Enkele dagen geleden kondigde de nieuwgekozen president van de Verenigde Staten, Donald Trump, aan dat hij van plan was om een tarief van 25 procent te heffen op Mexicaanse en Canadese producten. Hij zou dat tarief aanhouden zolang de toestroom van migranten en drugs (vooral fentanyl) uit Mexico en Canada niet afneemt.

In een post op zijn sociale netwerk Truth Social bevestigde de aankomende extreemrechtse president zijn xenofobe standpunten over immigratie. Hij gaf Mexico, China en Canada de schuld van de instroom van fentanyl in zijn land. “Zoals iedereen weet, stromen er duizenden mensen het land in vanuit Mexico en Canada. Op een nog nooit eerder vertoonde schaal brengen zij misdaad en drugs binnen.”

“Op dit moment lijkt een karavaan van duizenden mensen vanuit Mexico niet te stoppen in haar zoektocht om onze huidige open grens te doorbreken. Op 20 januari zal ik, als een van mijn vele eerste executive orders, alle benodigde documenten ondertekenen om van Mexico en Canada een importtarief van 25 procent te eisen op alle producten die de Verenigde Staten en hun belachelijke open grenzen binnenkomen.”

Trump bevestigde opnieuw zijn xenofobe standpunten over immigratie en gaf Mexico, China en Canada de schuld voor het verschijnen van fentanyl in het land

“Dit tarief blijft van kracht totdat drugs, in het bijzonder fentanyl, en alle illegale vreemdelingen stoppen met de invasie van ons land! Zowel Mexico als Canada hebben het absolute recht en de macht om dit slepende probleem eenvoudig op te lossen. We eisen hierbij dat ze die macht gebruiken. Zolang ze dat niet doen, moeten ze daar dan maar een zeer hoge prijs voor betalen!”

Op dezelfde manier heeft Trump bevestigd dat hij de tarieven op Chinese invoerproducten met 10 procent zal verhogen zolang er geen einde komt aan de Chinese toelevering van basisproducten voor de productie van fentanyl:

“Vertegenwoordigers van China vertelden me dat ze hun maximale sanctie, de doodstraf, zouden instellen voor alle drugsdealers die daarmee worden betrapt . Helaas zijn ze daar nooit mee begonnen. Drugs blijven ons land binnenstromen, voornamelijk via Mexico, en dat in nooit eerder geziene hoeveelheden. Totdat ze hiermee stoppen, zullen we China een extra importtarief van 10 procent opleggen, bovenop alle andere extra tarieven.”

Nieuwe handelsoorlog op komst

China heeft scherp gereageerd op het dreigement van de nieuwgekozen republikeinse president. Beijing stelde dat geen enkel land er beter van wordt als twee grootmachten een handelsoorlog beginnen. Han Zheng, Chinees vicepresident, zei hierover tijdens de opening van de International Supply Chain Expo: “We bevinden ons in een nieuwe periode van onrust en verandering. De verbrokkeling van de wereldeconomie is toegenomen.”

Liu Pengyu, woordvoerder van de Chinese ambassade in Washington, ontkende op zijn beurt dat China de handel in fentanylprecursoren faciliteert. Hij benadrukte ook dat China duidelijke en objectieve maatregelen heeft genomen om de drugshandel op lokaal en internationaal niveau te bestrijden: “De Chinese kant heeft Washington geïnformeerd over de vooruitgang in handhavingsoperaties inzake de narcoticawetten.”

“We bevinden ons in een nieuwe periode van onrust en verandering, en de verbrokkeling van de wereldeconomie is toegenomen”

Het Chinese Secretariaat van Buitenlandse Zaken stelde op zijn beurt dat het gebruik van fentanyl het probleem is van de Verenigde Staten en niet van China. Het verklaarde ook dat China, in tegenstelling tot de Verenigde Staten, een van de meest rigoureuze en succesvolle drugcontroles ter wereld heeft, en dat ze daarom de VS hun expertise hebben aangeboden om de ernstige fentanylepidemie aan te pakken:

“China blijft bereid om deze samenwerking voort te zetten op basis van gelijkheid, wederzijds voordeel en wederzijds respect. We hopen dat de Verenigde Staten onze goede wil niet als vanzelfsprekend zullen beschouwen en dat ze zich zullen inzetten om de moeizaam tot stand gekomen positieve dynamiek te behouden.”

China is geen sponsor van de illegale productie van fentanyl, alleen maar een belangrijke producent van chemicaliën

Volgens sommige schattingen sterven elk jaar ongeveer 75.000 mensen in de VS door het gebruik van fentanyl. Deze drug is ondertussen een van de belangrijkste doodsoorzaken bij volwassenen onder de 45 jaar. In 2019 stelden sommige VS-deskundigen vast dat China een van de landen is die de benodigde chemicaliën aanleveren voor de productie van fentanyl.

Dat betekent echter geenszins dat China een soort sponsor is van de illegale productie van fentanyl, alleen maar dat het een belangrijke producent is van chemicaliën.

Desondanks heeft Beijing nog strengere maatregelen genomen om de export van chemicaliën te controleren. Dit lijkt Trump echter niet veel uit te maken.

Strijdvaardig Mexico

Tijdens haar dagelijkse persconferentie op de ochtend van dinsdag 26 november, reageerde de Mexicaanse presidente, Claudia Sheinbaum, publiekelijk op Trumps aantijgingen. Ze verklaarde dat het opleggen van nieuwe tarieven de drugsconsumptie in de Verenigde Staten niet zal verminderen, noch de illegale migratie naar dat land zal beteugelen. Wel integendeel, zei ze: “Het zou de Verenigde Staten en Mexico enkel inflatie en banenverlies opleveren.”

In een brief aan Trump die ze hardop voorlas, verduidelijkte Sheinbaum dat Mexico, conform zijn soevereiniteit, bereid is om eveneens nieuwe tarieven op te leggen als reactie op een mogelijke beslissing van Trump.

“Als slechts een percentage van wat de Verenigde Staten uitgeeft aan oorlog, besteed zou worden aan de opbouw van vrede en ontwikkeling, zouden we de mobiliteit van mensen grondig konden aanpakken.”

Sheinbaum wees er ook op dat, om de migratie te verminderen, er al andere mechanismen werden geïmplementeerd: “Mexico heeft een uitgebreid beleid ontwikkeld met aandacht voor migranten uit verschillende delen van de wereld die door ons grondgebied trekken in de richting van de zuidelijke grens van de VS.”

“Als gevolg hiervan, en volgens uw eigen cijfers van de CBP (VS-dienst Douane en Grenspatrouille) zijn de incidenten aan de Mexicaans-Amerikaanse grens, tussen december 2023 en november 2024, verminderd met 75 procent.”

“Tussen haakjes: de helft van wie de VS binnenkomt, doet dat legaal via het door de VS bedachte CBP One-programma. Dat verklaart waarom er geen migrantenkaravanen meer tot bij de grens komen. Toch moeten we samen tot een ander model van arbeidsmobiliteit komen dat nodig is voor uw land. We moeten daarbij aandacht besteden aan de oorzaken die ertoe leiden dat gezinnen hun plaats van herkomst verlaten uit noodzaak.”

Verder benadrukte ze dat: “als slechts een percentage van wat de Verenigde Staten uitgeven aan oorlog, besteed zou worden aan de opbouw van vrede en ontwikkeling, we de mobiliteit van mensen grondig konden aanpakken.”

Meer dan 70 procent van de wapens die Mexico illegaal binnenkomen zijn afkomstig uit de VS

Over de fentanylepidemie in de Verenigde Staten zei Sheinbaum dat het gaat om een consumptieprobleem dat door de Mexicaanse staat werd aangepakt door tonnen drugs en meer dan 10.000 wapens in beslag te nemen en meer dan 15.000 mensen te arresteren die betrokken zijn bij drugshandel.

Tot slot merkte ze op dat meer dan 70 procent van de wapens die Mexico illegaal binnenkomen afkomstig zijn uit de VS: “Die wapens worden niet door ons geproduceerd, de synthetische drugs worden niet door ons geconsumeerd, maar de levens die worden gelaten om aan de drugsvraag in hún land te voldoen, dat valt helaas op ons.”

Een mes in de rug

Van hun kant uitten hoge Canadese functionarissen scherpe kritiek op Trumps standpunt over het verhogen van de invoertarieven op Canadese goederen. De Canadese export is sterk afhankelijk van de Verenigde Staten. Het overgrote deel van de exporteerbare Canadese goederen gaat effectief naar de Verenigde Staten.

De premier van Ontario, Doug Ford, zei op enigszins verrassende toon: “Ons vergelijken met Mexico is het meest beledigende dat ik ooit heb gehoord van de Verenigde Staten, onze beste vrienden en bondgenoten. Ik vond hun opmerkingen oneerlijk. Ik vond ze beledigend. Het is alsof een familielid een mes in je rug steekt.” Daarnaast waarschuwde Ford dat Canada hard zal reageren als Trump zijn belofte waarmaakt.

“Het is alsof een familielid een mes in je rug steekt”

Premier Justin Trudeau meldde op zijn beurt dat hij met Trump over de kwestie heeft gesproken en dat hij gelooft dat er een aantal uitdagingen zijn waar ze samen aan kunnen werken. Zijn minister van Industrie, François-Philippe Champagne, hield er niet zo’n verzoenende toon op na: “We moeten de Mexicaanse grens niet verwarren met de Canadese grens”, vertelde hij enkele uren geleden aan de pers.

Tot slot zei de premier van Quebec, François Legault, dat als de maatregel wordt uitgevoerd het zou betekenen dat tienduizenden banen verloren gaan. “We kunnen geen economische oorlog beginnen. We moeten er alles aan doen om deze tarieven te voorkomen.”

De ware reden achter Trumps tarieven

Verschillende analisten blijven debatteren over de vraag of Trumps maatregel enig effect zal hebben op de bestrijding van de drugshandel en op de toeloop van migranten zonder papieren. Anderen zien mogelijk een andere bedoeling achter het aangekondigde besluit.

Het zou ook een manier kunnen zijn om zijn nationale herindustrialiseringsprogramma een kickstart te geven. Het verhogen van de invoertarieven zonder enige ideologische rechtvaardiging kan immers wrevel oproepen bij de meest neoliberale Republikeinen.

Het zou een manier kunnen zijn om Trumps nationale herindustrialiseringsprogramma een kickstart te geven

De maatregel zou dan ook het laagje vernis kunnen zijn dat Trump nodig heeft om zijn economische programma uit te voeren zonder de directe confrontatie te moeten aangaan met de ultraliberale ideologie waar een groot deel van zijn aanhangers voor staat.

De ultraliberale ideologie die in de VS al meer dan 30 jaar van kracht is, legt het nationalisme nu eenmaal én onvermijdelijk zijn grenzen op.

Dit artikel verscheen eerder op Peoples Dispatch. De vertaling is van Jan Reyniers.