Als er één woord is waarmee we het afgelopen jaar kunnen samenvatten, dan is het oververhitting. Oververhitting van de aarde, van de oorlogskoorts en van de gemoederen die bespeeld worden door steeds luider roepende politici in het steeds sneller doldraaiende commerciële medialandschap. 

1,5 graden opwarming

In 2024 was de aarde 1,5 graden Celsius warmer dan voor het industriële tijdperk. In 2015 kondigden wereldleiders met veel vertoon aan in Parijs dat ze de opwarming van de aarde wilden beperken tot onder 2°C en liefst onder 1,5°C, maar sindsdien bleef de uitstoot bijna net zo hard stijgen als de winsten van oliebedrijven.

Waar men in Parijs op z’n minst nog een beetje deed alsof men het probleem ernstig wilde aanpakken, leek dit jaar op de klimaattop in Bakoe nauwelijks nog iemand geïnteresseerd. Ondertussen zagen we grote overstromingen in onder andere Spanje, Italië, Bangladesh, Tsjaad, Mozambique, Soedan, Nigeria en Brazilië.

In de Filipijnen en Myanmar zorgden zes grote tyfoons in één maand voor honderden doden. Terwijl we dit overzicht schrijven, vallen er opnieuw honderden doden op het eiland Mayotte en lijden landen als Zambia en Zimbabwe onder aanhoudende droogte, die mislukte oogsten en voedseltekorten voor miljoenen mensen veroorzaken. Dit zijn de verwoestende gevolgen van de opwarming met 1,5°C, terwijl we op weg zijn naar een opwarming van meer dan 3°C.

Oorlogskoorts

2024 zal ook de geschiedenisboeken ingaan als het jaar waarop de gelivestreamde genocide in Gaza verderging en daarmee, samen met tienduizenden Palestijnen, ook het laatste restje internationale geloofwaardigheid van het Westen begraven werd.

Terwijl de sancties tegen de illegale invasie van Rusland in Oekraïne verdedigd werden door te verwijzen naar mensenrechten en internationaal recht, blijft men vanuit de VS en Europa gewoon wapens leveren aan Israël.

Terwijl de BRICS-landen met China als motor het Westen onder leiding van de VS op economisch vlak inhalen, lijkt de kans op een vreedzame transitie naar een multipolaire wereld bijzonder klein. Het ziet ernaar uit dat de VS alles op alles zullen zetten om door middel van haar militaire macht hun controle over de wereldeconomie te behouden.

Ondertussen zien we hoe sociale investeringen en investeringen in de klimaattransitie moeten wijken voor investeringen in het leger en hoe de oorlogskoorts ook bij ons toeneemt. “Het is tijd om ons geestelijk voor te bereiden op oorlog”, zo verklaarde NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte. “De wil om te sneuvelen, die is van groot belang”, zo kopte De Morgen.

Autoritarisme

Het wegkijken van de klimaatcrisis, het racisme waarmee de genocide vergoelijkt wordt en de toename van oorlogstaal spelen in de kaart van extreemrechts. De ambitie van de zogenaamde leiders van het zogenaamd vrije Westen lijkt zich steeds meer te beperken tot in het zadel blijven, terwijl het op hol geslagen economisch systeem verder richting afgrond dendert. Zelfs daarin blijken traditionele politici steeds minder te slagen.

Steeds vaker worden ze vervangen door autoritaire brulboeien. In Nederland won Geert Wilders de verkiezingen. In de VS werd Donald Trump opnieuw tot president verkozen. Bij ons werd bijna als overwinning gevierd dat het Vlaams Belang net niet de grootste werd, maar ondertussen zitten we wel met Bart De Wever en George-Louis Bouchez opgescheept die samen een regering aan het vormen zijn die vooral sociale afbraak belooft.

Die aankomende regering belooft opnieuw de lonen te blokkeren, de pensioenen te verlagen, de arbeidsmarkt verder te flexibiliseren, belastingen te verlagen voor het bedrijfsleven, te besparen op publieke diensten en net die groepen met het grootste armoederisico te viseren. De enige overheidsdienst waarin men wel lijkt te willen investeren, is niet voor niets het repressieapparaat.

De temperatuur van het verzet

“We leken verloren, de kansen heel klein”, zo zingt Bart Peeters in een lied opgedragen aan zijn opa zaliger die als verzetsheld het concentratiekamp overleefde. “Voor de zon weer opkomt, durft de nacht donker zijn.” En verder: “Als de nood hoog is, is de redding nabij.” Onder de stinkende walmen kun je in de rottende vruchten van een oude wereld die sterft reeds de kiemen zien van een nieuwe wereld die strijdt om geboren te worden.

2024 was niet alleen het jaar waarin de genocide in Gaza verderging. Het was ook het jaar waarin studenten campussen bezetten en de wereldwijde solidariteitsbeweging met Palestina verder groeide. Het was het jaar waarin grote delen van de klimaatbeweging hun illusies opgaven en voluit gingen voor systeemverandering.

2024 was tenslotte  het jaar waarin het Gentse middenveld toonde hoe een door de N-VA gedomineerd bestuur af te wenden. Het gaf daarmee het voorbeeld voor de vakbonden en het brede middenveld voor de komende jaren. 

Zoals de verschillende crisissen elkaar versterken en verbonden zijn in een op hol geslagen economisch systeem, zo kunnen ook de tegenbewegingen verbonden raken en elkaar versterken. Zoals water langzaam kan opwarmen tot het op 100°C begint te koken, zo stijgt ook de temperatuur van het verzet tot het een tipping point bereikt waarop het niet langer te stoppen is.

De wereld morgen

Met DeWereldMorgen willen wij die temperatuur van het verzet mee de hoogte in jagen. We hebben daarom voor het komende jaar drie goede voornemens.

Ten eerste. In een gecommercialiseerd (sociale) medialandschap dat van hype naar hype springt en waarin een overvloed aan (des)informatie circuleert, kiezen wij ervoor om te blijven focussen op wat er echt toe doet. We proberen de grote uitdagingen van deze tijd te kaderen en kiezen daarbij voor diepgang en kwaliteit. Die brengen we niet enkel op onze website, die in 2025 vernieuwd wordt, maar ook op Instagram, YouTube en andere sociale media.

Ten tweede. We willen het woord geven aan stemmen die in de grote media niet, te weinig of verkeerd aan bod komen. Stemmen van werkende mensen, jongeren, vrouwen en mensen met een migratieachtergrond. Stemmen uit het middenveld en stemmen van mensen uit de sociale bewegingen. Nieuws is geen opeenvolging van slechte gebeurtenissen die ons overkomen; het is iets dat we samen maken.

Ten slotte. Zonder beweging geen perspectief, maar zonder perspectief ook geen beweging. Naast analyses over de polycrisis waarin we ons bevinden en reportages over de sociale bewegingen die hierop het antwoord vormen, willen we ook ruimte bieden om de wereld van morgen te verbeelden. In het bijzonder in onze nieuwe videopodcast die we in de loop van volgend jaar lanceren, gaan we op zoek naar alternatieven hoe een andere wereld mogelijk kan zijn.

Die voornemens willen we in 2025 waarmaken, met een klein team en een klein budget, dankzij een groot aantal vrijwilligers en heel veel engagement. Om dat te blijven doen, hebben we uw steun nodig. Steunen kan hier: https://www.dewereldmorgen.be/steunen/