Interview, Filmrecensie -

‘Maldoror’ van Fabrice du Welz: Hoe fictie het Dutroux-trauma helpt helen

Na een reeks grimmige en vaak donkere genrefilms daalt de Brusselse filmmaker Fabrice du Welz verder af in het hart van het kwaad met ‘Maldoror’. Een Belgische tragedie, intense nachtmerrieachtige fictie geïnspireerd door de zaak Dutroux en het nationale trauma dat er uit voortvloeide. Noodzakelijke en helende cinema.

vrijdag 24 januari 2025 10:15
Spread the love

 

Toen we enkele jaren terug met Fabrice du Welz spraken over Inexorable (2021), droomde hij al volop van Maldoror (2024). Toen beseften we nog niet dat deze eerder klassieke neo noir-thriller zou afgewezen worden door zowel het publiek als het festivalcircuit. Volgens de Brusselse cineast sloot de film aan bij “een cinema die meer geconstrueerd, en minder intuïtief is”.

“Mijn volgende film houdt het midden tussen film noir en thriller”, zei Du Welz, “het verhaal is fictie maar gebaseerd op de Dutroux-affaire en het trauma dat daar mee verbonden is. Maldoror vertrekt vanuit het standpunt van een jonge rijkswachter, gespeeld door de jonge Franse acteur Anthony Bajon (Un autre monde), en we volgen zijn tocht van 1994 tot 2002.”

Maldoror. De zaak-Dutroux en de politieoorlog

Gevoelige materie, maar “het is tijd om deze traumatische gebeurtenissen frontaal te benaderen” stelde de regisseur van bloedmooie nachtmerries en zoektochten als Calvaire (2004), Vinyan (2008), Alléluia (2014) en Adoration (2019),het blijft natuurlijk wel een film met een heel uitgesproken point-of-view. Gebaseerd op het Dutroux-verhaal en geen reconstructie van het gebeuren.” Gedurfd en risicovol dachten we toen. Maar, operatie geslaagd stelden we vast tijdens het jongste Film Fest Gent. Maldoror is een gitzwarte, rauwe en ruwe misdaadtragedie geworden die blijft nazinderen en op even krachtige wijze de carrière van de Brusselse cinefiele cineast heroriënteert.

Afdaling naar het hart van het kwaad

Maldoror opent in 1995 en draait rond een impulsieve en explosieve rijkswachter, Paul Chartier, die bij de onrustwekkende verdwijning van twee jonge meisjes belast wordt met een bewakingsopdracht (operatie Maldoror focust op een pedofiel en zijn handlangers). Wanneer bureaucratie en gerecht stokken in de wielen steken reageert Chartier kwaad, driest en obsessief. Op zijn eentje zet hij de jacht verder, zonder zich te bekommeren om zijn moreel kompas en zijn prille huwelijk. In de Ardense bossen waar Du Welz al vaker geweld en waanzin liet exploderen, gaan opnieuw alle remmen los tijdens een barok slot.

Maldoror meets (Michael Cimino’s) The Deer Hunter

Fabrice du Welz mixt de woede, frustratie en ontreddering van zijn protagonist in een duistere, gewelddadige trip zonder te vervallen in sensatiezucht. Met dank aan de grauwe beelden van DoP Manu Dacosse, het troosteloze postindustriële Henegouwse landschap, de onder de huid kruipende sound van Vincent Cahay, het nachtmerrieachtige ritme dat monteur Nico Leunen aangeeft en de ijzersterke vertolkingen van Anthony Bajon, Sergi López en een sublieme Béatrice Dalle. Tussen haakjes: met La passion selon Béatrice (2024) tekende Fabrice du Welz voor een verbluffend documentaire-portret van deze Franse cult-actrice.

De blik van de speurder

“Omdat de zaak zo traumatisch was voor België, wou ik ze frontaal maar sereen benaderen”, vertelt Du Welz ons in Gent, “zonder sensatiezucht of polariserende provocatie.” De filmmaker was gefascineerd door een tragische figuur. René Michaux, de rijkswachter die Dutrouxs kelder bezocht en de opgesloten meisjes niet hoorde, werd stevig op de korrel genomen door pers en publiek. Omdat Du Welz de pijn voelt die hij ziet, wou hij “het verhaal vanuit het standpunt van een speurder vertellen. Chartier is een jonge idealist die een gezin en toekomst wil opbouwen maar het gewicht van het onderzoek niet kan torsen. Hij wil de wereld rechtvaardiger maken, maar wordt geconfronteerd met tegenwerking én een gruwelijke wereld.”

Fabrice du Welz. Foto Bas Devos.

De jonge speurder balanceert op het snijvlak van twee vragen: “De eerste: wat kan een eerlijke man doen in een samenleving waar justitie faalt? Hoe kan het gevoel van gerechtigheid teruggevonden worden? De tweede vraag is die van het kwaad. Wat is het kwaad? Is het een gedegenereerde man die afschuwelijke dingen doet met kinderen in een kelder? Of de informatie die door de politieoorlog wordt achtergehouden? Het gerecht dat zijn werk niet doet? Corruptie? Ik wil geen antwoorden suggereren, maar Chartier plaatsen in een wereld waar het kwaad zich verspreidt.”

Zijn Nemesis Marcel Dedieu (Sergi López) is een natuurkracht, een monster uit een horrorverhaal. “Omdat hij de banaliteit van het kwaad is, wou ik hem zo gewoon mogelijk maken”, geeft Du Welz aan, “maar het is iemand zonder moraliteit. Hij ziet geen verschil tussen auto’s en kinderen verhandelen. Dedieu heeft ook geen greintje empathie. Voor mij komen hij en de gedegenereerde individuen in Maldoror uit het universum van Tobe Hoopers The Texas Chain Saw Massacre.”

De geest van Tobe Hoopers The Texas Chainsaw Massacre

Du Welz (een stevige horrorfan) kan zich wel vinden in wat Karyn Kusama in Alexandre O. Philippe’s filmessay Chain Reactions oppert. Volgens de cineast maakt Tobe Hooper een statement, ‘America is a madness and I want you to look at it’: “In die geest draaide ik Maldoror. Mensen doen kijken naar waanzin, naar het kwaad dat een land en een tijdsgewricht in zijn greep houdt. Hoe het kwaad evolueert en zich verspreidt, fascineert me. Hoe het mensen besmet. Omdat ik het niet begrijp, wil ik zoeken naar verklaringen.”

Feiten en trauma’s

Fabrice du Welz en zijn co-scenarist Domenico La Porta (die al meewerkte aan Inexorable) verzamelden veel informatie en verwerkten ook de theorieën die de ronde deden in hun fictie. Met name de theorie van de lone wolf-kindermisbruiker en die van het netwerk. Maar “onze opzet is een onderhoudende karakter gedreven film die onderzoekt hoe het kwaad aan de ziel vreet en een gemeenschap traumatiseert. De feiten leren ons dat er minstens een netwerk van drie personen bestond, maar hoe ver het reikt weten we niet. Ik ben geen rechter of advocaat, maar een filmmaker die vond dat het tijd was om een film te maken over dit onderwerp en te streven naar heling.”

Maldoror. Sergi Lópezin dé kelder

Daarom verlaat Du Welz in het apocalyptisch slot van Maldoror de realiteit en de feiten om zoals Quentin Tarantino in Once upon a time in … Hollywood (2019) de geschiedenis te herschrijven. Louterende fictie te creëren. “Met de ontsnapping wou ik ook een omslag maken naar iets anders dan een realistisch drama”, onderstreept de cineast, “een fantasie die ons bevraagt. Wat doe je wanneer het gerecht faalt? Ik ben helemaal niet voor de doodstraf, maar wil Paul voor de keuze stellen. Zijn wapen neerleggen of niet? Ik hoop dat de kijker zich identificeert met hem en zichzelf de vraag stelt: wat zou ik doen?”

Keuzes en gevolgen

“Op het einde is Chartier niet meer de impulsieve, dromerige idealist”, stelt Du Welz, “hij is volwassen geworden en maakt de keuze van een man. Hij aanvaardt daarvoor de gevolgen. Paul verliest alles, op zijn integriteit na.” Op dat vlak staat hij symbool voor alle Belgen: “De affaire heeft ons beroofd van onze illusies en vertrouwen. Zonder de waardigheid van de ouders van de meisjes die tijdens de Witte Mars opriepen tot kalmte had het slecht kunnen aflopen. Het land had best kunnen kantelen richting chaos en geweld.”

Maldoror. Anthony Bajon

Maldoror krijgt geen sequel maar wel een vervolg. “Ik hoop een trilogie van Belgische trauma’s te maken”, bekent Du Welz. “Na deze film over Dutroux ook een over de collaborerende Belgen die tijdens WO II aan het Oostfront met nazi-Duitsland vochten (Rex) en een over Belgisch Congo (Rubber).” Heel concreet: “Rubber gaat over een barbaarse episode gelinkt aan uitbuiting van grondstoffen in de Belgisch-Congolese geschiedenis. Het scenario is geschreven en de locatiezoektocht kan beginnen. Voor mij wordt het opnieuw een onderzoek naar mijn identiteit. Wie ik ben, is immers verbonden met wat er overblijft van mijn land.”

Een noodzakelijke film.

Fabrice du Welz is er sterk van overtuigd dat het Inexorable fiasco ditmaal vermeden wordt, omdat het publiek wèl zit te wachten op een film zoals Maldoror. “Ik hoop en denk het”, klinkt het, “we zijn toe aan heling. Daarvoor moet je trauma’s willen zien. Ik was gechoqueerd toen een gerenommeerde journaliste me vroeg ‘waarom wil je een film maken over de zaak Dutroux, terwijl iedereen ze wil vergeten?’ Vergeten? Juist niet natuurlijk. Vergeten is onderdrukken en het onderdrukte keert altijd terug. Dat weet elke horror fan.”

 

Interview Gent, 17 oktober 2024

 

Maldoror meets (David Finchers) Zodiac

 

MALDOROR van Fabrice du Welz. België, 2024, 150’. Met Anthony Bajon, Alexis Manenti, Alba Gaia Bellugi, Sergi López, Béatrice Dalle, Laurent Lucas. Scenario Fabrice du Welz & Domenico La Porta. Montage Nico Leunen. Muziek Vincent Cahay. Fotografie Manu Dacosse. Production design Emmanuel De Meulemeester. Art direction Alexia Goryn. Distributie O’Brother. Release 22 januari 2025.

 

FILMOGRAFIE FABRICE DU WELZ:

2004 CALVAIRE

2008 VINYAN

2014 ALLÉLUIA

2014 COLT 45

2016 MESSAGE FROM THE KING

2018 DES COWBOYS ET DES INDIENS. LE CINÉMA DE PATAR ET AUBIER

2019 ADORATION

2021 INEXORABLE

2024 LA PASSION SELON BÉATRICE

2024 MALDOROR

Maldoror

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!