“Kunt u nog even uitleggen waarom het belangrijk is dat gezinsleden ook naar België kunnen komen?”, vraagt radiopresentatrice Ruth Joos op Radio 1 aan Pascal Debruyne, onderzoeker bij het Kenniscentrum Gezinswetenschappen.
Waarop Debruyne uit moet leggen waarom mensen die naar België zijn gevlucht of om een andere reden hier verblijven, ook bij hun familie willen zijn. “Er is niemand van ons die zich een toekomst zonder zijn gezin kan voorstellen”, zegt hij. Met andere woorden legt hij dus uit: gevluchte mensen zijn ook gewoon mensen.
Wat is het verschil tussen vluchtelingen en mensen?
“Recordaantal vluchtelingen, maar heus niet allemaal onderweg naar Europa”, schrijft HLN. “Recordaantal vluchtelingen verdronken in het Kanaal”, kopt De Standaard. Dit zijn de titels die we in onze kranten lezen. Het woord ‘vluchteling’ staat zo vaak naast een cijfer, dat we er blijkbaar aan herinnerd moeten worden dat achter dat woord een mens schuilt.
Ook over gezinshereniging kopt de VRT: “Recordaantal visa voor gezinshereniging.” “Dat is het hoogste aantal in meer dan tien jaar!”
Het woord ‘vluchteling‘ staat zo vaak naast een cijfer dat we vergeten dat er een mens achter schuilt
We zien dus een stijging, klinkt Joos’ stem op de radio. “Verbaast u dat?” Nee, dat verbaast Debruyne niet. “Asielmigratie verloopt gewoon in pieken”, zegt hij. Dat geldt zowel voor de asielopvang, waar we bufferplaatsen moeten hebben – die er niet voldoende zijn – als voor de momenten waarop meer mensen erkend worden als vluchteling of subsidiair beschermde. Dit leidt tot een toename van gezinshereniging.
Nogmaals: veel mensen kunnen hun leven niet beginnen of een toekomst zien, zonder hun gezin.
Maar het artikel is al geschreven, de cijfers hebben hun ereplek al gekregen, en dat is wat we zullen onthouden: gezinshereniging stijgt! Er komen meer vluchtelingen! Recordaantal na recordaantal na recordaantal.
Zo is het discours al lang klaargestoomd voor iedereen aan de rechterkant die migratie en gezinshereniging wil gebruiken voor een of ander standpunt en beleid wil bedenken dat dit zal bemoeilijken.
Van moeilijker naar moeilijker
En dat is precies wat de onderhandelaars van de federale regering willen doen: het proces van gezinshereniging nóg moeilijker maken.
Debruyne legt uit hoe ingewikkeld het nu al is. Een aanvraag moet ingediend worden bij de dichtstbijzijnde diplomatieke post, waar men soms de grens voor moet oversteken. Dit is vaak niet alleen duur en tijdrovend, maar ook heel moeilijk.
Daarnaast komen er nog meer hoge kosten bij kijken: DNA-tests, het legaliseren van documenten, huwelijks- en geboorteaktes, medische verklaringen – noem maar op. De kosten kunnen gemakkelijk oplopen tot duizenden euro’s, soms zelfs 10.000 euro. Het gevolg? De partner die hier is, komt vaak meteen diep in de schulden te zitten.
De kosten kunnen oplopen tot 10.000 euro
Om door deze complexiteit heen te komen, heb je ofwel een advocaat nodig, ofwel een maatschappelijk werker die gespecialiseerd is in sociaal-juridische dienstverlening.
Toch zien we vandaag een groot tekort aan advocaten met de juiste expertise. Degenen zonder gespecialiseerde kennis kunnen bovendien niet langer advies inwinnen bij het Agentschap Inburgering en Integratie, zoals bepaald in het Vlaamse regeerakkoord.
Ook de sociaal-juridische dienstverlening krijgt te maken met ernstige onderfinanciering. Hierdoor wordt het voor hulporganisaties steeds moeilijker om mensen door dit ingewikkelde proces te begeleiden.
De logica van iets onmogelijk maken
Begrijpt Debruyne de logica achter het idee van de toekomstige federale regering om de inkomensdrempel voor gezinshereniging te verhogen, zo vraagt Joos. Omdat je voldoende middelen zou moeten hebben om je partner en kinderen een toekomst te kunnen bieden.
De huidige inkomensvoorwaarde ligt al op 2.100 euro netto per maand, met een vast contract – een bedrag dat niet niks is. En nu wil men dat nog verder verhogen, waardoor de legale weg naar gezinshereniging in feite wordt afgesloten. Is het deze logica, die Joos bedoelt?
De legale weg naar gezinshereniging wordt in feite afgesloten
Daarnaast moet de aanvrager ook een woning hebben die groot genoeg is. De termijn om aan deze strikte regels te voldoen is nu een jaar, maar de eventuele toekomstige regering wil dat inkorten naar drie maanden.
Dus de vraag is eigenlijk of Debruyne de logica snapt achter het nóg moeilijker maken van iets dat al bijna onmogelijk is?
Slechte integratie? Slecht beleid
En daar is eigenlijk niks van te snappen. “Voorwaarden moeten haalbaar zijn”, zegt Debruyne. “Het moet mogelijk zijn om het recht op gezinsleven, zoals vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, te realiseren.”
Hij herhaalt nogmaals: zolang iemand zijn gezin niet hier heeft, staat integratie stil. Want we kunnen wel telkens naar ‘de vluchteling’ wijzen en het hebben over integratie. Maar om te investeren in taalverwerving, scholing of diploma-erkenning moet je wel een toekomst met je gezin voor je zien. Wordt over die logica weleens nagedacht?
Zolang iemand zijn gezin niet hier heeft, staat integratie stil
En wat met de “schaduwkosten” van deze afgeremde integratietrajecten? Debruyne: “Die kosten worden netjes onder de mat geveegd, terwijl de samenleving daar uiteindelijk de prijs voor betaalt.” Is dat de logica waarin we moeten meegaan?
Hoe soepeler en sneller gezinshereniging verloopt, stelt Debruyne, hoe beter het is voor de sociale mobiliteit van deze gezinnen. In plaats van dat te erkennen, worden deze mensen neergezet als passieve migranten, beschreven door cijfers en statistieken. Terwijl het beleid hun integratie juist saboteert. Dat zijn de statistieken die we moeten bekijken. Dat is de logica waar we allemaal in mee moeten gaan.
