Op 20 december 1989 is het 35 jaar geleden dat 27.000 Amerikaanse soldaten op bevel van president George HW Bush sr. Panama binnenvielen. De regering van Manual Arturo Noriega werd afgezet en Noriega werd gevangengenomen.

In zijn beginfase kreeg generaal en dictator Noriega de steun van de Amerikanen. Maar president M. A. Noriega besloot zijn buitenlands beleid onafhankelijker te maken. De Verenigde Staten zagen dat als een bedreiging van hun belangen. Belangen die vooral verbonden waren met de controle over het strategische Panamakanaal dat de twee grote oceanen met elkaar verbindt.

De Amerikanen waren niet aan hun proefstuk voor hun bloedige interventies in Centraal-Amerika. Er is natuurlijk de meer dan zestig jaar durende razernij over het linkse Cuba, met de mislukte invasie in de Varkensbaai (1961) en de wurgende economische oorlog, tot nu in 2025.

In 1980 vielen de Verenigde Staten Grenada binnen, na een rechtse staatgreep, om de marxistische president Maurice Bishop af te zetten en te laten vermoorden.

Grenada. Kaart: TUBS, Wikimedia Commons

In de jaren 1980 werd de extreemrechtse dictatuur in Nicaragua opgedoekt en kwamen de linkse Sandinisten aan de macht onder de leiding van Daniel Ortega. Het gevolg was dat de Amerikanen een bloedige contrarevolutie steunden.

“Just Cause”

Bush trachtte vooral de verdragen te dumpen die voorzagen dat in 1999 het kanaal aan de Panamezen moest worden teruggegeven. De Partido Revolucionario Democrático (PRD) werd gesticht door Omar Torrijos. Hij was de Panamese leider die met de toenmalige Amerikaanse president Jimmy Carter (1977-1981) de overdracht van het Kanaal naar de staat Panama tegen 1999 regelde.

De Amerikaanse invasie 1989 droeg de cynische, Orwelliaanse naam van Just Cause. De gevolgen van deze operatie zijn tot nu toe onzeker. Officiële Amerikaanse bronnen hebben uiteraard de neiging alle destructieve gevolgen te minimaliseren. Ze spreken slechts over 500 slachtoffers, waarvan 314 militairen.

De VS-invasie in Panama kostte aan 4.000 Panamezen het leven

Panamese verenigingen spreken over 4.000 doden. Volgens de Nationale Confederatie van Vakbondseenheid (Confederación Nacional de Unidad Sindical Independiente) “kwamen duizenden om het leven en werden vele gezinnen verwoest … De wijk Chorillo werd in de as gelegd. Zelfs tot vandaag blijven we wachten op antwoorden, erkenning en compensatie voor de slachtoffers. Meldingen van oorlogsmisdaden, mensenrechtenschendingen en massavernietigingswapens worden nog steeds genegeerd.”

Net toen die gitzwarte bladzijde van 1989 uit de nationale geschiedenis van Panama werd herdacht, legde de nieuw verkozen president van de Verenigde Staten, Donald Trump, dreigende verklaringen af. Ze hadden grote weerklank in geheel Centraal- en Zuid-Amerika.

Invasie

Trump wil aan het bloedige Amerikaanse imperialisme in ‘hun achtertuin’ een vervolg geven. Hij heeft gedreigd de controle over het Kanaal terug te winnen als de belangen van de imperialisten in Washington niet gewaarborgd zijn.

Wat zei Trump precies? “De Verenigde Staten hebben een persoonlijk belang bij de veilige, efficiënte en betrouwbare werking van het Panamakanaal. Het werd niet toegekend ten gunste van anderen. Het was een gebaar van samenwerking tussen ons en Panama. Als de morele en juridische principes van dit grootmoedige gebaar niet worden gerespecteerd, zullen we eisen dat het Panamakanaal in zijn geheel aan ons wordt teruggegeven. Aan de ambtenaren van Panama vraag ik overeenkomstig te handelen”.

Trump: “Het Panamakanaal is een nationale troef voor de Verenigde Staten”

Het zijn woorden die klinken als dreigementen in ware maffiastijl. Het is typisch voor het al decennialang heersende Amerikaans imperialisme.

Trump verklaarde verder: “Het Panamakanaal is een nationale troef voor de Verenigde Staten. Het speelt een cruciale rol in de economie en de veiligheid van de Verenigde Staten. Een veilig Panamakanaal is essentieel voor de Amerikaanse handel en voor de snelle inzet van de marine, van de Atlantische naar de Stille Oceaan waardoor de transporttijden naar Amerikaanse havens drastisch wordt ingekort.”

In feite wil hij de doorgangsrechten drastisch verlagen ten nadele van de Panamese regering en de bevolking.

Reacties

De Partido Revolucionario Democrático (PRD) veroordeelde het dreigement van de verkozen president Trump. “Het Kanaal is niet gegeven aan Panama. We hebben het hersteld, onderhouden voor onze economische ontwikkeling. Wij eisen van de Panamese uitvoerende macht en het ministerie van Buitenlandse Zaken dat zij onze soevereiniteit respecteren in het licht van de onaanvaardbare uitspraken van Donald Trump”.

Vakbondsleider Saúl Méndez een reageerde op Trump door te stellen dat “geen enkele gringo indringer, geen enkele gringo met machtswaanzin zoals Trump, Panama, zijn territoriale integriteit, zijn soevereiniteit en zijn zelfbeschikking kan bedreigen”.

De regering van Panama heeft in feite carte blanche gegeven aan Amerikaanse multinationals

Het Brede Front voor Democratie (FAD), een partij van anti-imperialistisch links, heeft een verklaring uitgegeven waarin de dreigende uitspraken van Trump worden veroordeeld: “Het is een belediging voor de helden en martelaren van de strijd om soevereiniteit, 25 jaar (1999) na de teruggave van het Kanaal aan Panama”.

Volgens linkse bewegingen en partijen zou de maffia-achtige houding van Trump tegenover Panama verder worden aangewakkerd door de zittende regering van president José Raúl Mulino die de Amerikaanse invasie van 1989 niet veroordeelde en het land opnieuw in de achtertuin van de VS verandert.

De regering Mulino heeft in feite carte blanche gegeven aan Amerikaanse multinationals zoals First Quantum Minerals (FQM), gesteund door partners als de Amerikaanse investeringsmaatschappij Blackrock voor de exploitatie van Panamese minerale grondstoffen en de heropening van een grote kopermijn die eerder werd gesloten door een uitspraak van het Hooggerechtshof.

De Trump plannen verwerpen

Het buurland Venezuela, dat zelf slachtoffer is van voortdurende intimidatie en hybride oorlog[1] door Washington, herhaalde zijn steun voor de soevereiniteit van Panama over het interoceanische Kanaal op zijn grondgebied.

In een officiële verklaring van de regering in Caracas lezen we dat de soevereiniteit van Panama “werd bereikt door de heldhaftige inspanning van president Omar Torrijos”.

Het Kanaal is ook een symbool van het vermogen van een volk om terug te nemen wat het toebehoort

De Chinese woordvoerder van de regering herinnerde er aan dat Beijing de Panamese soevereiniteit over het Panamakanaal steunt: “We geloven dat het Kanaal, onder het efficiënte beheer van Panama, nieuwe bijdragen zal leveren aan het vergemakkelijken van de integratie en de handel tussen de verschillende landen. Het Panamakanaal is het werk van het Panamese volk. China zal altijd het soevereine recht van de Panamese natie op het Kanaal blijven respecteren.”

35 jaar na de Amerikaanse invasie onder de cynische naam Just Cause blijven de wonden van die tragische invasie open in Panama. De woorden van Trump – reeds voor hij in functie treedt – tonen aan dat de hegemonische, imperialistische wil van de Verenigde Staten niet is verminderd.

Het Kanaal vertegenwoordigt niet alleen een strategische handelsroute. Het is ook een symbool van het vermogen van een volk om terug te nemen wat hen toebehoort. Dat, na een verleden van onderdrukking en inmenging.

Groenland en Canada in het vizier

Maar ook NAVO-bondgenoot Canada ligt in het vizier van een agressief expansionisme van zijn zuiderbuur. Trump negeert dat Canada na Rusland het grootste land ter wereld is. Canada is een federatie die bestaat uit 13 territoriale eenheden, verglijkbaar met de staten in de VS.

In de absurde en onwaarschijnlijke hypothese van de annexatie van Canada zouden de Verenigde Staten van 50 naar 63 staten gaan en niet naar 51 zoals Trump stelde.

Decennialang geleden waren er in Washington gedetailleerde plannen om Canada militair te veroveren. De Canadezen zijn op hun hoede. Zij beschikken over een aantal middelen om de VS-pijn te doen in geval van intimidaties. Zoals bijvoorbeeld het stoppen met de levering van elektriciteit aan de VS.

Het grondgebied van de VS werd in het verleden uitgebreid door middel van bloedige campagnes of door intimidatie en het afkopen van eigendommen

Niet alleen Canada, maar ook Groenland ligt in het vizier van de roofzuchtige plannen van Trump. In zijn vorige ambtsperiode (2017-2021) liet hij zijn blikken reeds vallen op het grootste eiland ter wereld Groenland. (Groenland is groter dan Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië samen.) Het behoort tot het Europese land Denemarken.

Trump vindt dat Groenland bij de VS hoort omwille van “de nationale veiligheid en de vrijheid van de wereld”. Het koloniale verleden van de Verenigde Staten leert dat hun grondgebied uitgebreid werd door middel van bloedige campagnes[2] of door intimidatie en het afkopen van eigendommen.[3]

Groenland. Kaart: TUBS, Wikimedia Commons

De Verenigde Staten beschouwen Groenland als essentieel voor hun belangen en grondstoffen, maar ook en vooral om van daaruit de Noordpool route te controleren die Rusland en China sterk ten goede zou komen.

NAVO-land Denemarken laat het hier niet bij en voelt de dreiging van Trump. Er zal door het land flink geïnvesteerd worden in de uitbouw van de defensie van Groenland.

Groenland was tot 1953 een Deense kolonie. Het was een district van Denemarken en werd volledig geïntegreerd in de Deense staat, waardoor Groenlanders het Deense staatsburgerschap hebben. Volgens Euronews stelde de Deense minister van Defensie Troels Lund Poulsen dat Denemarken miljarden kronen zal investeren. Hoewel hij het juiste bedrag niet noemde, kan de investering schommelen tussen 1,3 miljard tot 13 miljard euro.

Recent is een onafhankelijkheidsbeweging ontstaan. In Groenland blijven veel partijen en bewegingen het idee steunen om totale onafhankelijkheid van Kopenhagen te bereiken.

Ondertussen verwierp de premier van Groenland Mute Egede het voorstel van Trump. Hij stelde dat Groenland toebehoort aan het Groenlandse volk en benadrukt dat Groenland niet te koop is en dat ook nooit zal zijn.

De actualiteit van Simón Bolívar

Of het nu gaat om dreigementen of geschreeuw, de uitbarstingen van Trump voorspellen weinig goeds. Het komt bovenop wat het Amerikaanse imperialisme nu al aanricht in oorlogen en spanningen overal ter wereld.

Het militair-industrieel netwerk in de VS, en bij uitbreiding in de vazallanden, heeft zijn eigen winstagenda en heeft daarvoor alle belang bij wereldwijde gewapende conflicten.

Voor wie zich nog illusies maakt, Trump laat zien en horen dat het Amerikaans imperialisme niet is veranderd. Democratische of Republikeinse presidenten doen er niet toe, behalve misschien de pas overleden Jimmy Carter (1924-2024).

Europa staat als vazal van de VS aan de verkeerde kant van de geschiedenis

Maar ook het volks verzet daartegen is nooit opgehouden. Zuid- en Centraal Amerika bevinden zich in de frontlinie. Hoeveel lijden, bloed en tranen dat ook kost of heeft gekost.

Europa staat als vazal van de VS aan de verkeerde kant van de geschiedenis. Hoog tijd dat Europa zijn eigen koers vaart. En voor haar welvaart en welzijn beter een goede buur heeft (o.a. Rusland) dan een verre vriend.

Simón Bolívar had de leiding in de strijd tegen het Spaanse imperialisme. Hij speelde een belangrijke rol in het ontstaan van landen zoals Panama, Colombia, Ecuador, Peru, Bolivia. Venezuela noemt zich daarom de Bolivariaanse republiek.

Simón Bolívar wordt gezien als de held van de bevrijding van Zuid-Amerika. Hij stelde decennia geleden, na het einde van de Spaanse overheersing: “De Verenigde Staten lijken door de voorzienigheid bestemd om de wereld in ellende te storten in naam van de vrijheid.”

Bron:

Gli Stati Uniti preparano una nuova invasione di Panama?

Note:

[1] Hybride oorlogsvoering is een vorm van verholen oorlogsvoering waarbij men gebruik maakt van een heel scala aan middelen: fake news, manipuleren van via sociale media, diplomatieke druk, juridische kunstgrepen tegen politieke leiders (lawfare), manipuleren en sturen van ontevredenheid bij de bevolking, binnen- en buitenlandse druk op verkiezingen, enz.

[2] Denk maar aan de genocide op de inheemse bevolking (Indianen genoemd) en bizons in het westen van de VS. Cfr. De VRT-serie The Frontier, het verlies na een oorlog van 30 procent van het grondgebied van Mexico waaronder Texas, Californië in de 19e eeuw.

[3] Zoals het kopen van Louisiana van Frankrijk (1803), Florida van Spanje (Adams-Onís verdrag, 1819) en Alaska van Rusland (1867)