Aan de vooravond van de val van Assad hadden Russische en Syrische luchtmachten nog vijandelijke posities gebombardeerd en hadden de Syrische strijdkrachten zich nog gereorganiseerd om Damascus te verdedigen. Ze waren zelfs begonnen met de verovering van de gebieden die door de “jihadisten” waren bezet. Toch konden de gewapende milities van Hayat Tahrir al-Sham of HTS, met de steun van Turkije, Damascus veroveren zonder enige weerstand van het Syrische leger.

Geen bevrijding, maar internationale deal

Deze feiten maken duidelijk dat de vlucht van Assad het resultaat is van een internationale overeenkomst en niet van een verandering in de militaire machtsverhoudingen binnen het land.

Dat bevestigde ook Maria Zakharova, woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken: “Na onderhandelingen tussen Bashar al-Assad en verschillende deelnemers aan het gewapende conflict in Syrië, besloot hij zijn presidentiële functie neer te leggen en verliet hij het land met instructies om de macht vreedzaam over te dragen. Rusland nam niet deel aan deze onderhandelingen”.

Syrië in het algemeen en Damascus in het bijzonder zijn dus niet “bevrijd” zoals Ahmed Al Charaa, de leider van de HTS-militie, beweert. Het gaat hier om een ware staatsgreep, uitgevoerd onder leiding van een internationale coalitie. De contouren van deze coalitie zijn te zien in de opgetogen reacties van de betrokken landen.

Vooral Netanyahu, Erdogan, Biden, Macron blij met val Assad

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zei: “Dit is een historische dag in de geschiedenis van het Midden-Oosten […] Het is een direct gevolg van de slagen die we hebben uitgedeeld aan Iran en Hezbollah, de belangrijkste aanhangers van het Assad-regime. Die hebben in het hele Midden-Oosten een kettingreactie teweeggebracht onder degenen die zich willen bevrijden van dit regime van onderdrukking en tirannie.”

HonestReporting.com, creativecommons /CC BY-SA 2.0

Nog voordat Assad vluchtte zei de Turkse president Erdogan: “Het is onze wens dat deze opmars van de oppositie in Syrië zonder incidenten doorgaat. Ik wil eraan herinneren dat we Assad hebben aangesproken. Ik zei tegen hem: ‘Kom, laten we elkaar ontmoeten, laten we samen de toekomst van Syrië bepalen’. Helaas reageerde Assad niet positief”.

Joe Biden stak zijn vreugde ook niet weg: “Eindelijk is het regime van Al-Assad gevallen. Dit is een fundamentele daad van rechtvaardigheid en een historische kans voor Syriërs om een betere toekomst op te bouwen”.

Syrië is niet “bevrijd”, het gaat om een staatsgreep onder leiding van een internationale coalitie

Sprekend namens de Europese Unie reageert Kaja Kallas, de hoge vertegenwoordiger van de Europese Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, natuurlijk in dezelfde zin: “Het einde van de dictatuur van Assad is een positieve en langverwachte ontwikkeling. Het toont ook de zwakte van Assads aanhangers, Rusland en Iran”. Emmanuel Macron bevestigde in een korte tweet: “De barbaarse staat is gevallen. Eindelijk”.

Turkije, de Verenigde Staten en Israël verheugen zich terecht vanuit hun belangen.

Balkanisering in volle gang

De capitulatie van Bashar Al-Assad en de internationale dreigementen en druk heeft geleid tot het afzweren van verzet. Twee dagen voor de val van Damascus bracht de adviseur van de Iraanse leider Ali Khamenei nog een bezoek aan Iran om de hulp van zijn land aan te bieden in de strijd tegen de “islamitische” strijdkrachten die Damascus al naderden. Bashar Al-Assad wees die hulp af.

De website Pravda.fr legt uit waarom: “Assad accepteerde de voorwaarden van Iran niet. Iran was klaar voor een grootschalige, alomvattende interventie in Syrië. Al zijn troepen en middelen waren voorbereid en sommige van deze troepen waren zelfs naar een van de afgelegen bases van het Syrische leger gestuurd.”

“De vele en aanhoudende verzoeken van Iran werden echter door Assad persoonlijk om verschillende redenen afgewezen, wat leidde tot de huidige situatie en gebeurtenissen. Dr. Larijani presenteerde zijn laatste argumenten, maar Bashar Al-Assad accepteerde ze niet. Daarna werd het bevel gegeven om zich terug te trekken uit Homs. Ja, dit is ook een vorm van ineenstorting.”

Het is nog te vroeg om met zekerheid te zeggen wat Bashar Al-Assad tot deze capitulatie heeft gebracht. Wat we wel kunnen vaststellen, zijn de gevolgen voor de Syrische natie. De VS willen hun troepen in Syrië houden, ondanks de “bevrijding”. Israël liet zijn leger de zuidgrens van Syrië oversteken, zodra bekend werd dat Bashar Al-Assad was gevlucht. Volgens Netanyahu “om voor de veiligheid de controle over de bufferzone met de Golanhoogten over te nemen”.

Tot slot heeft Turkije nu de volledige controle over de noordelijke grensprovincies en dus de vrije hand om deze openlijk of indirect te annexeren. Sins 2011 bood Turkije al strategische steun aan de “jihadistische” groepen die in Damascus de macht hebben gegrepen.

Net als eerder in Irak en Libië wordt het Syrische volk geconfronteerd met chaos nu hun nationale soevereiniteit en territoriale integriteit verbrijzeld zijn. Er kunnen twee scenario’s spelen: ofwel een directe balkanisering van Syrië, ofwel een indirecte, in de vorm van de transformatie in een rompstaat die volledig afhankelijk is van buitenlandse troepen. Wat we nu zien gebeuren is hetzelfde als wat de VS al tientallen jaren doen met hun zogenaamde “humanitaire oorlogen” en “kleurenrevoluties”.

Klap is ernstig voor het Palestijnse verzet, Hezbollah en Iran, die een steunpunt in de regio verliezen

Lang voorbereid

De timing van deze laatste episode van politieke chirurgie is natuurlijk geen toeval. Aan de ene kant is dit het resultaat van en een reactie op de Israëlische nederlaag in Libanon. Die bracht Israël en zijn internationale sponsors ertoe om hun prioriteiten te herdefiniëren en een van de steunpilaren van het Palestijnse verzet, Hezbollah en Iran, aan te vallen.

Het maakt daarbij gebruik van de situatie waarin Rusland gefocust is op de oorlog in Oekraïne en Hezbollah verzwakt is door zijn verliezen in de twee maanden durende totale oorlog met Israël. De timing van de aanval mag echter niet verhullen dat dit plan zorgvuldig en langdurig is voorbereid, zoals blijkt uit de omvang van de troepen van de “jihadisten” en de kwaliteit van hun wapens.

De klap is ernstig voor het Palestijnse verzet en Hezbollah, die een van hun belangrijkste steunpunten in de regio verliezen, en voor Iran, dat een belangrijke bondgenoot verliest. De gevolgen zijn ook enorm voor de mondiale machtsverhoudingen, die we in onze volgende column zullen proberen te analyseren.

Voor meer informatie:

– M.K. Bhadrakumar, Qui sont les gagnants et perdants en Syrie, Investig’action, 9 december 2024

– Syrie : Décryptage d’une chute inattendue de Bachar al-Assad ”, Africa Inside, 8 december 2024