Na een versnelling van het offensief van islamistische groepen in het westen van Syrië meldt Reuters dat de Syrische legerleiding aan haar officieren heeft laten weten dat het tijdperk van president Bashar al-Assad voorbij is. (Ondertussen is het duidelijk dat Assad het land heeft verlaten, nvdr.)

Deze machtswissel is het resultaat van slechts twee weken offensief door Hayat Tahrir al-Sham (HTS) en zijn bondgenoten. HTS, geleid door Abu Mohammad al-Julani, heeft aanzienlijke banden met al-Qaeda. Aan het begin van dit offensief hield deze terreurbeweging slechts een deel van de provincie Idlib in handen, een gebied dat het jarenlang had beheerst terwijl de Syrische burgeroorlog grotendeels was vastgelopen.

HTS wist binnen enkele dagen de belangrijke stad Aleppo in te nemen. Hoewel het Syrische leger een tegenaanval beloofde, kwam die er nooit. Het offensief van HTS ging zuidwaarts verder en resulteerde in de inname van Hama en, binnen 48 uur, zowel van Homs als Damascus.

Het deel van de provincie Idlib dat HTS bezet hield in het rood omcirkeld. Russische militaire basis in het blauw omcirkeld. Kaart: cacahuate & Globe-trotter, Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0

Op dit moment heeft HTS controle over de vier grootste steden van Syrië en een groot deel van de zuidelijke grens met Israël en Jordanië. In Damascus wordt er feest gevierd, maar er heerst ook veel onzekerheid over wat er nu zal gebeuren.

Andere delen van Syrië blijven verdeeld. Het Koerdische SDF (de Syrische Democratische Strijdkrachten), gesteund door de VS, houdt het noordoosten in handen en heeft de afgelopen dagen andere steden en dorpen ingenomen terwijl de Syrische regering deze niet kon verdedigen.

Gezien de meldingen dat HTS wapens ontvangt van de Oekraïense regering is het waarschijnlijk dat het Rusland permanent willen verdrijven

Verder naar het westen, langs de Middellandse Zeekust, is er geen duidelijkheid over wie steden zoals Tartus beheerst. De Russische marine heeft zich naar verluidt teruggetrokken uit de haven van Tartus, die tot nu toe de enige Russische ijsvrije haven was.

HTS heeft zich nog niet uitgesproken over de toekomst van de haven, maar gezien de meldingen dat zij wapens ontvangen van de Oekraïense regering, lijkt het waarschijnlijk dat zij Rusland permanent willen verdrijven.

Het is ook niet zeker dat het HTS-offensief met de val van Damascus ten einde is. Er zijn de afgelopen dagen berichten verschenen dat HTS-leider Abu Mohammad al-Julani ernaar streeft niet alleen Syrië, maar ook Libanon over te nemen. Hij zou Israël hebben aangeboden om ambassades te openen in zowel Damascus als Beiroet zodra deze steden onder zijn controle staan.

Er zijn berichten dat HTS-leider Abu Mohammad al-Julani ook Libanon wil overnemen

Turkije steunt het offensief van HTS openlijk, en door Turkije gesteunde rebellengroepen hebben deelgenomen aan de gevechten.

Israël en de VS zijn iets minder uitgesproken in hun steun aan de aan al-Qaeda gelinkte HTS, maar beiden gaven ze de voorkeur aan HTS boven de regering van Assad. De Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan stelde dat de VS “niet rouwig zal zijn” om de val van Assad ten gunste van een met al-Qaeda verbonden factie.

Toch is het onduidelijk of een soennitische islamistische regering met zulke sterke historische banden met al-Qaeda op de lange termijn vriendelijk zal blijven tegenover Israël.

De VS kan ook snel ontdekken dat HTS weer een vijand wordt, vooral als de groep besluit om SDF aan te vallen. De vijandigheid van HTS jegens het Koerdische SDF is een langdurig probleem en waarschijnlijk een belangrijke reden waarom de Turkse regering hen steunt.

HTS werd begin 2017 gevormd als een fusie van verschillende islamistische groeperingen. Aanvankelijk richtten ze zich op gevechten tegen Jabhat al-Nusra, maar uiteindelijk fuseerden ze ermee. Jabhat al-Nusra was effectief de Syrische tak van al-Qaeda, hoewel het zich in 2016 officieel van al-Qaeda afscheidde. Desondanks behoudt HTS veel van de retoriek van al-Qaeda.

De VS zal niet rouwig zijn om de val van Assad ten gunste van een met al-Qaeda verbonden factie

Wat het resultaat van dit offensief zal zijn, is nog onduidelijk. Het lijkt onwaarschijnlijk dat HTS breed geaccepteerd zal worden in heel Syrië, en het is goed mogelijk dat de Syrische burgeroorlog, na meer dan tien jaar, nog steeds niet volledig ten einde is.

Dit artikel verscheen eerder op Antiwar News.