Onder president Barack Obama stak de VS-regering in het geheim miljarden in een geheime operatie om de regering van Bashar al-Assad omver te werpen. Het Timber Sycamore-programma van de CIA, een van de duurste ondernemingen van de inlichtingendienst, keerde op zijn hoogtepunt 100.000 dollar per getrainde Syrische militant uit. Velen van hen vochten later onder de vlag van aan Al-Qaeda gelieerde milities.

CIA-operatie Timber Sycamore

De omvang van de medeplichtigheid van Washington werd blootgelegd in uitgelekte rapporten, waarin Jake Sullivan, toenmalig plaatsvervangend stafchef, in 2012 aan Hillary Clinton bekende: Al-Qaeda “staat aan onze kant in Syrië.” Brett McGurk, de coördinator voor het Midden-Oosten van de Nationale Veiligheidsraad, bestempelde Idlib later als “de grootste veilige haven voor Al-Qaeda sinds 9/11”.

(Idlib is een provincie in het noordwesten van Syrië die in 2015 gedeeltelijk door de jihadistrijders van Jabhat al-Nusra werd ingenomen. Deze regio was sindsdien het bolwerk van de door het Westen en Turkije gesteunde islamitische terreurbewegingen die de regering van Syrië wilden omverwerpen. Nvdr.)

Idlib. Kaart: Wikipedia / CC BY-SA 3.0

In een hoorzitting van een subcommissie van de commissie Buitenlandse Zaken van het Congres in 2020 argumenteerde Dana Stroul, die later, onder de regering Biden, Deputy Assistant Secretary of Defense (DASD) voor het Midden-Oosten zou worden, dat “Rusland en Iran niet de middelen hebben om Syrië te stabiliseren of opnieuw op te bouwen”.

Ze wees erop dat de Syrische economie, die het al moeilijk had, “in een neerwaartse spiraal bleef terechtkomen”, wat nog verergerd werd door de economische crisis in Libanon en het door de VS gehanteerde sanctieregime.

VS maakte in 2020 al plannen over wat er vandaag gebeurt

Stroul suggereerde verder dat “hier zich een kans voordoet” en pleitte voor een proactieve benadering. Ze stelde voor dat de VS plannen zou beginnen maken om “de volgende uitbarsting van geweld aan te grijpen om een politiek proces nieuw leven in te blazen”.

Stroul benadrukte voorts dat deze strategie ook een toenadering van de VS tot Turkije moest inhouden en dat de VS over politieke kwesties, zoals sancties en het ontzeggen van hulp bij de wederopbouw, een strak standpunt moest innemen.

Het doel is eenduidig: Iran verdrijven van Syrisch grondgebied en Damascus dwingen zijn alliantie met de Libanese Hezbollah op te geven. Deze ambitie is meer dan een strategie – het is een toekomstvisie die het machtsevenwicht in de regio wil herschikken ten gunste van de Israëlische en Amerikaanse belangen.

Minder sancties als Syrië zou breken met Iran

In de nasleep van de inname van Aleppo door de HTS eind november grepen de Verenigde Arabische Emiraten en de Verenigde Staten het moment aan om hun visie op een nieuw Midden-Oosten met weloverwogen precisie naar voren te schuiven. Ze formuleerden een aanbod dat de kern van de Syrische strijd raakt: verlichting van de sancties in ruil voor het verbreken van de banden met oude bondgenoot Iran.

Eerder dit jaar hield de coalitie van lobbyisten die voorstander zijn van regimewissel, onder de naam American Coalition for Syria, bijeenkomsten met Amerikaanse functionarissen in Washington tijdens haar jaarlijkse dag van belangenbehartiging. Daar werd gepleit voor het financieren van aan Al Qaeda gelieerde groepen. Volgens een rapport gepubliceerd door The Grayzone, stelde de stafchef van de Republikeinse senator Rick Scott van Florida de voorstanders van de Syrische oppositie gerust dat “de Israëli’s willen dat jullie de leiding hebben”.

Analyses van pro-Israëlische denktanks, zoals het Washington Institute for Near East Policy (WINEP), schetsen een beeld van een Arabische Liga die haar standpunt heeft veranderd en voortaan Damascus steunt. Deze steun komt echter met een berekend doel: het bevorderen van een anti-Iran agenda die naadloos aansluit bij de doelstellingen van zowel de Verenigde Staten als Israël.

Het overkoepelende doel is duidelijk: een onderhandelde regeling in Syrië die president Bashar al-Assad dwingt de banden met Iran te verbreken en de wapenstroom naar Hezbollah te stoppen.

Nieuw profiel voor al-Julani

De afgelopen jaren, toen de oorlog in Syrië in een impasse raakte, begon het Westerse buitenlands beleid aan een poging om Hayat Tahrir al-Sham (HTS) een nieuwe naam te geven. Centraal in deze poging stond de heruitvinding van de leider van HTS, Abu Mohammad al-Julani. Al-Julani, die erom bekend stond dat hij altijd in militaire uniformen rondliep, verscheen op de Amerikaanse televisie op een totaal andere manier, in pak en als een gepolijste, plechtstatige leider.

In zijn analyse van HTS merkte de in Washington gevestigde denktank Center for Strategic and International Studies op: “De berichtgeving van HTS heeft duidelijk zijn ‘Syrianiseringsmaatregelen’ zoals campagnes tegen transnationale islamistische terroristische groeperingen en pogingen om een bestuursstructuur op te bouwen in het noorden van Idlib, openbaar gemaakt.

Deze volgehouden berichtgeving en het uitblijven van militaire operaties buiten de gebieden die HTS controleert, geven aan dat de groep zich zal blijven positioneren als een relatief gematigde regeringsmacht in Syrië in een poging om internationale hulp, middelen en uiteindelijk erkenning te krijgen.”

Vernietigende rapporten over mensenrechtenschendingen

James Jeffrey, voormalig Amerikaans ambassadeur en Speciaal Vertegenwoordiger voor Syrische Betrokkenheid tijdens de Trump-regering, beschreef Hayat Tahrir al-Sham (HTS) als “een aanwinst” voor de VS-strategie in Idlib.

De metamorfose van Hayat Tahrir al-Sham of HTS ging door ondanks vernietigende rapporten over martelingen en mensenrechtenschendingen, waarbij de groep zelfs journalisten in Idlib viseerde die sympathiseerden met hun zaak. Een rapport van de Verenigde Naties uit 2020 wierp een nog donkerder licht op de zaak en meldde dat elke grote factie in Syrië, inclusief HTS, gebruik maakt van kindsoldaten om de gelederen te versterken.

Elke grote factie in Syrië, inclusief HTS, maakt gebruik van kindsoldaten om de gelederen te versterken

Hoewel de Verenigde Staten zich openlijk distantiëren van directe betrokkenheid bij de laatste escalatie in Syrië, is de realiteit complexer. Openlijk steun geven aan groepen die officieel zijn bestempeld als terroristische organisaties kan leiden tot een probleem dat Washington liever vermijdt.

Robert Inlakesh is politiek analist,  journalist en documentairemaker en woont momenteel in Londen, Verenigd Koninkrijk.

Dit artikel verscheen eerder op Mint Press News. De vertaling is van Gaston Van Dyck.