Sinds zijn ontstaan heeft het zionisme een ideologische verwantschap gehad met antisemitisme. Beide stromingen beschouwen Joden als een apart volk dat niet onder Europese christenen zou moeten leven.

Dit idee werd onderschreven door antisemitische politici, zoals de Britse minister Arthur Balfour, die Joden begin vorige eeuw omschreef als een “apart volk”. De zionistische beweging werkte samen met antisemitische Europese politici om haar doelen te bereiken.

Met de oprichting van Israël in 1948 werd deze antisemitische basis verankerd in de staat. Israël profileerde zich als vertegenwoordiger van alle Joden wereldwijd, een claim die door veel niet-zionistische en antizionistische Joden werd afgewezen.

Kritiek op Israël werd gezien als een aanval op alle Joden

Israël verklaarde dat de oprichting van de Joodse staat een “natuurlijk recht” was van het Joodse volk, wat impliceerde dat alle Joden medeverantwoordelijk waren voor de nederzettingenstaat op Palestijns grondgebied. Wie dit recht ontkende, werd bestempeld als antisemiet.

Naamgeving van Israël en “Joodse” staat

Israël koos bewust voor de naam “Israël” om een verband te leggen tussen de staat en de Bijbelse traditie van het Joodse volk. Dit leidde ertoe dat kritiek op Israël werd gezien als een aanval op alle Joden.

Het idee dat de staat onafhankelijk zou zijn van de wereldwijde Joodse diaspora werd verworpen. In plaats daarvan moest Israël de hele Joodse gemeenschap vertegenwoordigen.

Ben-Gurion. Foto: Fritz Cohn, Wikimedia Commons

In 1950 ondertekenden de Amerikaanse Joodse leider Jacob Blaustein en premier David Ben-Gurion een overeenkomst waarin werd benadrukt dat Amerikaanse Joden geen loyaliteit aan Israël verschuldigd waren. Toch begon Israël na de oorlog van 1967 te eisen dat alle Joden wereldwijd onvoorwaardelijk zijn beleid steunden.

Wie dat niet deed, werd weggezet als “geen echte Jood” of als “zelfhatende Jood”.

Antizionisme als “het nieuwe antisemitisme”

Tijdens een conferentie in 1972 stelde de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Abba Eban dat “antizionisme het nieuwe antisemitisme is”. Deze opvatting werd later een officiële beleidslijn in Israël en ook in de westerse wereld.

Dit versterkte de implicatie dat alle Joden wereldwijd medeverantwoordelijk zijn voor Israëls koloniale beleid en racistische acties.

Veel Amerikaanse Joden hebben geen banden met Israël of hun banden zetten hen juist aan tot kritiek op Israëls beleid

Critici van Israël, zoals Noam Chomsky en I.F. Stone, werden door Eban bestempeld als mensen met een “schuldgevoel over het overleven van de Joden”. Hij stelde dat hun antikolonialisme en antiracisme “in botsing” waren met Israëlische en zionistische waarden, wat verder bijdroeg aan het wegzetten van Joodse critici als “zelfhatend”.

Pro-Israëlische claims en Amerikaanse politiek

Pro-Israëlische aanhangers, waaronder Amerikaanse academici en politici, hebben geprobeerd de waarden en het beleid van Israël gelijk te stellen aan Joodse waarden. Dit leidde tot antisemitische generalisaties waarin werd aangenomen dat alle Joden onvoorwaardelijk Israël steunen.

Amerikaanse presidenten zoals Donald Trump en Joe Biden versterkten deze koppeling. Trump sprak Amerikaanse Joden aan als inwoners van “hun land” (Israël) en noemde Netanyahu “jullie premier”.

Biden stelde dat de Amerikaanse inzet voor Israël een onderdeel was van de strijd tegen antisemitisme, waarmee hij alle Amerikaanse Joden aan Israël verbond.

Netanyahu gebruikt de overtuiging dat “antizionisme antisemitisme is” om kritiek op Israël te onderdrukken

Dergelijke uitspraken negeren echter dat veel Amerikaanse Joden geen banden met Israël hebben of dat hun banden hen juist aanzetten tot kritiek op Israëls beleid. Massad benadrukt dat deze generalisaties inherent antisemitisch zijn, omdat ze de diversiteit binnen de Joodse identiteit negeren.

Huidige situatie

Tegenwoordig distantieert een groeiend aantal Joden zich van Israël en zijn Joods-supremacistische regime. Deze Joden worden echter aangevallen door pro-Israëlische lobby’s, die hen bestempelen als “zelfhatend” of zelfs antisemieten.

De Netanyahu-regering heeft de overtuiging dat “antizionisme antisemitisme is” volledig omarmd en gebruikt dit om kritiek op Israël te onderdrukken.

Pro-Israëlische campagnes op universiteiten en in de media proberen elk onderscheid tussen het jodendom, het Joodse volk, het zionisme en de Israëlische regering uit te wissen. Dit was ook het oorspronkelijke doel van de oprichters van Israël.

Israël en zijn aanhangers gebruiken een antisemitische logica om alle Joden te identificeren met de staat en zijn beleid

Deze antisemitische formule, waarbij antizionisme wordt gelijkgesteld aan antisemitisme, is inmiddels niet alleen dominant in Israël, maar ook in de VS, het Verenigd Koninkrijk en andere westerse landen.

Israël en zijn aanhangers gebruiken een antisemitische logica om alle Joden te identificeren met de staat en zijn beleid. Joodse en niet-Joodse critici van Israël pleiten juist voor een duidelijk onderscheid tussen het jodendom en zionisme.

Deze critici verwerpen de antisemitische formule die hen dwingt om Israël onvoorwaardelijk te steunen.

Lees ook:

5 zaken die je moet weten over het zionisme en de oorlog tegen Gaza

Joseph Massad is professor moderne Arabische politiek en intellectuele geschiedenis aan Columbia University, New York. Hij is auteur van vele boeken en academische en journalistieke artikelen.

Dit is een samenvattende vertaling van een artikel dat eerder verscheen op Middle East Eye.