Het Midden-Oosten staat opnieuw op een kruispunt na de val van het regime van Bashar al-Assad in Syrië op 8 december 2024. Terwijl de wereld met spanning toekijkt, heeft Israël direct na de val van Assad Syrische doelwitten gebombardeerd en vervolgens de grens overgestoken met tanks en soldaten.

Israëlische luchtaanvallen waren gericht op wat volgens hun bronnen Iraanse bases, wapenopslagplaatsen van Hezbollah, en strategische militaire faciliteiten van het voormalige Syrische regime waren.

Op sommige plekken in Zuid-Syrië is de Israëlische vlag al gehesen, wat een krachtig signaal afgeeft over hun intenties om de controle over deze gebieden te versterken. Deze acties roepen niet alleen vragen op over Israël’s motieven, maar ook over de bredere context van een ideologie die in bepaalde kringen leeft: het concept van Groot-Israël. Wat is Groot-Israël, welke krachten werken eraan mee en hoe is het verbonden met de chaos in het Midden-Oosten?

Wat is Groot-Israël?

Groot-Israël, ook wel “The Greater Israel” genoemd, is een ideologie die voortkomt uit de Bijbelse belofte waarin het land Israël veel verder strekt dan de huidige landsgrenzen. In teksten zoals Genesis 15:18-21 wordt gesproken over een gebied dat loopt van de rivier de Nijl tot de rivier de Eufraat. Dit omvat delen van het huidige Palestina, Israël, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak en zelfs Egypte.

Hoewel deze visie religieus van aard is, heeft het in de moderne tijd ook politieke dimensies gekregen, vooral binnen de zionistische beweging. Sommige rechtse en religieuze partijen in Israël zien de uitbreiding van het land als een historische en goddelijke opdracht. Het is belangrijk te benadrukken dat niet alle Israëli’s of Joden deze visie delen. Toch speelt deze ideologie een rol in de retoriek van bepaalde partijen, zoals Likud, geleid door premier Benjamin Netanyahu.

Politieke partijen en Groot-Israël

De Likud-partij van Netanyahu, die al jaren een dominante politieke kracht is in Israël, heeft in zijn beleid indirect bijgedragen aan de verwezenlijking van een Groot-Israël-ideaal. Likud staat voor de permanente controle over de Westelijke Jordaanoever en verzet zich tegen een Palestijnse staat.

Dit sluit aan bij de visie dat Israël het recht heeft om het land dat in de Bijbel is beschreven, te claimen en te behouden. Hoewel Netanyahu Groot-Israël niet expliciet noemt, laten zijn acties – zoals de voortdurende uitbreiding van nederzettingen en de annexatieplannen – weinig aan de verbeelding over.

Daarnaast zijn er extremere partijen, zoals de Religieus Zionistische Partij (in het Hebreeuws HaTzionut HaDatit genoemd) en Otzma Yehudit, die explicieter oproepen tot annexatie van gebieden en de uitbreiding van Israël. Deze partijen worden gedreven door een religieus-utopische visie waarin het Joodse volk zich moet vestigen op al het door God beloofde land.

Zionistische christenen en hun rol

Een opvallende bondgenoot in dit streven zijn de zionistische christenen. Deze groep, voornamelijk afkomstig uit de Verenigde Staten, gelooft dat de oprichting van Groot-Israël een noodzakelijke stap is voor de wederkomst van Jezus Christus.

Ze baseren dit op interpretaties van de Bijbel waarin Israël een centrale rol speelt in het einde der tijden. Zionistische christenen steunen Israël financieel en politiek, en hun invloed op het buitenlands beleid van de VS is aanzienlijk. Ze zien zichzelf als partners in het zionistische project, niet vanuit Joodse tradities, maar vanuit hun eigen apocalyptisch geloof.

De val van Assad en de Israëlische invasie

De recente val van Assad in Syrië heeft het geopolitieke landschap ingrijpend veranderd. Assad, die meer dan 50 jaar met zijn familie aan de macht was, werd uiteindelijk afgezet door een coalitie van rebellengroepen, waaronder het Syrische Vrije Leger (FSA) en Hayat Tahrir al-Sham (HTS).

Deze groepen, die aanvankelijk banden hadden met de Islamitische Staat (IS) en met Al Qaida, ontvingen steun van verschillende internationale machten zoals Israël, de VS, Turkije en Saoedi-Arabië. Wapens en financiële hulp uit het Westen en de Golfstaten verlengden het conflict, waardoor de oorlog jarenlang voortwoekerde.

Met het machtsvacuüm dat nu is ontstaan, is Israël snel opgetrokken naar Zuid-Syrië. Officieel verklaart Israël dat het handelt uit “veiligheidsredenen” en om te voorkomen dat Iran of Hezbollah voet aan de grond krijgen langs de Israëlische grens. Maar de timing en agressiviteit van deze invasie suggereren meer. Dit kan worden gezien als een verdere stap in de richting van Groot-Israël, waarbij Israël strategisch waardevolle gebieden in handen probeert te krijgen onder het mom van veiligheid.

De parallellen met Libië

De val van Assad roept herinneringen op aan wat er gebeurde na de val van Muammar Qadhafi in Libië in 2011. Toen Qadhafi werd afgezet met steun van de NAVO, brak het land uiteen in rivaliserende milities, wat leidde tot een decennium van chaos en burgeroorlog. De instabiliteit verspreidde zich naar andere delen van Afrika en gaf terreurgroepen een kans om te gedijen.

Net als in Libië kan de val van Assad Syrië achterlaten als een gefragmenteerd land, waar rebellen en buitenlandse machten vechten om invloed. Israël’s recente acties kunnen deze chaos verergeren, met mogelijk ernstige gevolgen voor de hele regio.

Groot-Israël en de bredere regio

Israël’s interventies in Syrië passen in een breder patroon van betrokkenheid in de regio. In landen als Palestina, Libanon, Jordanië en Irak zijn de gevolgen van buitenlandse inmenging al jarenlang zichtbaar.

Palestina: De voortdurende bezetting van Palestijns grondgebied en de uitbreiding van nederzettingen maken een tweestatenoplossing steeds onwaarschijnlijker. Deze acties zijn direct gerelateerd aan het Groot-Israël-ideaal, waarin geen ruimte is voor een onafhankelijke Palestijnse staat.

Libanon: Israël heeft een geschiedenis van conflicten met Libanon, waaronder de oorlog in 2006 en de recente oorlog van 2024. Tijdens deze laatste oorlog, die enkele maanden duurde, vochten Israëlische troepen en Hezbollah-strijders fel, vooral in het zuiden van Libanon. Hoewel er nu een wapenstilstand is, blijft de regio gespannen.

Het zuiden van Libanon wordt vaak genoemd als onderdeel van het Groot-Israël-idee, vooral vanwege de strategische Litani-rivier, die zowel waterbronnen als een natuurlijke grens vertegenwoordigt. Israël’s militaire acties in het gebied worden vaak gezien als een manier om controle over deze cruciale regio te behouden of uit te breiden.

Jordanië: Volledig gelegen binnen het Bijbelse ‘Beloofde Land’, wordt door sommige zionistische leiders gezien als een obstakel voor Israëlische expansie. Het land is kwetsbaar door een fragiele economie, een grote Palestijnse bevolking en spanningen met Israël, onder meer rond waterbronnen en de Al-Aqsa-moskee.

Nederzettingen nabij de grens versterken deze druk, terwijl extremistische kringen Jordanië beschouwen als een natuurlijke uitbreiding van Israël. Bij verdere regionale instabiliteit kan Jordanië het volgende slachtoffer worden, met mogelijk verstrekkende gevolgen voor het Midden-Oosten.

Irak: Hoewel Israël geen directe militaire rol speelde in de Irak-oorlog van 2003, had het sterke strategische belangen bij de val van Saddam Hoessein, die openlijk vijandig stond tegenover Israël en Palestijnse groepen steunde.

Benjamin Netanyahu, destijds een prominente Israëlische politicus, speelde een opvallende rol door in 2002 het Amerikaanse Congres te waarschuwen voor massavernietigingswapens in Irak. Hij betoogde dat het verwijderen van Saddam essentieel was voor een stabieler Midden-Oosten. Hoewel deze claims later onjuist bleken, droegen Netanyahu’s uitspraken bij aan de Amerikaanse rechtvaardiging voor de invasie. Dit illustreert hoe Israël indirect invloed uitoefende op het besluitvormingsproces zonder militair betrokken te zijn.

De gevolgen

De recente ontwikkelingen in Syrië, gecombineerd met het streven naar Groot-Israël, brengen ernstige risico’s met zich mee. De val van Assad kan Syrië veranderen in een broedplaats voor extremisme, vergelijkbaar met de situatie in Libië.

Tegelijkertijd dreigen humanitaire rampen waarbij opnieuw miljoenen mensen worden getroffen door conflicten en bezetting. Daarnaast bestaat het gevaar van escalatie: Israël’s acties kunnen leiden tot een breder conflict met Iran of andere regionale machten.

Om deze risico’s te beperken, is internationale druk nodig om Israël verantwoordelijk te houden voor schendingen van internationaal recht. Regionale samenwerking en diplomatie, inclusief dialoog tussen Israël en zijn Arabische buren, zijn essentieel om een vreedzame oplossing te vinden. Tot slot moeten westerse en Arabische staten stoppen met het financieren van conflicten en hun focus verleggen naar wederopbouw en stabiliteit in de regio.

Groot-Israël is meer dan een religieus ideaal

Het concept van Groot-Israël is meer dan een religieus ideaal; het is een gevaarlijk politiek project dat de stabiliteit van het hele Midden-Oosten bedreigt. De recente gebeurtenissen in Syrië, gecombineerd met Israël’s agressieve acties, tonen aan hoe dit ideaal wordt misbruikt als rechtvaardiging voor expansie en militaire agressie.

Als de wereld blijft toekijken zonder in te grijpen, dreigen we een decennium van chaos en conflict te betreuren, vergelijkbaar met de verwoesting die we in Libië hebben gezien. De tijd om te handelen is nu. De internationale gemeenschap moet onmiddellijk handelen om een rechtvaardige en duurzame vrede te waarborgen.

Als dit uitblijft, dreigt niet alleen de volledige instorting van de regio, maar ook een kettingreactie van chaos en conflicten die de wereld in een ongekende crisis kan storten – misschien zelfs richting haar einde. Zoals John F. Kennedy waarschuwde: “Mankind must put an end to war, or war will put an end to mankind.”

Sidi El Omari is jeugdwerker, humanitaire hulpverlener, content creator, opiniemaker, activist en was bij de recente gemeenteraadsverkiezingen in Gent ook lijsttrekker voor Fouad Ahidar & Team Gent.