De ‘duurzame’ elektrische auto

De productie- en afvalcyclus van de auto begint en eindigt in de Democratische Republiek Congo (DRC). De batterijen die essentieel zijn voor ‘groene’ voertuigen vereisen kobalt, waarvan de ontginning in de DRC desastreuze sociale en ecologische gevolgen heeft.

De ontginning van kobalt gaat gepaard met gevaarlijke werkomstandigheden, grove mensenrechtenschendingen en extreem lage lonen [1]. Terwijl de voordelen van deze ontginning vrijwel exclusief naar het Globale Noorden vloeien, blijft de lokale bevolking achter met de schadelijke gevolgen.

Verduurzaming het Globale Noorden eindigt met ‘afval’ in het Globale Zuiden

De verduurzaming van de auto in het Globale Noorden eindigt met ‘afval’ in het Globale Zuiden. De afgedankte (fossiele) auto’s die hier één-op-één worden vervangen, worden namelijk niet in het Globale Noorden ontmanteld, maar eindigen in Afrika waardoor de vervuiling daar toeneemt.

Deze neokolonialistische cirkel, de kobaltwinning en het afdanken van ‘ons’ afval, maakt dat de voordelen (verduurzaming) voor het Globale Noorden zijn terwijl de gevolgen (ecocide, mensonterende omstandigheden) voor het Globale Zuiden zijn.

Wat hier tevens opvalt, is dat bij ons de verduurzaming voortgaat vanuit hetzelfde discours: een blijvende focus op individuele mobiliteit. Hierdoor ontstaat een groene mythe waar iedere fossiele auto vervangen dient te worden door een nieuwe elektrische auto die een batterij nodig heeft. Deze mythe doet ons geloven dat we duurzaam bezig zijn maar verbergt dat we eigenlijk na moeten denken over een mobiliteit die minder hulpbronnen nodig heeft.

Een ander narratief is nodig

Duurzaamheid zou geen verlengstuk mogen zijn van koloniale en kapitalistische structuren. Wij pleiten voor een alternatieve benadering die wereldwijd minder schade veroorzaakt en focust op collectieve oplossingen. Drie essentiële denkstromen vormen het fundament van dit nieuwe narratief:

1. Een transitie van individuele naar collectieve voordelen. 2. Gelijkwaardige handelsrelaties. 3. Verantwoordelijkheid voor de volledige cyclus.

Collectieve voordelen boven individuele oplossingen

De Frans-Martinikaanse denker Aimé Césaire benadrukt dat kapitalistische systemen steevast gericht zijn op productie voor een beperkte groep, ten koste van anderen [2]. Coöperatieve denkkaders daarentegen creëren voordelen voor iedereen.

In onze casus betekent dit dat we moeten nadenken over hoe we de beperkte hulpbronnen kunnen inzetten voor meer mensen: investeren in openbaar vervoer en het toegankelijk maken van basisvoorzieningen binnen loopafstand.

Gelijkwaardige handelsrelaties

Nadia Nsayi wijst op de noodzaak van een dekoloniale transformatie van economische relaties [3]. Dit vereist transparantie en duurzaamheid, met eerlijke voordelen voor alle betrokkenen. In de context van kobaltwinning betekent dit dat lokale mijnwerkers niet langer uitgebuit worden, maar als volwaardige partners behandeld worden, met respect voor mens en milieu.

Verantwoordelijkheid voor de volledige cyclus

Het laatste aspect dat in rekening gebracht moet worden is het afval dat in het Globale Noorden wordt gecreëerd en vandaag in het Globale Zuiden wordt gedumpt ten bate van zuiver economische voordelen voor het Globale Noorden. Dit kapitalistische discours moet veranderd worden naar een narratief dat het hele verhaal toont [4].

Dit betekent concreet dat als het Globale Noorden zijn afval (oude auto’s) elders kwijt wil de ecologische en menselijke kosten hiervan in kaart gebracht moeten worden. Degene die het afval krijgt moet hiervoor vergoed worden in plaats van – zoals vandaag – hiervoor betalen.

Het is tijd voor de ontkrachting van de groene mythe

De groene mythe van duurzaamheid die het Globale Noorden vandaag in stand houdt ten koste van de rest van de wereldbevolking moet ontmanteld worden. Bewustwording van het volledige verhaal is een belangrijke eerste aanzet hiervoor.

Onze politici moeten met duurzame maatregelen een transitie bewerkstelligen waarbij iedereen voordeel heeft. Dit moet ten eerste gebeuren op een manier waarop andere werelddelen geen grote(re) schade ondervinden. Daarnaast moeten bestaande en toekomstige handelsverdragen worden onderhandeld op basis van gelijkwaardige relaties.

En als laatste moeten we af van het huidige continue groeiparadigma waarbij een één-op-één vervanging van auto’s als duurzaam wordt gezien. Deze praktijken bestendigen namelijk het hedendaags neokoloniale narratief.

Inès Lina Hofkens-Van den Brandt, Broeder Jonas ocso, Aly Talen.
Masterstudenten filosofie Universiteit Antwerpen.

Notes

[1] University of Bath. 2023. “Cobalt Rush.” May 5, 2023.https://www.bath.ac.uk/announcements/university-of-bath-film-cobalt-rush-takes-home-top-film-awards-at-bfi/
[2] Césaire, Aimé. 2022. Over het kolonialisme. Vertaald door Grâce Ndjako. Amsterdam: De Geus
[3] Nsayi, Nadia. 2020. Dochter van de dekolonisatie. Berchem: Epo
[4] Bogaert, Koen. 2023. In het spoor van Fanon. Berchem: Epo