Op 23 juni 2022 viel Luis Guillermo Pérez als hoge magistraat van de Consejo Nacional Electoral – (CNE, de Nationale Kiesraad) de eer te beurt om de officiële geloofsbrieven te overhandigen die de verkiezingsoverwinning van Gustavo Petro Urrego bevestigden.
Tijdens de plechtigheid herinnerde hij de aanwezigen aan de duizenden jongeren, mannen en vrouwen die de voorbije decennia hun leven hebben gegeven voor een vrij, democratisch en vreedzaam Colombia.
Liever ontslag dan onterecht een stap opzij
In oktober 2024 ontmoet ik Luis Guillermo Pérez in de hoofdstad Bogotá. Als geen ander begrijpt hij wat ik bedoel wanneer ik mijn ongerustheid ter sprake breng over de el golpe blando (de stille staatsgreep) die in Colombia aan de gang is.
De menigte luistert op de Plaza Bolivar naar de toespraak van de president over de nieuwe pensioenwet. Foto: instagram.com/infopresidencia/
Op 1 september 2022 benoemde Petro hem tot Superintendant van de Familiale Subsidie met de opdracht orde op zaken te stellen in het beheer van de sociale bijdragen van 11 miljoen werknemers. Het gaat om 3 miljard dollar per jaar.
Luis Guillermo legt uit hoe amper veertien maanden na zijn aanstelling de Nationale Procureur van de Natie, Margarita Cabello Blanco, besliste om een onderzoek tegen hem in te stellen. Er was geen enkele klacht ingediend, zelfs niet anoniem.
De procedure die volgde blonk uit in een opeenvolging van onregelmatigheden met als enige bedoeling hem uit zijn functie te kunnen ontslaan. Tijdens het ‘onderzoek’ werd hij op non-actief gezet. In mei 2024 werd hij voor 12 jaar uit zijn burgerrechten ontzet.
Zolang kan hij geen openbaar ambt meer bekleden, overheidsopdrachten uitvoeren of zich kandidaat stellen bij verkiezingen. “Dit is niet meer of minder dan een politieke dood,” zou hij achteraf schrijven.
President Petro geeft een van zijn vele toespraken in het land. Foto: instagram.com/infopresidencia/
Zijn vrienden hadden hem aangeraden om zelf een stap opzij te zetten en zo een oneervol ontslag te vermijden, wat hij weigerde. Voor hem zou dit hetzelfde betekenen als schuld bekennen.
Officieel heet het dat Luis Guillermo zijn functie heeft misbruikt toen hij aan de directies van de familiale kassen voorstelde om een solidariteitsbijdrage voor het vredesproject van de regering te overwegen.
Waar het de procureur en de beheerders van de fondsen écht om te doen was, is dat hij grote schoonmaak wilde houden in een corrupt systeem dat doorheen de jaren het privé-patrimonium van een beperkte en machtige lobby is geworden. De voorzitster van hun beroepsfederatie van familiefondsen onderhoudt bovendien goede banden met deze Nationale Procureur.
Margarita Cabello Blanco behoort tot de clan van Álvaro Uribe Vélez, ex-president (2002-2010) en één van de machtigste grootgrondbezitters van het land. Uribe wordt momenteel door de Jurisdicción Especial para la Paz (de speciale jurisdictie voor de vrede) aangeklaagd als hoofdverantwoordelijke voor de moord op meer dan 6.400 jongeren die valselijk werden voorgesteld als guerrillero’s, falsos positivos, en gedood tijdens gevechten met het leger.
Politieke moordzucht
Luis Guillermo wijst erop dat hij niet het enige slachtoffer is van een politieke oorlog die steeds brutaler wordt. Tientallen politici en ambtenaren die het beleid van deze ‘regering van de verandering’ mee vorm geven, ondergaan hetzelfde lot.
Boeren komen naar de toespraak van de president luisteren. Foto: instagram.com/infopresidencia/
Het gaat om een uitgekiend mechanisme waarbij justitie en pers in gezamenlijke slagorde Gustavo Petro ten val pogen te brengen om de economische en politieke belangen veilig te stellen van een establishment dat zich onaantastbaar waant.
Dit is het beproefde recept van de lawfare[1] die de voorbije jaren ook in andere landen van Latijns-Amerika tegen linkse regeringen werd ingezet.
Luis Guillermo herinnert aan de tijd toen Petro burgemeester was van Bogotá (2012-2015). Valse beschuldigingen, fenomenale boetes (tot 133 miljoen dollar), ontzetting uit zijn ambt en uit zijn burgerrechten.
Petro’s toenmalige ‘misdaden’ waren het verlagen van de transporttarieven voor de allerarmsten, openbaar toezicht op de huisvuilophaling, formeel werk voor mensen die met een stootkar of een grote plastieken zak vuilnis en leeggoed thuis komen ophalen.
De Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens (CIDH) had nochtans geoordeeld dat Colombia geen gevolg mocht geven aan de gerechtelijke maatregel om Petro als burgemeester te ontslaan.
Tijdens een officiële toespraak. Foto: instagram.com/infopresidencia/
Het zou meer dan drie jaar duren vooraleer de sancties tegen Petro nietig werden verklaard. Daardoor kon hij zich op de valreep nog kandidaat stellen voor de presidentsverkiezingen van 2018.
Dit was nog maar het begin, het establishment ging door. De Nationale Kiesraad (CNE) weigerde toen om Colombia Humana, de politieke beweging rond Petro, rechtspersoonlijkheid te geven. Hierdoor kon Petro geen aanspraak maken op overheidsfinanciering voor zijn kiescampagne noch op zendtijd op radio en televisie. Desondanks slaagde Petro erin om 8 miljoen stemmen achter zijn naam te krijgen, onvoldoende evenwel voor het presidentschap.
Het zou drie jaar duren vooraleer het Grondwettelijk Hof de beslissing van de CNE ongeldig verklaarde. In 2022 waagde Petro opnieuw zijn kans en werd hij de eerste democratisch verkozen linkse president van Colombia. Het establishment kan die nederlaag nog altijd niet verteren en haalt alles uit de kast om hem, zijn achterban en zijn beleid onderuit te halen.
Geen communist, wel revolutionair
“Tijdens de verkiezingscampagne heeft het establishment ermee gedreigd zijn bedrijven te sluiten als Petro aan de macht zou komen, in een poging om potentiële linkse kiezers af te schrikken met het spook van werkloosheid,” licht Luis Guillermo toe.
Tijdens een van zijn vele bezoeken aan het platteland. Foto: instagram.com/infopresidencia/
“Dit is niet meer of minder dan afpersing en dat is strafbaar, maar hier in Colombia is dat blijkbaar normaal,” voegt hij er laconiek aan toe.
Gustavo Petro kreeg bijna 11,3 miljoen stemmen achter zijn naam, een nooit eerder gezien record. Geen enkele presidentskandidaat had hem dat ooit voorgedaan. Meer dan 58 procent van de kiesgerechtigden had zijn stem laten horen. Het absenteïsme was al 20 jaar niet zo laag geweest.
Petro was de man die als senator en volksvertegenwoordiger nooit een blad voor de mond had genomen en ter onderbouwing van zijn tussenkomsten in het parlement onweerlegbare bewijsstukken aanvoerde die de medeplichtigheid van het politieke establishment aan corruptie, drugshandel en paramilitarisme blootlegde.
De populaire ex-burgermeester van Bogotá had van de totale vrede voor Colombia zijn campagnethema gemaakt. Dit stond in schril contrast met zijn voorganger Iván Duque, die maar één doel voor ogen had: het boycotten van de uitvoering van het vredesakkoord dat in 2016 met de guerrilla FARC-EP gesloten werd.
Vragen aan de president. Foto: instagram.com/infopresidencia/
“Petro is geen communist,” zegt Luis Guillermo, “hij is een revolutionair die zal blijven vechten voor diepgaande hervormingen. Hij wil van Colombia een productief land maken met een duurzame economie, sociale hervormingen en landhervormingen die de rechtszekerheid van de boeren en de voedselzekerheid moeten veiligstellen.”
De greep op justitie en de pers
Luis Guillermo legt met de nodige details en voorbeelden uit hoe het establishment de voorbije jaren het hele rechtssysteem naar zich toe heeft getrokken. Onafhankelijke en competente magistraten hebben plaats moeten ruimen voor corrupte figuren tot op de allerhoogste niveaus van het gerechtelijk apparaat waar het cliëntelisme zegeviert.
Zonder enige scrupules richten zij hun pijlen tegen kopstukken van de regering, verkozenen van het Pacto Histórico[2] en hoge ambtenaren die door Petro werden aangesteld op cruciale posten om paal en perk te stellen aan de corruptie van de familieclans die weinig boodschap hebben aan het project van de ‘totale vrede’.
“Ze hebben maar één doel voor ogen,” zegt Luis Guillermo, “en dat is om de president zoveel mogelijk schade te berokkenen en hem het regeren onmogelijk te maken. Om dat te bereiken, hebben ze hun tactiek bijgestuurd.”
Het Pacto Histórico heeft dan wel de president verkozen maar heeft geen meerderheid in het parlement. De vele veranderingen die Petro tijdens zijn campagne beloofd heeft, zijn maar mogelijk als daarvoor het geijkte wettelijk kader wordt ontwikkeld en de nodige budgetten worden voorzien.
Met Mexicaans president Claudia Sheinbaum. Foto: instagram.com/infopresidencia/
Het is keihard knokken en onderhandelen om tot een consensus te komen met de oppositiebanken die wat graag het ene wetsvoorstel na het andere met een welgemikt schot in de vuilnisbak kieperen.
Als men dan toch tot een akkoord komt, deinzen ze er niet voor terug om naar hun vrienden bij de gerechtelijke instanties te stappen die het finale genadeschot geven wegens ‘ongrondwettelijk’ terwijl de media volop toeteren “hij kan het niet”.
Tegelijkertijd zorgen ze ervoor dat de positieve resultaten van de regering Petro in de pers worden geminimaliseerd of verzwegen, zoals de daling van de inflatie of het feit dat Colombia zich op korte tijd heeft opgewerkt tot de 6de sterkste economie van alle OESO-landen.
En dit alles ondanks de impact van de terugbetaling van de 5 miljard dollar buitenlandse schulden die zijn voorganger president Iván Duque heeft achtergelaten.
“Het establishment gaat nu op dezelfde manier tegen Petro tekeer als toen hij burgemeester was,” verduidelijkt Luis Guillermo als hij het over de rol van de media heeft. “De grote persconglomeraten vallen hem systematisch aan, niet alleen door de verwezenlijkingen van de overheid te verzwijgen, maar ook door de feiten te verdraaien.”
Hij geeft het voorbeeld van het wetsvoorstel voor de hervorming van het arbeidsrecht dat onder meer voorzag in een formele arbeidsovereenkomst voor landarbeiders met bijbehorende sociale rechten en bescherming.
Het voorstel werd door de oppositie afgeschoten en de pers bleef luidkeels roepen dat de boeren hier enkel maar armer van zouden worden. De grootgrondbezitters glorieerden. Zij teren op de onderbetaalde en zelfs gratis arbeid op hun haciënda’s (hun enorme landgoederen).
De Colombiaanse pers is in handen van vier grote groepen die op hun beurt verweven zijn met internationale mediaconcerns, banken en bedrijven in de VS, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Zij controleren de belangrijkste kranten, tijdschriften, radio- en tv-zenders en hebben rechtstreekse belangen in zowat alle sleutelsectoren van de Colombiaanse economie en financiële instellingen.
Foto: instagram.com/infopresidencia/
Zij hebben ook nauwe banden met tal van ex-presidenten en ex-ministers als mede-eigenaar, medeoprichter of aandeelhouder. Drie van de vier eigenaars behoren al jaren tot de top-5 rijkste mensen van Colombia.
De vierde man in die lijst verdween in 2021 uit de Forbes-lijst van Colombiaanse miljardairs omdat het vermogen van 2,3 miljard dollar na zijn overlijden verdeeld moest worden onder zijn nabestaanden.
Staatsgreep in de maak
Luis Guillermo overloopt de voorbije maanden waarin Petro herhaaldelijk en openlijk waarschuwde voor een op handen zijnde staatsgreep. In mei 2024 maakte de Nationale Kiesraad (CNE) bekend dat zij een onderzoek zal instellen tegen zogenaamde financiële onregelmatigheden tijdens de verkiezingscampagne van het Pacto Histórico in 2022.
“De aanleiding was een persoonlijke, anonieme klacht,” verduidelijkt Luis Guillermo, “zonder bewijsstukken. Een klacht die bovendien vele maanden na het aflopen van de daarvoor voorziene termijn van 30 dagen na de verkiezingen binnenliep.”
“Concreet gaat het om een financiële bijdrage van twee vakbondsorganisaties, de FECODE (Federación Colombiana de Educadores) en de USO (Unión Sindical Obrera) aan Colombia Humana, die niets van doen heeft met het financiering van de verkiezingscampagne van het Pacto Histórico.”
Als jurist en voormalig magistraat bij de CNE kent Luis Guillermo de regelgeving door en door. Voor hem is het overduidelijk dat de beschuldigingen geen steek houden en dat de CNE haar boekje ver te buiten gaat.
Als administratieve instantie mag zij enkel informeren, maar geen oordeel vellen. Er staat heel wat op het spel. “Petro vreest dat de CNE zal volharden in de boosheid en verklaren dat hij schuldig is,” waarschuwt Luis Guillermo.
“In dat geval zal hij voor de strafrechtbank moeten verschijnen. Het Pacto Histórico heeft geen meerderheid in de Senaat die hem wat graag voor het Opperste Gerechtshof zal slepen dat hem dan kan veroordelen.” De herinneringen aan de valse aantijgingen tegen Petro tijdens zijn burgemeestersambt liggen nog vers in het geheugen.
Luis Guillermo wordt net niet cynisch en merkt fijntjes op dat de vorige president Duque zelf openlijk heeft toegegeven dat zijn campagne destijds medegefinancierd werd door ‘Ñeñe’ Hernández, een Braziliaanse drugshandelaar die in 2019 vermoord werd.
De man was één van de eregasten op de ambtsaanvaarding van Duque en ook geen onbekende voor, die andere ex-president, Uribe. Het parket vond het toen niet nodig om een diepgaand onderzoek te voeren.
Tegen Gonzalo Guillén, de onderzoeksjournalist die deze feiten openbaar maakte, werd wél een arrestatiebevel uitgevaardigd.
Strijdbaarder dan ooit
Wie dacht dat Petro in zijn schulp zou kruipen of verzaken aan zijn verkiezingsbeloftes, vergist zich. Hij is strijdbaarder dan ooit. Hij mobiliseert de bevolking en roept de mensen op om zich te informeren en te organiseren.
Zo besloot hij om een publiek evenement te organiseren voor de ondertekening van de pensioenwet. De wet werd met veel moeite door het parlement geloodst en voorziet in een maandelijkse tegemoetkomen van omgerekend 80 dollar voor meer dan 2 miljoen ouderen die momenteel in extreme armoede leven.
Op 16 juli 2024 werd de wet formeel ondertekend onder het toeziend oog van duizenden aanwezigen op de Plaza Bolívar, pal in het centrum van Bogotá. Maar Luis Guillermo is er niet helemaal gerust in. “De kans is groot dat de Grondwettelijk Hof ook deze hervorming terugfluit”, vreest hij.
Er gaat geen week voorbij of Petro bezoekt steden, dorpen en wijken in achtergestelde regio’s. Deze bezoeken zijn voor hem een middel om de bevolking te sensibiliseren.
Begin september, tijdens een bezoek aan Nuquí, een klein dorp van enkele duizenden inwoners op de kust van de Stille Oceaan, haalde hij uit naar “de journalisten van de macht die de handpoppen zijn van de maffia en protesterende jongeren criminaliseren.”
Op 10 september stelde hij de nieuwe richtlijnen voor aangaande de samenwerking tussen de ambtenarij en de pers. In zijn toespraak bracht hij twee recente moordpogingen te berde tegen hem en vice-presidente Francia Márquez.
Luis Guillermo Pérez, advocaat mensenrechten. Foto: Marleen Bosmans
In niet mis te verstane bewoordingen klaagde hij de justitie aan die het bewijsmateriaal negeert en de pers die ervoor koos om de feiten te verzwijgen, te verdraaien of in het belachelijke te trekken.
“Men wil de Colombianen doen geloven dat wij in een democratie leven, maar niets is minder waar. Wij leven in een staat van moordenaars die nooit hebben geleerd wat democratie betekent,” benadrukte Petro.
“Zwijgen is de voorkamer van de dood. Wij laten ons niet vermoorden,” en daarmee doelde hij ook op de moed van het volksprotest in de straten. Hij haalde fel uit naar de economische machthebbers en de persmagnaten die de werkelijke macht in handen hebben, niet de president. “Zolang ik leef, legt niemand mij het zwijgen op!”
Ondanks de voortdurende aanvallen en leugens, de enorme uitdagingen en bedreigingen, houdt Luis Guillermo de moed erin. “Uiteraard zijn vier jaar te kort om alle veranderingen door te voeren en als eerste linkse regering moeten we met vallen en opstaan nog veel leren, maar dit project zal lukken,” verzekert hij mij.
Dit is het tweede deel van het interview, lees het eerste deel hier: “Vredesakkoord met FARC was goed, uitvoering is nooit eerlijk verlopen”
Notes
[1] Moeilijk vertaalbaar neologisme, samentrekking van ‘law’ en ‘warfare’, een gewiekst misbruik van gerechtelijke procedures door corrupte rechters en politie met politieke doeleinden, waarbij niet zozeer een eindoordeel maar de soms jarenlange procedures de bedoeling zijn. De massamedia die in Latijns-Amerika in handen zijn van de steenrijke oligarchie doet zijn deel met georchestreerde hetzes tegen de geviseerde personen. Meestal is het de bedoeling politieke tegenstanders te verhinderen aan de verkiezingen deel te nemen (zie o.a. presidenten Lula en Rousseff in Brazilië of Imran Khan in Pakistan (nvdr).
[2] Het Pacto Histórico is een brede coalitie van linke en progressieve partijen en bewegingen waarvan ook Colombia Humana deel uitmaakt en de kandidatuur van Petro steunde.
