Een doordeweekse dag in Gaza stad. 1992

Vanuit zionistisch standpunt bekeken hebben de Palestijnen een eenvoudige opdracht: verdwijnen. Aangezien zeven decennia van terreur hen niet zover konden krijgen, is Israël overgegaan tot de uitroeiing van zoveel mogelijk Palestijnen en het vernietigen van hun infrastructuur, hun cultuur en hun geschiedenis. Dit in de hoop dat er een dag zal komen dat het verdwijnen van Palestina een net zo voldongen feit zal zijn als het verdwijnen van Sioux- of Navajoland in de VS.

Vrijdagse betoging in het dorp Mezraa Al Sharqui‚ (Westelijke Jordaanoever.) 1988

De genocide gaat daarover. Palestijnen hebben geen recht op een eigen land dat hen moet toelaten een gewoon leven te leiden, een eigen cultuur te koesteren, eigen tradities in stand te houden, een eigen economie te ontwikkelen, wetenschap en kunst te beoefenen.

Daarom is leven voor de Palestijnen per definitie verzet. Niet alleen de jongen die een steen werpt, de strijder die een raket afschiet, de mannen en vrouwen die demonstreren, maar elke Palestijnse man en vrouw die weigert op te houden met gewoon te leven, stelt impliciet een daad van verzet. Het dagelijks leven koppig verderzetten is in Palestina het opeisen van een recht dat vanzelfsprekend zou moeten zijn, maar het niet is. Het is dat leven dat Israël wil vernietigen.

Nabloes na de invasie van het Israëlische leger. 2002

Toen Joss Dray, een Parijse fotografe en schrijfster, veertig jaar geleden zich begon in te leven in de Palestijnse samenleving, kwam zij al snel tot dit inzicht. Een bevolking wordt het recht op een normaal leven ontzegd omdat het een agressief, racistisch en koloniaal project in de weg zit.

Als geen ander begreep zij dat het verzet daartegen de volledige Palestijnse samenleving betrof, niet alleen in expliciete daden van opstand, maar ook – en misschien wel vooral – in de hardnekkige wil het eigen leven te blijven leven, de eigen identiteit te koesteren in ontelbare kleine vormen van organisatie, opvoeding en samenleven.

Avondklok in Mezraa Al Sharqui. 1988

In de patio van een huis waar een groep vrouwen conserven bereiden met het oog op zelfvoorziening tijdens de avondklok. 1989

Vanaf de jaren tachtig van vorige eeuw tot nu beschouwt zij het als haar missie dit verzet te documenteren met haar foto’s. Prachtige foto’s van een grote kunstenares, die het leven van de Palestijnen toont in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en vluchtelingenkampen in Libanon.

Geen sensationele of meelijwekkende foto’s, maar beelden van de veerkracht en de schoonheid die spreken in het dagelijks leven: een vrouw die brood bakt of zit te weven, spelende kinderen in zee, boeren tijdens het oogsten, het leven in straten en op markten, het artistieke leven, studenten aan de universiteit, mensen die samenzitten en praten, eten, drinken, lachen, feestvieren, enzovoort. En in contrast daarmee de stuitende beelden van Israëlische militaire aanwezigheid.

Hebron na de moord op de leider van het Volksfront Abu Ali Mustafa. 2001

Opvallend aanwezig in haar foto’s zijn de demonstraties en protesten, beelden die getuigen van politiek initiatief en organisatie op lokaal niveau,  kinderen in optochten tijdens de eerste intifada, begrafenisstoeten tijdens de tweede intifada, protesterende moeders van gevangenen, mensen als getuigen voor hun door de bezetter vernielde huis. Dagelijks leven in Palestina, ook dat.

Betoging naar aanleiding van de verjaardag van de eerste intifada. Ramallah 2001

Opvallend ook de vele portretten van individuen met eigennaam en plaatsnaam, als het ware als tegengif tegen de anonimiteit van dé Palestijnen in de berichtgeving van de westerse mainstreammedia. Mensen van wie Joss Dray er vele persoonlijk kent en heeft gekend, uit families bij wie ze heeft gelogeerd, met wie ze op stap is geweest, door wie ze met haar lens is kunnen binnendringen in het weefsel van de Palestijnse samenleving.

Militair checkpoint Qalandia. 2001

De foto’s van Joss Dray zijn een getuigenis die de genocide in haar vernietigingsdrift van mensen, woningen en infrastructuur, van universiteiten, scholen, musea, culturele instellingen, moskeeën en kerken, onmogelijk vernielen kan. Een getuigenis die blijft, een instrument van verzet, een onuitwisbaar bewijs van wat de zionistische staat wil laten verdwijnen, kroniek in beelden van een levende samenleving, ondanks alles.

Een indrukwekkend werk van veertig jaar dat de kijker verbindt met een ander Palestina dan wat hij of zij door de media krijgt opgelepeld.

Vluchtelingenkamp Qalandia. 1988

In het dorp Beit Omar bij Hebron. Een huis wordt door het Israëlische leger vernietigd. De echtgenoot zit in de gevangenis. 1989

Het Palestijns Museum in Birzeit (Ramallah) heeft recentelijk, in het kader van een digitaal archiefproject voor het veiligstellen en bewaren van de Palestijnse geschiedenis, een grote collectie verworven uit het werk van Joss Dray. Deze collectie is online te bezoeken via deze link.

Een gewone dag in het vluchtelingenkamp Shati, Gaza stad. 1992

Ingang Gaza. 1992

Als het Israëlische leger de Gazastrook in twee of drie verknipt en de kustweg blokkeert is de bevolking gedwongen via het strand te reizen. 2003

De weg tussen Ramallah en Nabloes is verboden voor autoverkeer. De bevolking is verplicht zich te voet te verplaatsen. 2002

x

Joss Dray is Franse fotografe en schrijfster. Haar foto’s illustreren diverse publicaties over het Israëlisch-Palestijnse conflict, waaronder het tijdschrift Politis, rapporten van Amnesty International Frankrijk en het boek Les Palestiniens, geredigeerd door Élias Sanbar. In november 2020 verscheen Revenir à Jénine, Une histoire vivante du camp de réfugiés, 1989-2018, in samenwerking met de bewoners van het vluchtelingenkamp. Co-auteur van Femmes aux mille portes (met Leïla Houari, 1996) en La guerre israélienne de l’information, Désinformation et fausses symétries dans le conflit israélo-palestinien (met Denis Sieffert, 2002).

Dit artikel verscheen eerder op Salon van Sisyphus.