Toen mijn familie en ik van onder het puin van ons huis in Gaza opdoken, in december 2023, wisten we niet of de rust lang genoeg zou duren om Gaza opnieuw op te kunnen bouwen of om zelfs maar te kunnen rouwen.
Dezelfde onzekerheid geldt nu weer. Het voelt alsof het moment van terreur en vermoeidheid alleen even pauze had, maar nooit echt wegging. Opnieuw proberen we vreugde te voelen te midden van de onzekere kalmte van opnieuw een staakt-het-vuren in Gaza.
Zoemende drones gestopt
Voor het eerst in 15 maanden zijn de drones gestopt met zoemen, hebben de gevechtsvliegtuigen zich teruggetrokken en zijn de bommen gestopt met vallen. Door de stilte heen komt echter een nieuw soort pijn naar boven. Pijn om wat verloren is gegaan: huizen, dromen en mensen die te lang te veel hebben doorstaan. Dit, terwijl de wereld hun levens als wegwerpartikel beschouwde.
Luchtaanval op 7 oktober 2023, een door Israël aangevallen ambulance met drie gewonden er in, voor het Nasser-ziekenhuis in Khan Younis. Foto: Wikimedia CC BY 4.0
Oorverdovend stil
Vanaf het prille begin was de stilte van de wereld oorverdovend. Zijn inactiviteit was even vernietigend als de bommen zelf. Terwijl onze wijken in brand stonden, debatteerde de wereld in tv-studio’s over onze waarde alsof het erkennen van onze menselijkheid op één of andere manier de vlammen zou doen doven of zelfs maar een enkel leven zou kunnen redden.
Vanaf het prille begin was de stilte van de wereld oorverdovend
Terwijl ik naar het nieuws over het naoorlogse Gaza kijk, lijken de wijken waar ik dag en nacht rondwandelde en waar ik verslag over uitbracht, niet meer te bestaan. Het breekt mijn hart als ik zie dat de plaatsen waar ik geboren ben en waar ik opgroeide, soms enkel nog merktekens zijn op een landkaart van vernieling.
Palestijnen bekijken de ruïnes van een gebombardeerde in Khan Younis in het zuiden van de Gazastrook, op 8 oktober 2023. Foto: Wikimedia CC BY-SA 3.0
Decennia van bezetting
Ik stond bij de asresten van scholen, hospitalen en moskeeën, plaatsen die ooit heiligdommen waren en nu begraafplaatsen zijn. Ik heb de namen van de doden opgeschreven, opnieuw en opnieuw, tot mijn handen trilden en mijn hart brak door het gewicht van hun verhalen.
We verwelkomen het staakt-het-vuren dat we zo hard nodig hebben. Het is tijd dat we helen, als we dat al kunnen. Maar een staakt-het-vuren wist de littekens niet uit die in onze huizen gegrift zijn en in de zielen van zij die overleefden.
Het brengt onze geliefden niet terug of het bouwt niet weer op wat in onze collectieve psyche vernietigd werd. Het pakt de wortels van de brutaliteit niet aan: de decennia van bezetting, de blokkering en de systematische ontmenselijking die van Gaza een openluchtgevangenis maakte.
Het staakt-het-vuren belooft niet dat de bommen niet opnieuw zullen vallen, dat de cyclus van dood en verderf zich niet meer zal herhalen of dat de volgende oorlog niet nog verwoestender zal zijn.
Oplossingen nodig, geen staakt-het-vuren
Dit is de ondraaglijke waarheid die elk zogenaamd “moment van vrede” in Gaza begeleidt. Het is altijd tijdelijk. Gaza blijft onder volledige belegering, de grenzen gaan nauwelijks open voor vrachtwagens met voedselhulp en hulp aan de stervenden. Zijn volk stikt onder een blokkade die ze de meest elementaire mensenrechten ontzegt.
Gaza na Israëlische luchtaanvallen van oktober 2023. Enkele gebouwen zijn geraakt door raketten. Foto: Tasnim News Agency, Wikimedia, Creative Commons Attribution 4.0
Zelfs als er geen bommen zijn, treft de bezetting de eenvoudigste vormen van ons leven. Ze verschijnt in andere gedaantes: in het ontzeggen van medicijnen, van zuiver water en van de mogelijkheid om vrij te bewegen, in het onderdrukken van bestaansmogelijkheden en in het wegvagen van de hoop.
“Waarom haten ze ons?”
Ik denk aan een negenjarig jongetje dat ik in december 2023 bij de ruïnes van zijn huis ontmoette, zijn gezicht vol stof en tranen. Hij klampte zich aan me vast, alsof ik antwoorden kon bieden. Hij drukte zijn kapotte speeltje strak tegen de borst alsof het een schild was tegen een wereld die hem nu al verraden had.
“Waarom haten ze ons?” Zijn vraag was doordringend en onmogelijk te beantwoorden. Ik had moeite om zijn blik te ontwijken. Ik voelde schaamte voor mijn zwijgen, toen ik me realiseerde dat ik niet in staat was om de wreedheid te verklaren die hij had ondergaan.
Een staakt-het-vuren wordt beschouwd als eindpunt, terwijl het slechts een tussenstop is
Na mijn vertrek bleef de last van zijn pijn me nog lang bij. Tenslotte maakten we allemaal zo’n vernietiging mee. Hij was niet ouder dan negen, maar zijn ogen wel, vervuld van een pijn die geen enkel kind ooit zou mogen meemaken.
Tussenstop
Bombardement ‘Palestine Tower’ Gaza-Stad op 7 oktober 2023. Foto: Wikimedia / CC-BY-SA-3.0
Dit is de fundamentele denkfout in de wereldwijde reactie op de aanhoudende pijn van Gaza. Een staakt-het-vuren wordt beschouwd als eindpunt, terwijl het in het beste geval slechts een tussenstop is. In 2008, 2012, 2014 en laatst in de oorlog van 2021 heeft een staakt-het-vuren ons duizenden doden opgeleverd en nog eens tienduizenden ontheemden.
Oorzaken overeind
Het zwijgen van de bommen was maar van korte duur, want de onderliggende oorzaken bleven stevig overeind: de belegering, de bezetting en de systematische ontkenning van de rechten van Palestijnen. Er kwam hulp binnen voor de wederopbouw, maar er werden geen pogingen ondernomen om de systemen van onderdrukking te ontmantelen die dit eindeloze vernietigingsbeleid in stand houden.
In plaats daarvan zorgde de tijdelijke rust er alleen maar voor dat de basis werd gelegd voor de volgende oorlog, een tragische onvermijdelijkheid die Gaza tot op vandaag parten speelt. Een staakt-het-vuren biedt een kortstondig uitstel, maar geen echte oplossing.
Voor duurzame vrede is rechtvaardigheid nodig
Hierdoor kan de internationale gemeenschap de andere kant op kijken en zichzelf schouderklopjes geven, omdat ze aandringt op ‘terughoudendheid’ en ‘de-escalatie’. Tegelijkertijd negeert ze de omstandigheden die dergelijk geweld onvermijdelijk maken.
Een staakt-het-vuren is geen vrede. Het is slechts de afwezigheid van oorlogsvliegtuigen. Voor duurzame vrede is rechtvaardigheid nodig, en rechtvaardigheid is ons, Palestijnen, altijd ontzegd.
Verantwoording afleggen
Gerechtigheid zou betekenen dat er verantwoording wordt afgelegd voor de misdaden tegen de bevolking van Gaza. Gerechtigheid zou een einde betekenen van de bezetting, van de blokkade en van de systematische ontmenselijking van de Palestijnen.
Gerechtigheid betekent de erkenning van ons bestaansrecht, ons recht om in vrijheid te leven en onze eigen toekomst te bepalen.
Gerechtigheid zou betekenen dat geen enkel kind nog zijn huis verliest, dat geen familie nog van de aarde geveegd wordt, dat er niet nog meer levens als vervangbaar behandeld worden.
Zonder gerechtigheid is een staakt-het-vuren een broos en vluchtig iets. Bevrijding van de ketenen van de bezetting en het einde van het verstikkende beleg van Gaza zou betekenen dat families niet langer angst hebben hun huis te verliezen, dat kinderen in open lucht zonder drones kunnen spelen en een volk dat eindelijk vrij is om zijn eigen lot te bepalen.
Asymmetrie
Als journalist heb ik met eigen ogen gezien wat gerechtigheid zou betekenen: het zou betekenen dat de verhalen die ik vertel niet van wanhoop zijn, maar van hoop. Het zou betekenen dat over Gaza schrijven vredevol en enthousiasmerend is, en niet alleen maar gaat over overleven.
Zonder deze transformatie is de stilte na de bommen hoogstens een onderbreking van meer lijden. Het ontmantelt niet de systemen van onderdrukking die de oorlog mogelijk maakten.
Het doet niets aan de asymmetrie van de machtsverhoudingen. Die laat de ene kant toe om te bezetten, te belegeren en ongestraft te bombarderen, terwijl de andere kant alles alleen maar kan ondergaan. Het stelt niet het verhaal ter discussie dat Palestijnen afschildert als agressors noch de dubbele moraal die ons lijden afmeet aan een scheve morele maatstaf.
Moe
Ik ben moe. Moe van het stempel ‘overlever’. Moe van het lijden. Moe van de onverschilligheid van de wereld. Ik herinner me een nacht tijdens de oorlog, zittend in een hoek van mijn verwoeste huis, met mijn driejarig zoontje in mijn armen, terwijl het geluid van de bommen de aarde deed daveren. Zijn armpjes waren om mijn nek geklemd, zijn tranen maakten mijn schouders nat, terwijl ik geruststellende woorden fluisterde die ik zelf niet geloofde.
We zijn meer dan statistieken in een nieuwsbericht
De diepe vermoeidheid van het proberen hem te beschermen in een wereld die vastberaden lijkt ons te breken – die uitputting is een vermoeidheid die ik elke dag met me meedraag. Vermoeid van steeds weer dezelfde verhalen te schrijven, van te pleiten voor dezelfde menselijkheid, van steeds opnieuw dezelfde horror zich te zien ontvouwen.
Zelfverdedigingsretoriek
Een staakt-het-vuren is geen oplossing. Het is een moment van opluchting en een kans om de gewonden te verzorgen en om te rouwen om de doden, om bijeen te rapen wat er nog rest van onze gebroken levens. Maar het is niet genoeg. Het zal nooit genoeg zijn, tot de wereld ermee ophoudt ons te behandelen als ‘nevenschade’ van de zelfverdedigingsretoriek van een bezetter. Tot we gezien worden als meer dan statistieken in een nieuwsbericht.
x
Mohammed R Mhawish is een prijswinnende Palestijnse multimediajournalist, schrijver en onderzoeker uit Gaza-Stad en gastauteur van het boek A land with a people.
Dit artikel verscheen eerder op The New Arab. De vertaling is van Bart Dewil.
