Maatschappelijke solidariteit en stabiliteit mogen het niet afleggen tegen opgepookte tegenstellingen, wedijver en sociale onzekerheid. De onvoorwaardelijke (fiscale) afscherming van de vermogenden lijkt intussen wel het primaire doel te zijn van de regeringsvorming.

We moeten bewust inzetten op een aangepast sociaal verzet om de snelle ontbinding van het sociaal weefsel te bestrijden en om de destructieve macht van de meest vermogenden te breken. Een solidaire samenleving is daarbij het perspectief.

De onvoorwaardelijke afscherming van de vermogenden lijkt het primaire doel te zijn van de regeringsvorming

Rampzalig bilan

Daar lijkt het rampzalig sociale bilan van een decennialange overheersing van het hyperkapitalisme en van zijn neo- en zelfs ultraliberale ideologie, zeker op. Onder die impuls zijn de maatschappelijke verhoudingen wereldwijd ontrafeld en is het sociaal weefsel, dat de maatschappij samenhoudt, verprutst en soms zelfs weggerot.

Via de almacht van de ‘sociale’-mediatech giganten, wordt ieders eigenheid ontmanteld, wordt ons gedrag – vaak buiten ons weten om – tot koopwaar herleid. Bewuste mediagebruikers verworden zo tot bijzonder manipuleerbare wezentjes.

Zo voeren hyperkapitalisten de strijd om zich af te schermen tegen de regulering van overheden om aan hun sociale en financiële plicht tot solidariteit te blijven ontkomen.

Het doel van de hyperkapitalisten is te voorkomen dat de werkende klasse een tegenmacht opbouwt. Daarom omringen ze zich met politici die vasthouden aan de dogma’s van de markt

Hun doel is te voorkomen dat de werkende klasse een tegenmacht zou opbouwen om de politiek tot de opbouw van een sterkere staat te bewegen, die nodig is voor een efficiënt ecologisch beleid en voor sociale cohesie.

Verdeel en heers

Daarom omringen de meest vermogenden zich met een gordel van politici en politieke formaties, die op een bijna criminele wijze blijven vasthouden aan de dogma’s van de markt en van het neoliberalisme.

Om die politieke partijen voldoende aanhang en dus gewicht te verzekeren, worden de eisen van de vermogenden en van hun marktconformisme vaak verdoezeld achter een scherm van meer emotionele, populistische en manipuleerbare onderwerpen.

Denk maar aan een soort van nationaal gevoel, het aanwakkeren van de angst voor migranten en vreemden, het openlijk of half verdoken aanscherpen van de haat voor vrouwen en homofielen en een latente wrok voor intellectuelen…

Voor de zelfbescherming  van de vermogenden renderen dit soort thema’s verschillende malen. Hun emotionele aard verdringt bij de kiezer makkelijk het rationele klassenbewustzijn. Ze laten toe de onwrikbare trouw aan het toch niet zo populair ogende neoliberalisme weg te moffelen. Tenslotte breken ze de solidariteit, nodig voor de opbouw van een sociale tegenmacht.

De emotionele aard van bepaalde gevoelige thema’s verdringt bij de kiezer makkelijk het rationele klassenbewustzijn

De verdeeldheid onder de werkenden sluit goed aan bij het neoliberale doel de concurrentie van iedereen tegen iedereen te stimuleren, zelfs al mondt die uit in na-ijver en haat…

Ondanks de breed geafficheerde trouw aan de liberale vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid, verwordt de samenleving zo stilaan maar zeker tot een ‘tegen – leving’ waar individuen tegen en ondanks elkaar leven. De afbraak van sociale solidariteit en van elke sociale cohesie is de hoge prijs voor de afscherming van de vermogenden en hun fortuin.

Bezuinigen of hogere inkomsten?

Het neoliberale verhaaltje van de EU is ondertussen wel afgezaagd, maar is nog altijd even hypocriet als vijftig jaar geleden. Het begint bij een te ‘grote staatsschuld’ en de daaraan onmiddellijk vastgekleefde conclusie dat de staat boven zijn stand leeft en dus moet bezuinigen op vooral de sociale uitgaven.

De inlevering treft de werkende klasse nu al jaren bijzonder hard en als klap op de vuurpijl worden ook de lonen en wedden geblokkeerd. Het geheel leidt tot een verarmd staatsapparaat, dat niet meer bij machte is de essentiële structuren van een samenleving te onderhouden en daarom verplicht wordt te privatiseren.

De verdeeldheid onder de werkenden sluit goed aan bij het neoliberale doel de concurrentie van iedereen tegen iedereen te stimuleren

Dat er ook een andere uitweg uit die problemen mogelijk is door de inkomsten te verhogen en de vermogenden tot een eerlijke fiscale solidariteit te dwingen, krijgt in het neoliberale discours nooit een plaats.

Resultaat: de werkende klasse levert in om de sociale staat te zien wegkwijnen en de vermogenden te zien verrijken. Meer nog, ook het arbeidsrecht wordt afgetakeld met zich snel opvolgende flexibiliserings- en besparingsoperaties.

Nochtans heeft de samenleving nu juist nood aan meer staat en aan een staat met meer middelen om de sociale en de ecologische uitdagingen en de economische transities die ermee gepaard gaan, aan te kunnen.

Solidariteit en mobilisatie

Er moet dringend werk gemaakt worden van de heropbouw van sociale solidariteit en van meer individuele en collectieve sociale stabiliteit. De strijd tegen het neoliberalisme en hyperkapitalisme is in het belang van de werkende klasse maar ook van de  mensheid in het algemeen.

Meer dan ooit te voren is de klassenstrijd de strijd geworden voor het behoud van het leven, van de biodiversiteit en van de mens.

De klasse van kapitalisten kan geen afstand doen van winstmaximalisatie en machtsaccumulatie en blijven roofbouw plegen op de steeds schaarsere bodemrijkdommen van de planeet. Zonder scrupules nekken ze wat overblijft aan biodiversiteit en ontregelen ze verder de ecologische evenwichten.

Meer dan ooit te voren is de klassenstrijd de strijd geworden voor het behoud van het leven, van de biodiversiteit en van de mens

Nog meer dan vroeger hebben we nood aan een algemene mobilisatie van de sociale krachten. Daartoe is de uitbouw van een onderling informatienetwerk nodig. De klassenstrijd is immers nog steeds, en steeds meer, een internationale strijd waarbij de werkers een centrale rol hebben.

De kapitalistische productieverhoudingen blijven de kern vormen van die machtsstrijd, ondanks de politieke en culturele onderdrukking en de zeer zware ecologische destructie, die er op geënt zijn.

De transitie naar een solidaire en eco-vriendelijke samenleving vereist een graduele machtsopbouw. Het realiseren van financiële solidariteit van de vermogenden vormt daarin slechts een eerste maar wel zeer belangrijke stap.

Marc Rigaux is voorzitter van Masereelfonds Antwerpen.