Op 8 januari herhaalde de nieuwe president van de VS, Donald Trump, zijn dreigementen om Groenland en het Panamakanaal te annexeren. Tijdens een persconferentie sloot hij zelfs het gebruik van militair geweld niet uit: “Ik kan u niet garanderen dat we voor geen van deze twee doelen geweld zullen gebruiken. Het Panamakanaal is van vitaal belang voor ons land en we hebben Groenland nodig om redenen van nationale veiligheid”.
Desnoods met militair geweld
Zulke dreigementen zijn niet nieuw uit de mond van de nieuwe meester van het Witte Huis. Op 20 december vorig jaar zei hij over Groenland ook al: “Om redenen van nationale veiligheid en vrijheid in de wereld zijn de Verenigde Staten van Amerika van mening dat eigendom van en controle over Groenland een absolute noodzaak is”.
Wat betreft het Panamakanaal stelt hij ook een echt ultimatum, namelijk het verlagen van de tolprijs voor Amerikaanse schepen: “Ze behandelen ons niet eerlijk. Ze rekenen onze schepen meer aan dan schepen uit andere landen”.
Inzake Canada dreigde hij met “economische krachtmaatregelen” om het land te dwingen de 51ste staat van de Verenigde Staten te worden.
De VS wil de macht hebben om zelf oorlogen te beginnen en deze vervolgens door zijn bondgenoten te laten financieren
De betrokken landen reageerden natuurlijk snel. “Groenland is van de Groenlanders”, zei de Deense premier Mette Frederiksen. “Over de soevereiniteit van Panama over het kanaal valt niet te onderhandelen”, zei de minister van Buitenlandse Zaken van Panama, Javier Martinez-Acha. “Canada zal nooit en te nimmer deel uitmaken van de Verenigde Staten”, reageerde voormalig premier Justin Trudeau.
Donald Trump viel daarnaast ook zijn NAVO-bondgenoten aan, die hij ervan beschuldigt te profiteren van de militaire bescherming van de VS zonder dat ze zelf genoeg betalen. Hij riep op tot een verhoging van de defensiebudgetten van alle NAVO-landen van de huidige 2 procent van het bnp naar 5 procent.
In dezelfde persconferentie zei hij: “Amerika kan niet langer voor alles betalen. NAVO-leden moeten een eerlijke bijdrage leveren aan hun eigen defensie”.
Natuurlijk kan zo’n verhoging alleen maar ten koste gaan van sociale budgetten, waardoor de armoede onder veel Europeanen zal toenemen. Bovenal wijst het op een logica waarin de Verenigde Staten de macht willen hebben om zelf oorlogen te beginnen en deze vervolgens door hun bondgenoten te laten financieren.
Het draait bij Trump allemaal om China
Wat al deze bedreigingen gemeen hebben, is dat Trump de oorlog tegen China wil versnellen, wat de centrale pijler blijft van zijn buitenlands beleid.
Groenland bijvoorbeeld is een semiautonoom gebied dat deel uitmaakt van Denemarken, maar een eigen regering heeft. Het ligt tussen de Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee, het ziet zijn ijskappen snel smelten, waardoor op korte termijn voorheen onmogelijk te ontginnen grondstoffen kunnen worden ontgonnen.
De premier van Groenland, Mute Egede, reageerde op Trump’s dreigementen door te zeggen: “Groenland is van de Groenlanders. We willen geen Denen zijn, we willen geen Amerikanen zijn, we willen Groenlanders zijn”.
Groenland dekt 25 procent van de wereldwijde vraag naar zeldzame metalen
Groenland bezit grote voorraden van de 17 zeldzame aardmetalen, die essentieel zijn voor veel geavanceerde technologieën en nodig voor de productie van batterijen, platte LCD-schermen, plasmaschermen enzovoort.
Onderzoekers van de Geologische Dienst van Denemarken en Groenland, GEUS, schatten dat de zeldzame aardmetalen in Groenland alleen al gedurende 50 jaar 25 procent van de wereldwijde vraag kunnen dekken. Dat is enorm als je het vergelijkt met de spreiding van de reserves aan zeldzame aardmetalen in de wereld: 40 procent is te vinden in China, 16 procent in Brazilië, 10 procent in de Verenigde Staten en de rest is verspreid in talloze landen.
De oorsprong van het plan van de VS om Groenland te kopen en, als dat niet mogelijk is, het te annexeren, komt voort uit dit materieel feit.
Groenland. Kaart: TUBS, Wikimedia Commons
Wat Panama betreft zijn er eveneens anti-Chinese strategische motieven. Het kanaal is een belangrijke slagader van de wereldhandel over zee. Vijf procent van het wereldverkeer passeert door het kanaal, waaronder ook een groot deel van de handel tussen Azië en de oostkust van de Verenigde Staten.
De afgelopen tien jaar zijn de economische banden tussen Panama en China alleen maar sterker geworden. In 2017 verbrak Panama zijn diplomatieke banden met Taiwan. De twee landen hebben overeenkomsten gesloten over verschillende havens en vrijhandelszones. China is nu de op één na grootste handelspartner van Panama.
De toenadering is gebaseerd op gemeenschappelijke economische belangen en respect voor nationale soevereiniteit. Dit is wat president José Raul Mulino zei na de dreigementen van Donald Trump: “Er is absoluut geen Chinese inmenging of deelname in wat dan ook dat te maken heeft met het Panamakanaal (…), er zijn geen Chinese soldaten in het kanaal, in godsnaam.”
Oorlog voeren op andermans kosten
Tot slot kan de vraag naar een verhoging van de militaire uitgaven door de NAVO-landen ook in verband worden gebracht met de Asia Pivot-strategie van Donald Trump, waarmee de VS China economisch wil dwarsbomen, politiek isoleren en militair omsingelen.
Zo’n agressieve anti-China strategie vereist een aanzienlijke militaire component, die nieuwe oorlogsgevaren met zich meebrengt. Opnieuw probeert Washington anderen over te halen om zijn oorlogsuitgaven te financieren, tot groot genoegen van het Amerikaanse en Europese militair-industriële complex.
Voor meer informatie
– GEUS, 2011. The rare earth element potential in Greenland
– Steven Soarez, Le Canal de Panama au cœur des tensions entre la Chine et les USA, Viralmag 22 december 2025
