Gedurende de regeringsonderhandelingen van de afgelopen maanden zijn er al verschillende nota’s naar buiten gekomen waarin mogelijke begrotingsplannen en akkoorden staan beschreven tussen de Arizona-partijen die de volgende federale regering moeten vormen.

Hoewel er nog niks definitiefs op tafel ligt, is het wel duidelijk welke richting deze partijen willen inslaan. “De sociale bescherming waarvoor decennialang is gestreden, loopt nu het risico sterk te worden verzwakt,” vertelt Ann Vermorgen ons.

Daarom is het ACV bezig met het opzetten van informatie- en sensibiliseringscampagnes: “Met het oog op het mogelijk naderende onheil zetten we nu elke dertiende dag van de maand een bepaald thema in de schijnwerpers met een actie.” Aankomende vrijdag 13 december is fiscaliteit het thema.

Laten we bij het begin beginnen. Het is duidelijk dat de Arizonapartijen niet bang zijn om de sociale zekerheid aan te pakken. Maakt u zich zorgen?

“Wij maken ons grote zorgen. Wat we nu zien, het uitlekken en naar buiten komen van deze documenten, is toch wel bijzonder. Aan de ene kant is het een voordeel dat we kunnen zien wat er wordt besproken, maar aan de andere kant zorgt het ook voor veel bezorgdheid. Onze vertegenwoordigers en werknemers zijn daar heel ongerust over.”

“We evolueren richting nul-urencontracten”

“Hoewel we voor grote uitdagingen staan, zoals de klimaatverandering, de vergrijzing en geopolitieke verschuivingen, lijken de plannen alleen maar over bezuinigen te gaan. Er is helemaal geen onderbouwde langetermijnvisie, en dat is heel kwalijk. Vooral omdat die bezuinigingen alleen de gewone werknemer treffen.”

Wat bedoelt u daarmee?

“Opgebouwde werknemersrechten waarvoor de vakbonden decennialang hebben gestreden, zullen worden afgebouwd. Dat heeft enorme gevolgen voor werkende mensen.”

“De focus verschuift nog meer naar flexibiliteit, en dat gaat enkel ten koste van de werknemers. Zo worden afspraken over arbeidsduur volledig op de schop genomen in deze plannen: nog meer overuren en nachtwerk. Alle afspraken die bedoeld zijn om de werknemer te beschermen, worden nu ter discussie gesteld.”

“We evolueren richting nul-urencontracten, wat voordelig is voor de werkgever maar ontzettend nadelig voor de werknemer. Het lijkt erop dat arbeid zo goedkoop mogelijk moet worden gemaakt. Er moet meer gewerkt worden tegen een zo laag mogelijke prijs.”

Dat is interessant, want tegelijkertijd horen we dat de begrotingsplannen juist de nettolonen zouden verhogen?

“Met de fiscale plannen die tot nu toe uit deze onderhandelingen naar buiten zijn gekomen, zouden de mensen inderdaad een iets hoger nettoloon krijgen, maar dat moet natuurlijk worden afgezet tegen de andere plannen.”

“Als overuren en nachtwerk minder betaald worden, gaan veel mensen er alsnog op achteruit. Daar komt nog bij dat er plannen zijn om aan de loonindex te rommelen, die ervoor zorgt dat mensen hun koopkracht behouden bij inflatie.”

“Ze houden de mensen een wortel voor. Deze fiscale hervormingen verhogen misschien het nettoloon, maar duwen de werkende mensen in steeds meer onzekerheid.”

Het beperken van de werkloosheidsduur tot maximaal twee jaar en het strenger maken van de toegang tot het minimumpensioen zijn andere maatregelen die in de nota staan. Wat zijn de gevolgen hiervan?

“Politici hebben geen idee wie die langdurig werkzoekenden zijn en waarom ze in hun situatie verkeren. Dat zijn vaak ouderen, mensen met een migratieachtergrond of mensen met een arbeidshandicap, die gewoonweg niet de kans krijgen op duurzaam werk.”

“Zij krijgen vaak alleen tijdelijk werk aangeboden of andere onzekere contracten. Na de tiende keer kan ik me heel goed voorstellen dat ze denken: ‘Word ik hier nog serieus genomen?’”

“Nadien komen deze mensen moeilijker in aanmerking voor het minimumpensioen, aangezien ze waarschijnlijk niet de 35 jaar effectieve tewerkstelling halen. Dat zorgt voor nog meer stress.”

Naast al deze bezuinigingen zien we tegelijkertijd een bereidheid om veel te investeren in defensie en bewapening. Gaat onze sociale zekerheid ten koste hiervan?

“Door de huidige situatie in de wereld begrijp ik dat men meer wil doen op het vlak van defensie, maar er moet daar een evenwicht zijn. Door zo veel te besparen op pensioenen en sociale zekerheid, en tegelijkertijd heel veel uit te geven aan defensie en bewapening, kun je wel stellen dat het evenwicht vaak zoek is.”

“Waarom geen crisisbelasting voor vermogens van meer dan een miljoen?”

“Helaas is het bijna komisch dat ze tegelijkertijd aan de pensioenen van mensen in defensie willen rommelen. Dan blijven er weinig over die dat werk willen doen. Dat is opnieuw geen coherent beleid.”

“Ik zou trouwens veel liever zien dat ze investeren in vrede en internationale samenwerking. Het is veel belangrijker om internationale solidariteit en begrip voor elkaar op te bouwen dan geïsoleerd op uw eigen eilandje te zitten. Dan wordt alles en iedereen uw vijand.”

 Hoe zou het begrotingsplan eruit moeten zien volgens het ACV?

“Wij pleiten voor sociaal rechtvaardige fiscaliteit. Dat houdt in dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Recent onderzoek van KU Leuven-professor André Decoster heeft aangetoond dat dat niet het geval is.”

“Bij de hoogste inkomens zijn er nog veel mogelijkheden om bij te dragen. Waarom geen crisisbelasting voor vermogens van meer dan een miljoen? Of een doortastende meerwaardebelasting?”

“En door belastingontwijking en -ontduiking loopt de regering elk jaar 30 miljard euro mis. Dat is bijna het jaarbudget voor gezondheidszorg. Dat laten we ieder jaar via verschillende achterdeurtjes door de vingers glippen.”

Het is duidelijk dat er veel groepen benadeeld zullen worden als deze plannen erdoor komen. Wie profiteert er wél van deze plannen?

“Dat zijn eigenlijk vooral de mensen die het nu al zeer goed hebben. Zij hebben vaak de kennis of middelen om optimaal gebruik te maken van fiscale aftrekposten.”

“Het recht op vereniging in vakbonden en het recht op staking komen onder druk te staan”

“Daarnaast zijn het ook de werkgevers die met de meer flexibele arbeidsregels flinke voordelen behalen. Als werknemers meer moeten werken voor minder geld, is dat voor hen voordelig natuurlijk.”

“Uiteindelijk zijn het de bedrijfstop en de hoogste inkomens die hiervan profiteren. Werken voor de gewone mens wordt steeds minder lonend, en dat is problematisch.”

“Dat iedereen een duit in het zakje zal moeten doen, kan ik begrijpen. Maar dan moet men tenminste de moed hebben om ook eens te kijken waar het geld in onze samenleving écht zit.”

De vakbonden lijken ook onder druk te komen staan. 

“Wij vormen natuurlijk een bedreiging voor deze plannen, omdat het een rechtstreekse aanval is op de werknemers die wij vertegenwoordigen. Vanuit het standpunt van rechtse partijen is het logisch dat ze nu ook de vakbonden proberen te verzwakken.”

“Ze willen het recht op collectieve actie aantasten en vakbonden rechtspersoonlijkheid geven. Zo zouden het recht op vereniging in vakbonden en het recht op staking onder druk komen te staan. In dat geval zouden wij stappen kunnen ondernemen richting de ILO, omdat dat in strijd is met conventies over syndicale vrijheid.”

Gelukkig staan jullie niet stil. Hoe bereiden jullie je voor op de mogelijke uitvoering van deze plannen?

“Nee, we staan absoluut niet stil. We zijn een sensibiliseringscampagne begonnen rond de Arizonaplannen omdat we het belangrijk vinden om mensen te informeren over wat er op tafel ligt en wat dat voor hen kan betekenen.”

“Daarnaast willen we ook de mensen aan de onderhandelingstafel sensibiliseren. Wat je vaak bij politici ziet, is dat het belangrijk is dat ze echte persoonlijke verhalen horen van mensen die geraakt worden door hun beleid.”

“We proberen met persoonlijke verhalen of getuigenissen van mensen aan te tonen waarom het onlogisch is om nachtwerk ongelimiteerd en slecht verloond te maken. We hebben al vaker meegemaakt dat zulke verhalen voor een politicus anders binnenkomen, omdat het dan niet meer alleen theorie is.”

“Nu starten we ook systematische acties op elke dertiende van de maand. Die dertiende symboliseert het onheil dat op ons afkomt. Op 13 december is fiscaliteit het thema. Een volgende keer zal het over pensioenen gaan.”

“Met deze acties willen we laten zien dat wij achter de mensen staan die elke dag zorgen voor de welvaart en het welzijn in onze samenleving. Zij verdienen alle respect.”