Het recente toekennen van de titel ‘European Green Pioneer of Smart Tourism’ aan Benidorm door de Europese Commissie roept een belangrijke vraag op: hoe kan Brugge, Belgiës populairste toeristische bestemming, zich positioneren in het debat over duurzaam toerisme?

Benidorm, ooit een symbool van massatoerisme, heeft deze erkenning verdiend dankzij innovatieve en duurzame initiatieven. Dit bewijst dat zelfs steden met een reputatie van overtoerisme kunnen transformeren naar duurzame bestemmingen.

Brugge ontving in 2023 bijna 8,3 miljoen bezoekers, waarmee het recordjaar 2018 werd geëvenaard. Dagjesmensen vormden het grootste aandeel, met 6,1 miljoen bezoekers, een stijging van 17 procent ten opzichte van 2022.

Deze cijfers illustreren meer dan enkel groei; ze wijzen op een toenemende spanning

Daarnaast verbleven 1,1 miljoen toeristen in de stad, goed voor 1,8 miljoen overnachtingen, een toename van 12 procent. Maar deze cijfers illustreren meer dan enkel groei; ze wijzen op een toenemende spanning. Brugge staat voor de uitdaging om een balans te vinden tussen leefbaarheid voor inwoners en aantrekkelijkheid voor bezoekers.

De impact van massatoerisme is dagelijks voelbaar. Terwijl de binnenstad overspoeld wordt door bezoekers, voelen bewoners zich steeds meer vreemden in hun eigen stad. Lokale politici hebben tot nu toe vooral ingezet op symptoombestrijding, zoals strengere regels voor vakantieverhuur en een hotelstop. Maar structurele oplossingen blijven uit.

Op 2 december 2024 trad een nieuw stadsbestuur aan, na de verkiezingsoverwinning van burgemeester Dirk De Fauw en zijn christendemocratische CD&V. In hun visietekst belooft het bestuur “op wetenschappelijk onderbouwde wijze een toerismedebat op gang te brengen in functie van een gezond evenwicht tussen leefbaarheid en toerisme”. Brugge hoeft echter het wiel niet opnieuw uit te vinden. Het kan putten uit een idee dat zijn oorsprong vindt in zijn eigen stad: het burgerparlement van David Van Reybrouck.

Symptoombestrijding, maar structurele oplossingen blijven uit

Van Reybrouck, wereldberoemd auteur en Bruggeling, lanceerde in 2011 zijn G1000, een vernieuwend model voor burgerparticipatie. Voor het eerst toegepast in de Belgische Oostkantons, bracht dit model democratische vernieuwing.

De aanpak is even simpel als krachtig: willekeurig gelote burgers vormen een representatieve afspiegeling van de samenleving en krijgen tijd, middelen en toegang tot expertise om complexe vraagstukken te onderzoeken.

Het resultaat? Oplossingen die haalbaar en breed gedragen zijn. Van Reybrouck’s werk inspireerde steden en landen wereldwijd, van Ierland tot Frankrijk, en maakt hem een sleutelfiguur in het debat over democratische vernieuwing.

Van Reybrouck’s werk inspireerde steden en landen wereldwijd

In Nederland werd dit idee verder versterkt door kunsthistorica en schrijver Eva Rovers. In haar boek Nu is het aan ons (2022) pleit Rovers voor de bredere toepassing van burgerberaden (waar burgers zich beraden).

Ze beschrijft hoe deze niet alleen effectief zijn, maar ook een antwoord bieden op de tekortkomingen van traditionele democratie. Politici zitten vaak gevangen in kortetermijndenken door verkiezingscycli en de invloed van lobbygroepen. Burgerberaden daarentegen maken gebruik van collectieve wijsheid en scheppen ruimte voor diepgaande deliberatie.

Rovers benadrukt ook hoe burgerberaden tastbare resultaten opleveren. In Ierland leidde een burgerraad tot hervormingen in de abortuswetgeving, een onderwerp dat jarenlang politiek onbespreekbaar was.

In Frankrijk leverden burgerberaden ambitieuze klimaatplannen op, die inmiddels deels op nationaal niveau worden uitgevoerd. Rovers laat zien hoe deze methodiek relevant is voor tal van vraagstukken – waarom niet ook voor overtoerisme?

Waarom zou Brugge niet de stad zijn die de visies van Van Reybrouck en Rovers samenbrengt?

Waarom zou Brugge niet de stad zijn die de visies van Van Reybrouck en Rovers samenbrengt? Een Brugse burgerraad, geïnspireerd door het G1000-model en de inzichten uit Nu is het aan ons, kan een cruciale rol spelen in het aanpakken van de spanning tussen leefbaarheid en toerisme.

Deze raad, bestaande uit 47 willekeurig gelote inwoners en ondersteund door experts, kan zich richten op thema’s zoals toerismedruk, economische diversiteit en de toekomst van de binnenstad. Om echt impact te hebben, moeten de aanbevelingen van deze raad een bindend karakter krijgen, zodat ze niet verzanden onder druk van de hotelsector of cruiselobby.

Met een dergelijk initiatief kan Brugge niet alleen een oplossing bieden voor zijn eigen toeristische uitdagingen, maar ook een internationaal voorbeeld worden van vernieuwing in toerismebeleid.

“Een burgerberaad toont aan dat burgers meer kunnen dan enkel stemmen”

Zoals Rovers overtuigend schrijft: “Een burgerberaad toont aan dat burgers meer kunnen dan enkel stemmen. Ze kunnen een sleutelrol spelen in het aanpakken van de grootste uitdagingen van onze tijd.” En zoals Van Reybrouck bewees: het begint met de moed om burgers zelf een stem te geven.

De wereld kijkt al naar Brugge als een stad met een rijk verleden. Het is tijd om te laten zien dat het ook een stad met een inspirerende toekomst kan zijn. Een toekomst waarin toerisme niet als last wordt gezien, maar als een kans – een kans die we samen benutten.