De Franse journalist Franck Mathevon had het in zijn programma op 21 november over waarom Israël en de VS de toenadering tussen Iran en Saoedi-Arabië niet graag zien gebeuren. Hij merkte op dat die toenadering enigzins onopgemerkt is gebleven, maar dat Saoedi-Arabië en Iran hun bemiddeling voortzetten.

“Die verzoening vormt een enorm obstakel voor de vredesplannen van de Israëli’s en de Amerikanen. Het is iets wat de krantenkoppen niet haalt, maar er wel voor zorgt dat de kaarten helemaal anders liggen.”, klinkt het.

De media hield er dezelfde stilte op na over een andere toenadering met enorme geopolitieke gevolgen, die tussen China en India. Op de BRICS-top in Kazan vond een ontmoeting plaats tussen de Chinese president Xi Jinping en de Indiase premier Narendra Modi.

Dat was hun eerste ontmoeting in vijf jaar,  sinds de escalatie van het grensconflict tussen de twee landen in de regio Ladakh. Dat leidde in 2020 nog tot dodelijke aanvaringen, waarbij meer dan 40 doden vielen.

“China en India zijn twee grote naburige ontwikkelingslanden met meer gemeenschappelijke belangen dan verschillen”

Twee dagen voor deze BRICS-bijeenkomst maakten de twee landen bekend dat ze een overeenkomst hadden bereikt over hun grenzen in deze regio. Aan de ene kant zouden ze hun respectievelijke patrouilles aan deze grens hervatten volgens een precies tijdschema om confrontaties te vermijden, aan de andere zouden ze de duizenden Chinese en Indiase soldaten terugtrekken die op die grens zijn gestationeerd. Voorts gaan ze de onderhandelingen hervatten om het probleem ten gronde op te lossen.

Een kleine maand later – op 18 november – vatte de Indiase minister van Buitenlandse Zaken, Subrahmanyam Jaishankar, de betekenis van de Chinees-Indiase toenadering samen tijdens een bijeenkomst in Rio de Janeiro.

“De consensus tussen India en China weegt veel zwaarder dan hun meningsverschillen. Beide partijen moeten de bilaterale betrekkingen vanuit een strategisch perspectief bekijken en specifieke meningsverschillen niet de bilaterale betrekkingen laten domineren. Als belangrijke spelers in internationale aangelegenheden hebben de twee landen het potentieel om samen te werken, omdat zowel India als China unilateralisme en militaire allianties afwijst.”

De Chinees-Indiase toenadering ondergraaft een van de belangrijkste pijlers van de Amerikaanse strategie in de Indische Oceaan en de Indo-Pacific

Tijdens diezelfde bijeenkomst in Rio zei de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, Wang Yi: “De succesvolle ontmoeting tussen president Xi Jinping en premier Narendra Modi in Kazan en de hervatting van de betrekkingen tussen China en India zijn in overeenstemming met de fundamentele belangen van de twee volkeren, de verwachtingen van de landen in het Zuiden en de juiste richting van de geschiedenis.”

“China en India zijn twee grote naburige ontwikkelingslanden met meer gemeenschappelijke belangen dan verschillen. Samenwerking tussen onze twee landen zal helpen om de legitieme rechten en belangen van ontwikkelingslanden te waarborgen en bijdragen aan wereldwijde multipolariteit. China en India zijn beiden voorstander van een ongebonden buitenlands beleid en multilateralisme, en steunen de democratisering van internationale betrekkingen.”

Samenwerking ondergraaft Amerikaanse strategische belangen

Het zwijgen van de meeste grote westerse media over deze toenadering, contrasteert met de vele artikelen in voorgaande jaren over de crisis in de BRICS als gevolg van conflicten tussen India en China. De hoop dat die tegenstellingen de BRICS uit elkaar zouden laten vallen was impliciet aanwezig in veel van deze pseudo-analyses.

Voor de nationale belangen van de twee landen is hun toenadering zowel rationeel als wenselijk. De onderlinge bilaterale handel is met meer dan 75 procent toegenomen. Dat is een jaarlijkse groei van 12,55 procent voor de periode 2015-2021. China is daarmee de belangrijkste handelspartner van India aan het worden.

De VS hoopte India in een anti-Chinese militaire alliantie te duwen

Naast dit economische belang is er ook een geostrategische dimensie. De Chinees-Indiase toenadering ondergraaft een van de belangrijkste pijlers van de Amerikaanse strategie in de Indische Oceaan en de Indo-Pacific. De Verenigde Staten zagen liever de tegenstellingen tussen China en India verscherpen. Ze hoopten India in een steeds meer anti-Chinese militaire alliantie te duwen.

De afgelopen jaren boekte Washington succes met deze strategie. Ze hoopten die ook te benutten om China verder te kunnen omsingelen. Daarvoor gebruikt Washington de ‘Quadrilaterale Veiligheidsdialoog’ (de QUAD), een informele samenwerkingsgroep bestaande uit de Verenigde Staten, Japan, Australië en India.

Die groep werd opgericht na de tsunami van 2004. In 2017 werd er nieuw leven ingeblazen. De Verenigde Staten willen er zelfs een Aziatische NAVO van maken met als doel “een democratische veiligheidsdiamant te vestigen” in de regio. India, die die oorlogslogica al lang afwijst, stemt in met deelname aan gezamenlijke militaire oefeningen, ondertekent veiligheidsovereenkomsten met de Verenigde Staten en deelt satellietbeelden.

Ongeziene samenwerking tussen China en India

De toenadering tussen China en India is een belangrijk obstakel voor de militaire strategie van de VS in de regio. De twee landen hebben de laatste tijd steeds meer berichten de wereld ingestuurd die wijzen op een verschuiving van confrontatie naar samenwerking.

Screenshot van het Youtube kanaal Firstpost.

Samenwerking op de volgende gebieden was een paar maanden geleden nog ondenkbaar. Het uitnodigen van een Chinese expert voor de wereldtop over boeddhisme. De samenstelling van een symposium met Chinese en Indiase onderzoekers. het aankondigen van de opening van een onderhandelingsronde over alle geschillen tussen de twee landen, zoals de afgifte van visa en samenwerking in de filmindustrie.

Voor het eerst was er een gezamenlijke aanwezigheid op het Euraziatisch Veiligheidsforum

Er was een gezamenlijke aanwezigheid op de top over de ontwikkeling van Centraal-Azië afgelopen mei. Een officieel persbericht van de Indiase regering kondigde aandat 75 procent van de problemen met China zijn opgelost. Voor het eerst was er een gezamenlijke aanwezigheid op het Euraziatisch Veiligheidsforum op 1 november.

De ontmoeting van Xi Jinping en Narendra Modi in Kazan, de ontmoeting van de twee ministers van Buitenlandse Zaken in Rio de Janeiro, en de daaropvolgende ontmoeting van de twee ministers van Defensie in Laos, wijzen verder op onderlinge toenadering.

De toenadering tussen deze twee economische reuzen is een ondermijning van het unilateralisme

Daarnaast werd op 19 november de gelijktijdige terugtrekking van troepen van de Himalaya-grenslijn aangekondigd. Er kwam ook een hervatting van de Kailash-pelgrimstocht voor hindoegelovigen, met hervatting van vluchten tussen de twee landen, visumfaciliteiten, enzovoort.

De toenadering tussen deze twee economische reuzen is objectief gezien een ondermijning van het unilateralisme. Deze twee grote naties zijn de twee meest bevolkte landen ter wereld. Ze zijn respectievelijk de eerste en derde grootste economieën in termen van koopkrachtpariteit en zullen deze posities in termen van bnp innemen in 2030.

Ze hebben allebei lage schuldniveaus en houden aanzienlijke reserves aan in dollars en goud. Ze zijn ook allebei grote afnemers van Russische energie, enzovoort. Dit alles versterkt ontegenzeggelijk de multipolaire trend die onze tijd kenmerkt.

Dit is de vertaling door Frans De Maegd van het tweede deel van een videoboodschap in de reeks ‘De wereld van onderuit’ op Investig’action.

Meer weten?

– Wang Yi ontmoet Indiase minister van Buitenlandse Zaken Subrahmanyam Jaishankar ”, Ministerie van Buitenlandse Zaken van de Volksrepubliek China.

– Piotr Akopov, La Chine et l’Inde ont fait un énorme cadeau à la Russie à Kazan, beschikbaar hier.