Op zondag 8 december, na meer dan een week van hevige gevechten tussen de Syrische regering en de terroristische groep Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) en met hen geallieerde facties, die de controle veroverden over belangrijke steden in het land, vluchtte president Bashar al-Assad uit Syrië.

Deze ontwikkelingen vinden plaats 14 maanden na he begin van de genocide in Gaza door Israël en enkele weken na de ondertekening van een staakt-het-vuren met Hezbollah in Libanon. Hieronder volgen enkele reflecties van Vijay Prashad over deze machtsgreep en belangrijke elementen om ze te begrijpen.

De Syrische staat was al verwoest door de oorlog en door de sancties opgelegd door de VS en hun bondgenoten

1. De Syrische staat was al verwoest door de oorlog die begon in 2011 en door de sancties opgelegd door de VS en hun bondgenoten. Het Syrische Arabische Leger (het officiële staatsleger) herstelde nooit volledig van die zware gevechten en was niet meer in staat de belangrijkste steden Hama, Homs en Aleppo te heroveren.

2. De Israëlische bombardementen op Syrische militaire installaties hebben tevens de logistieke en materiële capaciteiten van de Syrische strijdkrachten sterk verzwakt. Deze aanvallen waren langdurig en pijnlijk voor het Syrische leger.

3. De Israëlische invasie van Libanon en de moord op Hezbollah-leider Sayyed Hassan Nasrallah verzwakten Hezbollah’s vermogen om zelfs in het eigen territorium van Zuid-Libanon te opereren.

Dit dwong Hezbollah tot het recente ‘staakt-het-vuren’ met Israël en toonde aan dat de organisatie niet in staat was om opnieuw Syrië binnen te gaan om de Syrische regering te verdedigen tegen een gewapende inval op de weg van Hama naar Damascus.

4. De aanvallen op Iraanse voorraaddepots en militaire faciliteiten in Syrië, evenals Israëlische aanvallen op Iran, verhinderden de opbouw van Iraanse troepen om de Syrische regering te verdedigen. De verzwakking van Hezbollah ondermijnde ook de rol van Iran in de regio.

Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), gevormd in 2017 uit Al-Qaeda-formaties, bracht diverse militaire krachten samen van Turkije tot de Oeigoeren

5. Bijna drie jaar conflict in Oekraïne verhinderden dat Syrië verdere Russische hulp kon inroepen voor de bescherming van Damascus of de Russische marinebasis in Latakia.

6. Daardoor had de Syrische regering haar Iraanse en Russische militaire bondgenoten niet meer beschikbaar voor hulp tegen de versterkte rebellen.

7. Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), gevormd in 2017 uit Al-Qaeda-formaties, bracht diverse militaire krachten samen van Turkije tot de Oeigoeren, met een groot aantal andere strijders beïnvloed door Al-Qaeda.

Deze groep heeft haar troepen in Idlib het afgelopen decennium opgebouwd en kreeg daarvoor steun van Turkije, maar ook heimelijk van Israël (volgens een hooggeplaatste inlichtingenfunctionaris in Turkije).

De provincie Idlib. Kaart: Wikipedia / CC BY-SA 3.0

8. Wat zal de nieuwe door HTS geleide regering doen met betrekking tot de vele sociale minderheden in Syrië? Wat zal de nieuwe regering doen met betrekking tot de Golanhoogten en Israël? Hoe zal de nieuwe regering omgaan met de Israëlische militaire inval in Quneitra (de verlaten spookstad op de Golanhoogte, nvdr)?

9. Dit verhaal is nog niet voorbij. Er zal meer onrust komen in het land, dat nu geleid wordt door ISIS en de Koerdische groeperingen in het noorden. Turkse gesteunde groepen vechten al tegen de Koerdische YPG (Volksbeschermingseenheden) en PKK (Koerdische Arbeiderspartij) in de noordwestelijke regio Manbij.

VS troepen zijn al aanwezig in Oost-Syrië en zeggen daar te blijven als buffer tegen ISIS (en behouden daarom de controle over de olie). Israël kondigde ook aan de controle over de bufferzone in de Golan-hoogvlakte  te hebben overgenomen. En er zal zeker spanning zijn tussen Turkije en de VS over wat deze nieuwe door HTS geleide regering wel en niet zal mogen doen.

Situatie van Syrië juist voor de val van Assad. Roze: Syrische Arabische Republiek (SAA), wit: HTS en bondgenoten, groen: Syrische Interim Regering (SNA) en Turks leger, geel: Koerdische strijders (SDF), purper: IS, blauw: Revolutionair Commando leger en VS leger. Kaart: Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

10. Ik hoop van harte dat de uitspraken van Abu Mohammed al-Jolani, dat vergelding niet de nieuwe cultuur moet worden, werkelijkheid worden. De grootste angst gaat over de behandeling van de minderheidsgroepen.

De grootste angst voor de toekomst betreft de behandeling van de minderheidsgroepen

Er is nog geen nieuws over of milities vanuit Irak Syrië zullen binnenkomen. Veel hiervan hangt af van wat er gebeurt met plaatsen zoals het Sayyida Zaynab-heiligdom in Damascus (een van de voornaamste heiligdommen van de sjiitische moslims in Syrië).

Dit artikel verscheen eerder op Peoples Dispatch en werd vertaald door Marc Vandepitte.