Het gebruik van franchising in het geval van Delhaize bracht een bredere trend aan het licht waarin bedrijven de verantwoordelijkheid voor sociale verplichtingen en werknemersrechten proberen af te schuiven, door een deel van hun activiteiten en risico’s uit te besteden en over te dragen aan onafhankelijke franchisenemers.

Zo wordt Delhaize in essentie zowel een groothandel, een dataverzamelaar als een vastgoedkantoor.

Tijdens deze sociale strijd werd het stakingsrecht, gegarandeerd door de Belgische grondwet, op brutale wijze op de proef gesteld. De reactie van de werkgever was bijzonder hard en hij aarzelde niet om zijn toevlucht te nemen tot juridische middelen om alle vormen van protest te blokkeren.

Tijdens dit sociaal conflict werd het stakingsrecht op brutale wijze op de proef gesteld

Deze houding heeft niet alleen de intensiteit van het conflict aan het licht gebracht, maar ook de grenzen die sommige bedrijven bereid zijn te overschrijden om hun kosten te verlagen. Ten koste van de rechten van de werknemers. In een tijd waarin veel burgers zich losgekoppeld voelen van de politieke sfeer, is het gebruik van het stakingsrecht niet alleen een vorm van protest, maar ook en vooral een manier om hun burgerschap uit te oefenen.

x

Het langdurige conflict waarin de Delhaizianen maandenlang tegenover de eigenaren van de Ahold-groep stonden, is opmerkelijk vanwege de intensiteit, de duur ervan, de diversiteit aan acties die door de arbeiders en hun vakbonden zijn ondernomen en de brutaliteit van de reactie van de werkgevers. Sommige waarnemers aarzelen niet om het te vergelijken met de strijd van “die van Clabecq” halverwege de jaren negentig.

Franchisering

Deze sociale strijd heeft de praktijk van franchising onder de aandacht gebracht, die al meer dan een eeuw bestaat en nu meer de norm dan de uitzondering is in de massadistributie. Franchising is voor de handel wat onderaanneming is voor de industrie en wat de ‘zelfstandige werknemer’ is voor het platformkapitalisme: een outsourcingstrategie.

Dit houdt in dat de functie van een organisatie geheel of gedeeltelijk wordt overgedragen aan een externe contractant. Waarom besteedt men deze uit? Om de kosten te verlagen uiteraard. Delhaize wordt zowel groothandel, dataverzamelaar als makelaar en rekent af met het risico van ‘onverkocht’.

Het refrein is bekend, maar de respons ontoereikend. Uitbesteding is vooral het afstand nemen van de collectieve arbeider, waardoor bazen zich kunnen onttrekken aan hun werkgeversverplichtingen en waardoor ze hun pressiemiddelen kunnen vergroten. Aangezien ze niet langer gebonden zijn aan het arbeidsrecht.

x

Op deze manier is outsourcing een wapen voor de massale afbraak van het burgerschap op het werk, daaronder verstaan het geheel van instituties (vrijheid van vereniging, stakingsrecht, collectieve onderhandelingen, arbeidsrecht) die de deelname van werknemers aan de productieverhoudingen mogelijk maken.

Geconfronteerd met het huidige uiteenvallen van het bedrijf staan de vakbonden voor een strategische en ongetwijfeld ook existentiële keuze

Dit is niet nieuw. De geschiedenis van het kapitalisme laat zien dat eigenaren altijd naar deze trigonometrie hebben gezocht om de arbeider te distantiëren van beslissingen op het werk.

Geconfronteerd met het huidige uiteenvallen van het bedrijf, staan ​​de vakbonden voor een strategische en ongetwijfeld ook existentiële keuze: moet het syndicalisme worden aangepast aan outsourcing (netwerksyndicalisme, syndicalisme van de aanbodketen, enzovoort), moet men het verbod ervan eisen, door deze bedrijfsstrategie als een politieke kwestie te beschouwen (herkwalificatie van schijnzelfstandigen) of moet men de kapitalistische onderneming gewoon passeren?

Al zo’n veertig jaar wordt het vaakst gekozen voor het eerste pad. Het conflict bij Delhaize herinnert ons er nogmaals aan dat dit waarschijnlijk onvoldoende is.

Stakingsrecht

Een andere inzet van het conflict bij Delhaize is het stakingsrecht. In een tijd waarin de blanco stemmen de grote overwinnaars zijn bij alle verkiezingen, waar kreten van afgrijzen worden gehoord over de successen van de fascistische partijen, kan de behandeling van het stakingsrecht bij Delhaize en meer bepaald in België, ons alleen maar uitdagen. Burgerschap op het werk is een fundamentele dimensie van politiek burgerschap: het is er de leerschool van.

In deze context is staken, gezien de kosten voor de stakers, de meest succesvolle uiting van burgerschap, veel meer dan het uitbrengen van een stem in de stembus. Tijdens het conflict bij Delhaize werd deze protestdemonstratie echter verhinderd en brutaal met de voeten getreden door drie figuren uit onze democratie: de baas, de rechter en de politicus.

Als symbool ging het management met het leeuwenuithangbord zo ver dat het de toegang tot de toiletten weigerde aan het personeel dat de stakingspiketten bemande. Zelfs aan delinquenten wordt het recht om te plassen niet ontzegd.

Van hun kant hebben de Delhaizianen maandenlang bijgedragen aan het levend houden van de democratie in België. Zij deden dit door bij te dragen aan het idee van stakingsacties en van het sociale conflict. Geconfronteerd met verordeningen, dwangsommen en politie-interventies, vonden ze voortdurend manieren uit om aan vakbondswerk te doen in een vijandige context.

Zonder de doeltreffendheid op de korte termijn te bespreken, is de boycot, als verbond tussen arbeiders en consumenten, een bijdrage van de Delhaizianen aan het hedendaagse repertorium van vakbondsacties. Deze praktijk zou bovendien ook een diepgaandere analyse verdienen, omdat ze ongetwijfeld heeft bijgedragen aan de herclassificatie van een van de vele arbeidsconflicten als een bijzonder politiek conflict. De consumptiedaad wordt, door de actie van de arbeiders, een burgeractie.

Foto’s: DeWereldMorgen

Een breder debat over de dominante productiewijze, in dit geval de distributie, is vaak de blinde vlek van de vakbondsactie

Bestaan er potentiële alternatieven voor de grootdistributie? Hoewel het conflict bij Delhaize het idee van collectieve actie tot leven wekte, slaagde dit er niet in een breder debat op gang te brengen over de dominante productiewijze of, in dit geval, over het distributiesysteem. Dit is vaak de blinde vlek van de vakbondsactie en meer een kwestie voor de burgers.

Geconfronteerd met de permanente herstructureringen die de grootdistributie al meer dan tien jaar doormaakt, worden zelden alternatieven voor grote warenhuisketens naar voren gebracht. Kunnen we de arbeidsomstandigheden verdedigen zonder enige basis voor tegenactie? Zijn het behoud van betaalde werkgelegenheid en de bevordering van andere productieverhoudingen veroordeeld tot een vijandige reactie?

Deze vragen worden te vaak onder de mat van de professionele relaties geveegd. De antwoorden daarop die we gezamenlijk geven zullen echter de contouren bepalen van een hernieuwd burgerschap, op het werk en daarbuiten.

Deze tekst verscheen eerder op Gresea.