracht van burgers staat onder druk door inflatie en de stijgende kosten van het levensonderhoud. De vakbonden eisten onder meer maatregelen om de inflatie te beteugelen, prijsplafonds in te stellen en speculatie te voorkomen, zodat werknemers niet verder in financiële moeilijkheden kwamen.

Grote deelname

Volgens de vakbonden nam maar liefst 85 procent van de werknemers in zowel de publieke als de private sector deel aan de staking. Dit had grote gevolgen in verschillende sectoren.

In het onderwijs kwamen scholen, universiteiten en opleidingscentra grotendeels stil te liggen. De gezondheidszorg ondervond ernstige hinder, waardoor ziekenhuizen, privéklinieken en medische praktijken sterk werden verstoord.

De massale opkomst was een krachtig signaal van ontevredenheid onder de Marokkaanse werknemers

Ook de financiële sector werd getroffen: banken en verzekeringskantoren funioneerden slechts met een minimale capaciteit. In de industrie was de impact eveneens groot, met zware gevolgen voor de auto-industrie, mijnbouw, olie- en gassector en de bouw.

De regering probeerde de staking te ontmoedigen door aanzienlijk lagere cijfers over de deelname te verspreiden, maar de vakbonden hielden vast aan hun eigen inschattingen en benadrukten de massale opkomst als een krachtig signaal van ontevredenheid onder de Marokkaanse werknemers.

Nieuwe stakingswet

De nieuwe stakingswet werd op 5 februari 2025 door het Marokkaanse parlement goedgekeurd met 84 stemmen voor en 20 tegen. Slechts 104 van de 395 afgevaardigden waren bij de stemming aanwezig, wat leidde tot kritiek op het democratische proces.

Onder het mom van het reguleren van het stakingsrecht en het beschermen ervan, wordt het stakingsrecht in feite ondermijnd. De regering probeerde de wet te verkopen door enkele toegevingen in de verf te zetten. Stakingen om morele belangen zijn vanaf nu toegelaten, hetzelfde geldt voor politieke en solidariteitsstakingen.

Het stakingsrecht wordt ook uitgebreid naar huishoudelijk personeel en freelancers. Werkgevers die illegaal stakingsacties belemmeren, kunnen boetes tot 200.000 dirham (53.000 euro) krijgen

Alhoewel de wet dus bepaalde nieuwe rechten erkent, blijft de kritiek van de vakbonden overeind. De wet legt strenge regels vast waar elke staking aan moet voldoen. Stakingen die niet voldoen aan de regels zijn niet meer toegelaten.

De ingewikkelde procedures van de wet zullen het moeilijker maken om het stakingsrecht uit te oefenen, vooral in kleine bedrijven, landbouweenheden en boerderijen waar geen vakbonden zijn.

Vakbonden: “dit is een afbraak van het stakingsrecht”

De verplichtte opzegtermijn van vijf dagen voor iedere staking moet wilde stakingen ontraden en onmogelijk maken. De opzegtermijn gaat gepaard met zware straffen en boetes — tot 820 euro — voor iedereen die de stakingsbepalingen van de wet niet naleeft.

De vakbonden vrezen dat de wet in de praktijk stakingen zal ontmoedigen en onmogelijk maken. De aanval op het stakingsrecht dient vooral de belangen van de lokale als de buitenlandse grote (landbouw)bedrijven en multinationals. Zij willen de Marokkaanse werkers hun belangrijkste strijdmiddel ontnemen: de staking.

De secretaris-generaal van de Marokkaanse Vakbond (UMT), Miloudi Moukharik, noemde de wet onwettig en beloofde dat de vakbonden alles in het werk zullen stellen om de uitvoering ervan tegen te houden.

Heeft sociale dialoog nog wel zin?

Premier Aziz Akhannouch probeerde de gemoederen te bedaren door te stellen dat de relatie tussen de regering en de vakbonden verder gaat dan alleen deze wet. “We respecteren de vakbonden en hun stakingen, maar er zijn grenzen aan wat we kunnen veranderen” aldus de premier.

Indien de regering geen gehoor geeft aan hun eisen, zullen de protestacties in de komende maanden worden opgevoerd

De vakbonden vinden echter dat de sociale dialoog al langere tijd vastloopt. UMT bekritiseerde de regering voor het niet nakomen van afspraken over halfjaarlijkse besprekingen over lonen en arbeidsvoorwaarden. De Democratische Federatie van Arbeid (CDT) en andere bonden vroegen zich openlijk af of er onder deze omstandigheden nog sprake kon zijn van een eerlijke dialoog tussen werknemers en de overheid.

Slechts een begin

De vakbonden waarschuwden dat de staking van februari slechts het begin is. Indien de regering geen gehoor geeft aan hun eisen, zullen de protestacties in de komende maanden worden opgevoerd.

De vakbonden stelden de volgende eisen aan de regering:

• Terugtrekking of herziening van de nieuwe stakingswet, die volgens de vakbonden de rechten van werknemers beperkt en zonder voldoende overleg is doorgedrukt.
• Hervatting van de sociale dialoog, inclusief regelmatige onderhandelingen over arbeidsrechten en economische hervormingen.
• Maatregelen tegen inflatie, waaronder prijscontroles op basisproducten en een stop op speculatie die de koopkracht van burgers uitholt.
• Salaris- en pensioenverhogingen, in lijn met eerdere toezeggingen van de regering die nog niet zijn uitgevoerd.
• Verbetering van arbeidsrechten en bescherming van werknemers, vooral in sectoren waar tijdelijke contracten en onzekere werkomstandigheden veel voorkomen.
• Versterking van publieke diensten, met name in onderwijs en gezondheidszorg, die volgens de vakbonden ernstig onder druk staan door bezuinigingen en privatisering.