In veel opzichten was het optreden van Trump tijdens zijn tweede inauguratie niet bijzonder. Het was Trump zoals we hem kennen. Misschien soms iets terughoudender dan tijdens zijn eigen politieke rally’s. Maar inhoudelijk leverde hij wat door vriend en vijand van hem werd verwacht.
Erkenning
Met de belofte ‘Make America Great Again’, stipte hij alle controversiële kwesties aan waarvan hij wist dat ze hem de aandacht zouden geven waar hij zo naar verlangt. En belangrijker nog, naar de erkenning die hij zo nodig heeft van zijn volgelingen.
Maar op een andere, misschien meer impliciete manier was zijn toespraak uitzonderlijk. Uitzonderlijk vanuit democratisch oogpunt dan. Trump sprak als een ware zonnekoning die een nieuwe Gouden Eeuw inluidt, als iemand die zojuist goddelijke macht heeft ontvangen. Macht die “zonlicht (…) over de hele wereld zal uitgieten”.
Goddelijke macht
Symbolisch voor deze goddelijke macht is hoe zijn ‘claims’ ervan uitgaan dat hij over absolute macht beschikt. De hele toespraak kan worden gelezen als een schijnbaar eindeloze bezwering van (gewaagde en nog gewaagdere) claims. En de geloofwaardigheid van die claims – zo wordt het publiek wijsgemaakt – vloeit schijnbaar voort uit het feit dat Trump nu ‘de macht’ heeft verworven.

De aangepaste website van het Witte Huis straalt persoonsverheerlijking uit en verklaart dat de VS terug zijn van weggeweest. Foto: Witte Huis.
Het begint nu
De daadkracht van zijn woorden ligt dus in deze nieuw verworven functie. Zijn beweringen worden gezien als betekenisvol omdat ze worden uitgesproken in het Capitool als gekozen president. Dit is een opvatting die velen aan zijn discours zullen toekennen, zelfs Democratische waarnemers.
Dat presidenten claims maken is niet uitzonderlijk, weinig commentatoren hebben iets gezegd over die eindeloze reeks claims. Wat de beweringen van Trump wel uitzonderlijk maakt is (1) het enorme aantal beweringen, (2) de schaal ervan en (3) de tijdgebondenheid van zijn beweringen, (4) de enorme reikwijdte ervan en (5) het feit dat de beweringen zijn ingebed in een religieus denkpatroon.
Trump’s “Golden Age of America begins right now” – niet morgen of volgende maand, maar nu. En die ‘Gouden Eeuw’ gaat niet over details, het gaat over het herstellen van de ‘Amerikaanse superioriteit’ in de wereld en thuis.
“Vanaf nu zal ons land bloeien en in de hele wereld weer gerespecteerd worden.
We zullen door elke natie benijd worden, en we zullen niet meer toestaan dat er van ons geprofiteerd wordt.
Tijdens elke dag van de Trump-regering zal ik – heel eenvoudig – Amerika op de eerste plaats zetten.
Onze soevereiniteit zal worden teruggevorderd.
Onze veiligheid zal worden hersteld.
De justitiële weegschaal zal opnieuw in balans worden gebracht.
Er zal een einde komen aan de wrede, gewelddadige en het oneerlijke gebruik van het ministerie van Justitie en onze regering.
En het zal onze topprioriteit zijn om een natie te scheppen die trots is, welvarend en vrij.”
Wij – zij
Alleen al in deze openingsalinea zien we een klassieke politieke toespraak met de poëtische kenmerken die we nu allemaal met Trump associëren. Niet alleen zien we een zeer effectief gebruik van de meervoudsvorm ‘wij’ (waarbij ‘wij’ onmiddellijk wordt afgezet tegen ‘zij’), wat nog eens wordt benadrukt door de herhaling van begrippen als ‘ons land’, ‘Amerika’ en ‘een natie’.
We zien ook, in het begin van de tweede strofe, hoe de toekomst van de natie afhangt van Trump: ‘we’ zullen gered worden door Trump alleen, doordat Trump zelf Amerika op de eerste plaats zet.
Vol claims
Opvallender is echter hoe de hele toespraak draait om claims. En niet zomaar claims, maar ingrijpende claims die een groot aantal veranderingen met zich meebrengen. Deze inleiding was slechts het begin, de eerste paragraaf van zijn toespraak.
Elon Musk gloeide als een zesjarig knaapje dat zijn droomcadeau van de goedheiligman kreeg
Hierna werd het volk beloofd dat hij de overheid ‘performant’ zou maken in het aanpakken van natuurcrises, het uitroeien van corruptie, het op orde brengen van de volksgezondheid, het teruggeven van hun geloof, hun rijkdom, hun democratie en zelfs hun vrijheid, het hernoemen van bergen, het beëindigen van de ‘woke’-gekte en het veroveren van Mars.
Musk
Dat laatste liet Elon Musk gloeien als een zesjarig knaapje dat zijn droomcadeau van de goedheiligman kreeg. Merk op dat Trump nergens ook maar een poging deed om uit te leggen hoe dit nieuwe tijdperk van triomf tot stand zou komen, behalve dankzij het feit dat hij nu gekozen is.
Trump verricht niets minder dan goddelijk werk
Het feit dat hij de beweringen doet is genoeg, in ieder geval voor zijn fans. Geen enkele Democraat was betoverd door zijn spreuken. Toen Trump beweerde dat hij het Panamakanaal een andere naam zou geven, kreeg hij applaus van zijn zorgvuldig geselecteerde publiek, maar werd hij uitgelachen door Hillary Clinton.
Door God gered
Met andere woorden, in zijn toespraak creëerde Trump de boodschap dat zijn inauguratie hem de absolute macht gaf om absolute verandering teweeg te brengen. En die macht is hem niet alleen gegeven door ‘het volk’ via de verkiezingen en de inauguratie, maar belangrijker nog, ook door God zelf: “Ik ben door God gered om Amerika weer groot te maken”, vertelde hij de wereld.
Deze stijlfiguur van voorzienigheid is, sinds de aanslagen op zijn leven, een centraal onderdeel van zijn boodschap geworden. Mensen als tv-ster Tucker Carlson herhaalden vele malen dat het feit dat hij het overleefde hem tot de uitverkoren leider maakte, niet zozeer door het volk, maar door God.
Trump, zo wordt ons voorgehouden, verricht niets minder dan goddelijk werk.
Dictator of bevrijder
Deze reeks beweringen kan alleen geloofwaardig zijn als de luisteraars ofwel geloven dat Trump een dictator is en hij dus daadwerkelijk absolute macht heeft verworven of als zij de complexiteit van een werkende democratie niet doorgronden.
In beide gevallen staat de democratie zelf op het spel. In democratieën is geen plaats voor zo’n absolute, goddelijke macht. Democratische macht is per definitie niet ondergebracht bij één persoon. Integendeel. Een van de essentiële kenmerken van een democratie is de scheiding der machten.
In een democratie zijn er controlemechanismen, muren tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, tussen kerk en staat, tussen publiek en privaat.
Deze muren creëren de beroemde vrijheden die tegenmachten en het respect voor de Universele Rechten van de Mens mogelijk maken. En ze geven de grenzen aan wat kan en wat niet kan. En dit beperkt ook wat een president daadwerkelijk kan doen.
Trump heeft dus niet de macht om een revolutie in de VS te ontketenen, het Panamakanaal over te nemen en Groenland binnen te vallen. Tenminste, niet in een democratie.
Trump’s opvatting van bevrijding en democratie moet worden begrepen in de traditie van christelijk nationalisme
Dat voert ons terug naar het begrip dictator. De notie van Trump als nieuwe dictator vormde de centrale boodschap in de negatieve campagne van Biden. Iedereen herinnert zich de zwart-witfoto’s waarop Trump fysiek op Hitler leek.

Biden noemde in 2024 het taalgebruik van Trump een exacte echo van de vergiftigde taal uit het naziverleden. Foto: printscreen Deutsche Welle op YouTube.
Trump als slachtoffer, de elite als verrader
Het is gemakkelijk gezegd dat deze campagne niet werkte. Trump wordt door zijn volgelingen niet gezien als ‘een dictator’ – integendeel. Hij portretteert zichzelf met succes als bevrijder, als iemand die onvermoeibaar ijvert voor het volk. Voor alle Amerikanen.
Hij presenteert zichzelf als de man die strijdt tegen het ‘corrupte’ establishment. Sterker nog, hij portretteert zichzelf als slachtoffer van dat establishment. Alle rechtszaken tegen hem zijn het bewijs geworden van het ‘kwaad’ van de andere kant. In Trump’s wereld zijn de Democraten, de rechters, de gevestigde media en zelfs de FBI de vijanden.
Trump is een bevrijder van de natie, net zoals Christus de bevrijder van de mensheid was
In die zin kunnen we nu begrijpen hoe hij kan beweren dat “20 januari 2025 voor Amerikaanse burgers ‘Bevrijdingsdag’ is”.
Trump heeft zijn aanhang gemobiliseerd tegen de corrupte regering, tegen de deep state. De democratie zelf, met al haar instellingen, wordt afgeschilderd als corrupt en dus als inherent problematisch.
De vijanden van Trump zijn de liberale elites. Zij zijn het die het volk hebben verraden. En Trump zelf is daar het bewijs van:
“Mijn recente verkiezing is een mandaat om een afschuwelijk verraad en het vele verraad dat heeft plaatsgevonden volledig en totaal terug te draaien en het volk zijn geloof, zijn rijkdom, zijn democratie en, inderdaad, zijn vrijheid terug te geven. Vanaf nu is de teloorgang van Amerika ten einde.”
Christelijk nationalisme
Trump’s idee van bevrijding en democratie moet niet worden begrepen in de context van een seculiere religie, maar in de context van christelijk nationalisme.
Trump presenteert zichzelf niet in de traditie van wereldse presidenten, maar in een religieuze traditie. Hij is een bevrijder van de natie, net zoals Christus de bevrijder van de mensheid was.
Het verval van de VS is dus het gevolg van de elites die Gods wegen tegenwerken. De verkiezing van de messiaanse Trump maakt hier een einde aan en daarom begint de bevrijding van de natie vanaf zijn inhuldiging.
Cultuur van claims
Nu terug naar de reeks claims tijdens zijn inauguratietoespraak. Alleen al het aantal claims creëert een soort bezwering. Trump lijkt magische spreuken te produceren die de wereld onmiddellijk zullen veranderen. Niet morgen, maar vandaag.
En hij kan dit doen vanwege wie hij is. Als Trump verklaart dat er vanaf nu “maar twee geslachten zijn: mannelijk en vrouwelijk” of dat de naam van de Golf van Mexico nu wordt veranderd in de Golf van Amerika of dat de Denaliberg wordt omgedoopt tot Mount McKinley, getuigen ze allemaal van dit enorme geloof in de kracht van zijn eigen claims.
En dit geloof wordt gedeeld – op zijn minst onder zijn gelovigen. Voor hen hebben zijn beweringen een absolute kracht.

De berg Denali in Alaska dankt zijn naam aan de Koyukon, inheemse Amerikanen. Over die naam woedt al jaren een dispuut. Trump draaide de naam op 20 januari terug tot Mount McKinley. Foto: Denali National Park and Preserve, Wikimedia Commons / CC BY 2.0.
Kinderlijke vreugde
Dat was te zien aan de absoluut kinderlijke vreugde in Musks ogen. Hij geloofde echt dat we nu Mars zouden veroveren en postte een hele reeks berichten op X waarin hij zichzelf voorstelde als de veroveraar van Mars.
Het is Trump zelf – gered door God – die ervoor zal zorgen dat de natie herboren zal worden
Maar je kon zijn geloof in de beweringen van Trump ook overal op sociale media waarnemen. Elon Musk haalde veel pro-Trump berichten aan om te vieren dat het nieuwe tijdperk volgens hen eindelijk was aangebroken.
Een voorbeeld is de retweet van levenscoach en Trump-fan Kaizen D. Asiedu.
In die tweet zien we hoe Kaizen D. Asiedu absolute macht toekent aan de woorden van Trump: wat hij zei, is genoeg om Amerika terug te krijgen. Er is geen bewijs nodig, er worden evenmin vragen gesteld. De identiteit van de spreker en het uitspreken van de claims is duidelijk ‘voldoende’ om het aannemelijk te maken.
Voor de uitverkorenen
De VS is in verval en Trump brengt hoop, net zoals Christus deed voor het uitverkoren volk. Als we zijn toespraak vanuit een globaal perspectief bezien, kunnen we die opvatten als een verzameling beloften aan de verschillende doelgroepen die hij tijdens de verkiezingscampagne heeft aangesproken.
“Zoals onze overwinning liet zien, verenigt de hele natie zich snel achter onze agenda met dramatische toenames in steun van vrijwel elk element van onze samenleving, jong en oud, mannen en vrouwen, Afro-Amerikanen, Latijns-Amerikanen, Aziatische Amerikanen, stedelijk, voorstedelijk, landelijk. En heel belangrijk, we hadden een krachtige overwinning in alle zeven swingstaten, en de popular vote wonnen we met miljoenen stemmen.”
Alternatieve feiten
Alle groepen, van de armen en de uitgeslotenen tot aan de rechtse techmiljardairs zoals Musk: ze kregen allemaal hun toezeggingen tijdens de campagne en hun magische claim tijdens de inaugurele rede.
Maar onder die al te aardse wereld van boodschappenpolitiek zien we een religieus patroon. Net als degenen die bidden in de hoop dat God hun smeekbeden verhoort, verzekerde Trump al die mensen dat hij ‘hun liefde’ had gevoeld en ‘hun stemmen’ had gehoord, en dat hij hen niet zou vergeten.
In zo’n cultuur is er geen verschil tussen de bewering en de waarheid
Het is in dit universum dat claims geen wereldse uitleg nodig hebben over hoe dingen gedaan moeten worden. Ze zullen gebeuren omdat Hij wil dat ze gebeuren.
Trump kan hoop brengen, want we leven steeds meer in een cultuur van claims en meningen. In zo’n cultuur is er geen verschil tussen de bewering en de waarheid, tussen de bewering en de complexe realiteit van het realiseren ervan. De wereld van alternatieve feiten is nu een enorme sociaal-culturele kracht.
Combineer dit met de ontberingen van het leven van alledag, en de wens naar een sterke man, een redder, wint aan kracht. Het is ook in deze door een christelijk nationalisme gecreëerde wereld dat Trump zichzelf kan presenteren als een vredestichter, terwijl hij zich tegelijkertijd trots manifesteert als een keizerlijke speler.
Betoverd publiek
In plaats van ons te richten op details, zijn belachelijke voorstellen en of dit of dat geloofwaardig is, moeten we ons richten op de ‘magie’ van het discours van Trump. Trump voorziet zijn basis misschien van gebakken lucht, maar deze ‘slangenolie’ slaagt er duidelijk in om groepen uit veel verschillende klassen en culturele niches in de samenleving samen te brengen.
Deze eenwording concentreert zich rond een gemeenschappelijke vijand. En die gemeenschappelijke vijand is het establishment (de globalisten, de liberalen, links).
American Dream
Trump is heel expliciet over die vijand: “Jarenlang heeft een radicale en corrupte gevestigde orde macht en rijkdom onttrokken aan onze burgers.”
Het establishment wordt beschuldigd van het organiseren van het verval van de VS als natie, het vernietigen van de staat als leverancier van gezondheidszorg, crisismanagement, fatsoenlijke banen en goed onderwijs voor het volk. Maar bovenal heeft het ‘de Amerikaanse droom’ vernietigd.

Foto: Ico Maly
Pennenstreek
Dit is wat Trump zijn achterban geeft: de kans om weer te dromen. Een droom van die Gouden Eeuw, van echte vrijheid en het einde van al hun problemen. Het enige wat ze moeten doen is geloven in die droom en in de kracht van hun verlosser om de duivel te verslaan.
De ondertekening van de uitvoeringsbesluiten na zijn inauguratie is een symbool. Zijn handtekening lijkt magische krachten te hebben die niet alleen het wereldse document ondertekenen, maar ook onmiddellijk de wereld doen veranderen.
Letterlijk met een pennenstreek presenteert Trump zichzelf aan zijn publiek als de almachtige. En het MAGA-publiek is uitzinnig als hij de pennen waarmee de decreten zijn ondertekend in het publiek gooit.

Trump zette met triomf en politiek spektakel zijn POTUS-handtekening onder een resem decreten en wierp de viltstiften waarmee hij ze signeerde naar het grijpgrage publiek. Foto: Wikimedia Commons.
Gered door God
Trump schept een wereld waarin zijn wil wet is. Waar hij absolute goddelijke macht heeft: het is Trump zelf – gered door God – die ervoor zal zorgen dat de natie herboren zal worden. Eindelijk is de redder dan aangekomen.
In complexe tijden hebben mensen een messias en een duidelijke vijand nodig
In een wereld waar rationaliteit wordt geassocieerd met neerkijken op de ontberingen van het leven, zou het ons niet moeten verbazen dat magisch denken steeds populairder wordt, vooral wanneer het de ontberingen in je leven onderkent, je een duidelijke vijand biedt en je hoop geeft op een mooie toekomst.
In complexe tijden hebben mensen een messias en een duidelijke vijand nodig. Trump voorziet hier op briljante wijze in.
Hemel op aarde
De verlosser zal de hemel op aarde brengen. Een nieuw Amerika wordt nu herboren uit de oude as. Dit palingenetische credo (reïncarnatie van fascisme als ideologie) van wedergeboorte is kenmerkend voor alle ultranationalistische redevoeringen.
Het is ook wat hem verbindt met extreemrechtse bewegingen en partijen uit de hele wereld, waarvan de meesten aanwezig waren in het Capitool zelf tijdens de inauguratie. (Merk op dat het gewone volk, zijn achterban, dit moment niet met hem mocht delen in het Capitool).
Natuurlijk, als die wedergeboorte niet plaatsvindt, zal het de schuld zijn van ‘de ander’, de gevestigde orde van de ‘diepe staat’ die de hand van God tegenwerkt. Wat dan weer zal bewijzen dat het nodig is om de muren van de democratie af te schaffen, te wijzigen en te vernietigen.
En dit is de echte betekenisvolle kracht van zijn discours. Het vernietigt de democratische ideologie en uiteindelijk ook haar structuren en scheidingsmuren.

x
Dit artikel van Ico Maly, universitair hoofddocent Universiteit van Tilburg, verscheen eerder in het engels op diggit magazine. De vertaling is van Rein van Gisteren.