Une casserolle kan je vertalen als een braadpan met deksel. Traîner une casserolle (‘een kookpan meesleuren’) is een Frans gezegde met een geheel andere betekenis: een lijk in de kast hebben, door de onthulling van een eerder geheimgehouden, gênante zaak achtervolgd worden.

Dat heeft de gewezen Franse president Nicolas Sarkozy (2007-2012) gemeen met zijn vriend, onze gewezen federaal minister van financiën (1999-2007, gewezen minister van buitenlandse zaken (2014-2019) en Eurocommissaris voor Justitie (2019-2024) Dider Reynders (MR). Beiden worden achtervolgd door ‘gênante’ zaken.

Nicolas Sarkozy

Op 1 maart 2021 deed de Franse rechtbank uitspraak. Alle drie verdachten Nicolas Sarkozy, zijn advocaat Thierry Herzog en magistraat Gilbert Azibert werden veroordeeld tot drie jaar celstraf, waarvan twee jaar voorwaardelijk.

Didier Reynders en Nicolas Sarkozy in betere tijden (YouTube BX1-1:43):

Volgens de rechter waren ze zich “volledig bewust van het frauduleuze karakter van hun handelingen”. Hoger beroep stond voor hen nog open. In september 2021 werd Sarkozy opnieuw veroordeeld: hij kreeg een jaar gevangenisstraf wegens illegale financiering van zijn presidentscampagne in 2012.

Hij heeft tweemaal zoveel geld uitgegeven als wettelijk toegestaan en heeft dit met opzet fout in de boekhouding verwerkt. Dit werd de Bygmalion-affaire¹. Op 17 mei 2023 heeft het gerechtshof in Parijs het hoger beroep in de corruptiezaak afgewezen. Sarkozy kan het resterende jaar van de straf thuis uitzitten met een elektronische enkelband.

Didier Reynders

Zowel de Nationale Loterij als de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) deden meldingen aan Justitie van verdachte transacties (Le Soir en Follow The Money). Volgens de RTBF moet Reynders zich verantwoorden voor een bedrag van zowat 1 miljoen euro.

Didier Reynders ontvangt het Légion d’Honneur van president Sarkozy. Screenshot YouTube BX1

Een deel van dat bedrag zou via loterijspelen zijn gepasseerd. Plots komt Reynders daardoor in het dagelijks nieuws. Vraag is waarom dat pas nu en op een duidelijke wijze gebeurt. Aanwijzingen van mogelijke frauduleuze handelingen waarin Reynders kan betrokken zijn, zijn er immers reeds lang.

Dat roept op zich al een belangrijke vraag op: Waarom slaagde de Franse justitie er wél in om een gewezen president aan een enkelband te helpen?

Tractebel-Kazakhstan

In mei 1997 verkreeg het Belgische Tractebel een dertigjarige concessie van een Kazachse Central Asia Center-gaspijplijn (CAC) en het recht om het Kazachse deel van het net van de Russische energieholding Gazprom uit te baten.

Zeven personen waaronder drie Kazachse oligarchen (‘het Kazachse trio’) werden in verband hiermee in beschuldiging gesteld voor omkoperij. In 2011 werden zij door de raadkamer van de rechtbank te Brussel naar de strafrechter verwezen.

Op 17 juni 2011 liet het Brusselse Openbaar Ministerie evenwel elke klacht vallen, nadat de drie Kazachen in het kader van de verruiming van de wet op de minnelijke schikking een schikking hadden betaald van 522.500 euro.

Dat het openbaar ministerie plots het geweer van schouder wisselde en niet meer vervolgde riep vragen op. Het Franse satirische blad Le Canard Enchaîné legde een mogelijk verband met een tussen Frankrijk en de Kazachse autoriteiten gesloten deal over de verkoop van Franse gevechtshelikopters.

De Kazachse autoriteiten zouden als voorwaarde voor de bestelling van Franse Eurocopters geëist hebben dat de Fransen het nodige zouden doen voor het beëindigen van de Belgische vervolging tegen het Kazachse Trio.

Afkoopwet

In de Belgische media werden de tussenkomsten van het Élysée² bij Belgische politiekers toegelicht. Een vertrouwelijke nota vanuit het Elysée aan de toenmalige Franse minister van Binnenlandse Zaken Claude Guéant gaf een verklaring:

“Ik heb dus de doorslaggevende steun verkregen van mijn goede vriend Armand De Decker (MR, gewezen Senaatsvoorzitter), die ons verzekerde van de ‘instemming’ van de ministers van Justitie (Stefaan De Clerck, CD&V), van Financiën (Didier Reynders, MR) en Buitenlandse zaken (Steven Vanackere, CD&V).”

Door de bekendmaking van deze deal stelden de Belgische parlementairen zich de vraag waarom zij de afkoopwet hadden gestemd. Deze wet maakte het mogelijk iedere vervolging voor fraude te stoppen door de betaling van een met de procureur overeengekomen afkoopbedrag.

In 2016 kwam er een parlementair onderzoek van. Dit onderzoek toonde meerdere ernstige disfuncties aan. In de besluitvorming kon echter geen overeenstemming worden bereikt over wat er moest worden aangeklaagd.

Dat had het ontslag van de commissievoorzitter Dirk Van der Maelen (SP.a, nu Vooruit) tot gevolg. Hij verliet ‘gedegouteerd’ de politiek. In een interview van 4 juli 2017 in Knack verklaarde hij dat de vaders van de afkoopwet de diamantsector en het College van Procureurs-generaal waren en dat de wet geschreven werd door de KUL-professoren Raf Verstraeten en Axel Haelterman die in opdracht van het Antwerp World Diamand Center handelden.

Waarom pas nu?

De hier aangehaalde casserolles zijn maar een stukje van de ijsberg. De media hebben de afgelopen kwarteeuw onafgebroken melding gemaakt van allerlei schandalen in het politiek-financieel beleid van ons land.

Die hebben allen hetzelfde gevolg gekend. Niemand werd ondanks de vaststellingen van ernstige disfuncties gesanctioneerd. In ons buurland Frankrijk is dat anders.

De voormalige Franse president Jaques Chirac werd op 15 december 2011 veroordeeld tot twee jaar voorwaardelijke gevangenisstraf in een affaire rond fictieve banen toen hij burgemeester van Parijs was.

Op 29 juni 2020 veroordeelde de correctionele rechtbank te Parijs de voormalige premier François Fillon tot vijf jaar gevangenisstraf waarvan drie jaar voorwaardelijk voor misbruik van publiek geld, door het fictief in dienst nemen van zijn echtgenote.

Jérôme Cahuzac, een voormalige minister van begroting, werd op 8 december 2016 veroordeeld tot drie jaar effectieve celstraf voor fiscale fraude en witwaspraktijken.

Gewezen president Nicolas Sarkozy werd op 1 maart 2021 veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf waarvan één jaar effectief wegens corruptie en belangenneming. Sinds zijn presidentschap wordt zijn naam genoemd in elf andere gerechtelijke dossiers.

In het dossier waarvoor hij reeds werd veroordeeld werd ook magistraat Gilbert Azibert van het Hof van Cassatie veroordeeld, die hem inlichtingen had doorgespeeld over een andere strafzaak. Deze hoge magistraat die directeur was geweest van de Franse magistratenschool en procureur-generaal te Bordeaux kreeg drie jaar met twee voorwaardelijk voor passieve corruptie en schending van het beroepsgeheim.

De feiten waarvoor deze Franse eminenties werden vervolgd vindt je ook veelvuldig in Belgische schandalen. In de Kazachgate en het Fortis-dossier gingen ook hoge magistraten erg in de fout. Het verschil zit hem in het eindresultaat.

Blijkbaar heeft de Franse justitie geen last van Belgische pleinvrees. Wie van de verkeerd gelopen Belgische politiekers en hoge magistraten werd hier sinds het Agusta-proces nog veroordeeld?

Fenomeen

De mogelijke betrokkenheid van Didier Reynders in de nu besproken affaire is één zaak. Er is ook een andere belangrijke vraag. Wat heeft het Belgisch openbaar ministerie belet om, zoals in Frankrijk, vervolgingen in de meerdere andere dossiers door te zetten?

En wordt het huidige dossier een herhaling van de voorgaande? Waarom worden ‘gênante’ zaken bij ons geseponeerd, laat men ze verjaren, of wordt er een afkoopdeal over gemaakt?

Het is aan het openbaar ministerie om er een antwoord op te geven. Dat gebeurt het best bij behandeling in openbare zitting zodat iedereen kan zien op welke wijze wij aan recht doen.

Notes: