Bram en Meggi zijn een jong koppel in Leuven. Ze kregen een kindje en moesten op zoek naar een grotere woning. Dat werd een appartement met een prijskaartje van 1.200 euro per maand. Een hele hap uit hun inkomen. Maar Bram en Meggi hebben nog geluk gehad vergeleken met andere verhalen die we horen.

Dat hoorde ik van Arnout en zijn vriendin. Zij betalen 1.500 euro per maand voor hun huurhuisje. Dat is veel, zeker met z’n tweeën. Daarom waren ze genoodzaakt een cohouser erbij te zoeken. Gezellig, dat wel.

Voor de zeventigjarige Wiske en haar gezin liep de huizenjacht een pak slechter af. Met haar gezin van drie bezocht ze in totaal meer dan vijftig woningen. Hun budget was noodgedwongen ‘beperkt’ tot 1.100 euro. Dus zagen ze heel wat schimmelwoningen passeren. Bovendien werden ze nooit gekozen uit de vele kandidaten. Uiteindelijk moest Wiske verhuizen uit Leuven, de stad waar ze al heel haar leven woont.

Dit is wat je krijgt als politici de dolgedraaide woonmarkt de prijzen vrij laten bepalen

Huren wordt steeds duurder. Dat lees je in elk onderzoek. En iedereen met een onlangs ondertekend huurcontract kan het je vertellen. Leuven, waar ik woon, is de duurste centrumstad om te wonen. In de binnenstad huur je geen appartement meer voor minder dan 1.100 euro.

Wiske, Bram, Meggi, Arnout en zijn vriendin zijn maar enkele van de 280.000 Vlaamse huurders die volgens experts een betaalbaarheidsrisico lopen. Dat geldt voor iedereen die meer dan 40 procent van het gezinsinkomen uitgeeft aan wonen; huren, water en energie opgeteld.

Met de PVDA berekenden we op basis van de langverwachte Woonsurvey 2023 dat bij meer dan een kwart miljoen Vlaamse huurders de financiële donderwolken samenpakken. Vijftigduizend meer dan in 2018. Dat krijg je als politici de dolgedraaide woonmarkt de prijzen vrij laten bepalen.

Goed voor de investeerders, maar niet voor de huurders. Het is al te gek dat er vandaag geen enkele beperking bestaat op de huurprijs die een verhuurder kan vragen. 800 euro voor een krot van een studio? 1.100 euro voor een woning vol schimmel? 1.500 euro voor een klein huisje met twee slaapkamers? Het kan én mag allemaal.

‘De markt speelt, we kunnen daar niets aan doen’, roepen de verschillende partijen in koor.

Wonen wordt steeds meer onbetaalbaar. Het is in theorie een recht, maar in de feiten is dat allang niet meer het geval. De overheid heeft het opgegeven: ‘de markt speelt, we kunnen daar niets aan doen’, roepen de verschillende partijen in koor.

Dat de markt ervoor zorgt dat woningen steeds maar onbetaalbaarder worden, dat is duidelijk. En net daarom moet er worden ingegrepen op die losgeslagen markt. Dat hebben ze ook in Wenen begrepen. Wenen is een prachtige stad, gegeerd door toeristen met haar leuke cafeetjes, restaurants en cultuurhuizen.

In de zomer kunnen de 2 miljoen inwoners verkoeling vinden in zeventien openbare openluchtzwembaden. Heel wat mensen willen graag in Wenen wonen. De stad heeft alles om een peperdure stad te zijn. En toch is dat niet zo. Hoe dat komt?

In Wenen wordt de markt een halt toegeroepen

In Wenen wordt de markt een halt toegeroepen. De stad is er zélf de grootste huisbaas. Maar liefst 60 procent van de Weners huurt een publieke of gesubsidieerde woning. En die kosten tussen 330 en 750 euro.

‘Ja maar, wij kunnen toch niet in een paar jaar tijd in alle steden honderdduizenden woningen door de stad zelf laten bouwen?’ hoor ik u denken. En dat klopt. Zo’n aanpassing komt er niet van dag 1 op 2. Maar ondertussen kan de overheid wél al ingrijpen op de markt.

De enige manier om te garanderen dat er op dit moment eerlijke prijzen worden gevraagd op de huurmarkt, is de private huurprijzen blokkeren. ‘Ho maar’, roepen liberalen nu in koor. Dat kan niet, dat mag niet, dat hoort toch niet!

Eigenlijk is de huurprijzen blokkeren een hele normale maatregel

Wel, eigenlijk is de huurprijzen blokkeren een hele normale maatregel. Je legt gewoon aan de hand van objectieve criteria een bovengrens vast. Denk aan comfort, energieverbruik, de ligging en het aantal kamers. Het effect? Je lost snel heel wat betaalbaarheidsproblemen op. Bovendien krijgen alle huurders eindelijk waar voor hun geld. Gedaan met al die overprijsde huizen en appartementen.

Dat het wel mogelijk is, wordt ook duidelijk als we naar andere Europese steden en regio’s kijken. Op heel wat plekken worden de huurprijzen nu al geblokkeerd: van Parijs in 2019 tot Catalonië vorig jaar. Ook Duitsland heeft al bijna tien jaar een huurprijsplafond dat huurders toelaat om buitensporige huurprijzen aan te vechten in de rechtbank. En Scandinavische landen als Zweden en Denemarken werken al decennia lang met systemen van huurprijsbeperking.

Kortom, de huurprijzen blokkeren is noodzakelijk, haalbaar en effectief. Waar wacht Vlaanderen nog op?