Trump is niet de ziekte maar het symptoom
De volgende Amerikaanse president is een veroordeelde crimineel, de man die twee impeachments overleefde, de grote leugen van de “gestolen verkiezing” aan een enorm deel van het Amerikaanse publiek kon verkopen, vrouwen en minderheden schoffeerde, ranzige sexistische en racistische uitspraken debiteerde, een bijna-staatsgreep uitlokte en door de generaal die hij zelf heeft aangesteld een “fascist tot op het bot” is genoemd.
Trump is het perfecte product van de maatschappij die hem heeft voortgebrachtZijn voormalige stafchef Kelly noemde hem een man die totaal ongeschikt is voor het dragen van verantwoordelijkheid: “Een persoon die niets dan minachting heeft voor de democratische instellingen, de grondwet en de rechtsstaat.” Het is allemaal al lang en het breed in de analyses na de verkiezingsnacht uitgesmeerd.
Het perfecte product
Toch is Trump het perfecte product van de maatschappij die hem heeft voortgebracht: een supermacht in verval, een samenleving die lijdt aan de ongeneeslijke kwalen van geweld, verslaving en ongelijkheid, een land in de greep van de oligarchie en een corrupt Hooggerechtshof.Trump is niet de ziekte of het virus dat de ziekte veroorzaakt, maar het symptoom van een zieke samenleving. “Een samenleving in een staat van vertwijfeling” in de woorden van voormalig topjournalist van The New York Times Chris Hedges.
De terugkeer van Trump toont aan dat zijn racisme, zijn vrouwenhaat en zijn cultus van het geweld geen afwijking zijn, maar gedeeld – of op zijn minst getolereerd – worden door een meerderheid van de Amerikanen die naar de stembus trekken.
Trump is niet de ziekte of het virus dat de ziekte veroorzaakt maar het symptoom van een zieke samenlevingDe duistere en gewelddadige instincten van de man zijn overbekend. Hij deed geen enkele moeite om ze verborgen te houden. Integendeel, hij oogstte op zijn publieke optredens succes met dreigementen aan het adres van onder andere journalisten die hij met plezier zou laten neerknallen en zijn belofte om miljoenen mensen zonder papieren met geweld het land uit te zetten.
Hoe grover zijn beledigingen, hoe explicieter zijn minachting voor de rechtsorde en de democratie, hoe enthousiaster zijn aanhang. Zijn volgelingen zien er het bewijs in hoezeer hun idool verschilt van de traditionele politici, met hun compromissen en hun gelikt taalgebruik.
Het Trump-fenomeen komt niet uit de lucht gevallen. De menigten op zijn Make America Great Again-bijeenkomsten doen me denken aan de Tea Party, een beweging met sterke racistische en nativistische trekken die ontstond als backlash tegen de kandidatuur en later het presidentschap van Obama.
Trump zelf steunde vanaf diezelfde periode de “birther”-beweging die ontkende dat Obama in de VS geboren is en zich dus niet legitiem president mocht noemen1. Maar het populisme en nativisme van Trump heeft een veel langere voorgeschiedenis.
Amerika heeft een traditie van slangenolieverkopers, charlatans, conmen2 en predikanten die een snelle fix beloven voor de bestaande maatschappelijke problemen. Meestal met een xenofobe inslag en een ondertoon van witte suprematie.
Van de Know-Nothings in het midden van de 19de eeuw (officieel de Native American Party in de jaren 1850) tot de pro-Nazi America-First-beweging van Charles Lindbergh 3 en de anticommunistische kruistocht van Eugene Mc Carthy na de TweedeWereldoorlog.
In zijn recente boek When The Clock Broke ziet auteur John Ganz een rechte ideologische lijn van de populistische dictatoriale gouverneur van Louisiana Huey P. Long over Richard Nixon, de voormalige Grand Wizzard van de Ku Klux Klan David Duke, Ronald Reagan, presidentskandidaat en adviseur van Bush seniot Pat Buchanan, Ross Perot tot Donald Trump.
Ook amnesie, het grote vergeten, is onderdeel van het Amerikaanse ziektebeeld. Vergeten is hoe Trump in zijn eerste ambtstermijn de COVID-crisis mismeesterde en bleekwater suggereerde als medicijn. Onder zijn wanbeleid zijn 1.200.000 vooral arme Amerikanen gestorven, een wereldrecord.
Vergeten ook is dat Trump zijn termijn in het Witte Huis eindigde met een goedkeuringsscore van 34 procent, een historisch dieptepunt in de populariteitscijfers van een president.
Ook de reële successen van president Joe Biden verdwenen in het grote vergeten: de succesvolle vaccinatiecampagne tegen COVID, de laagste werkloosheidscijfers in vijftig jaar, de transitie naar een koolstofvrije economie, (al werd er onder Biden meer olie en gas opgepompt dan onder Trump I), veralgemeende toegang tot gezondheidszorg en een reusachtig herstelprogramma voor de kaduke Amerikaanse infrastructuur.
In het voordeel van oorlogspresident Biden kun je tevens zeggen dat hij tegelijk de meest vakbondsvriendelijke president is/was van de laatste decennia. Hij keerde zich tegen de open politiek van vrijhandelsverdragen en delokalisatie van zijn Democratische voorgangers die tot de kaalslag in de Rust Belt4 en het verdwijnen van de Amerikaanse maakindustrie hebben geleid.
Biden ging in tegendeel een heel stuk mee in het America First-narratief van Trump en combineerde dat met een relance-plan van 1.900 miljard dollar – een politiek die banen oplevert maar die niet kon beletten dat de Democraten hun traditionele achterban van werkende Amerikanen en vakbondsleden zagen vertrekken.
Biden slaagde er niet in de werkende bevolking terug te winnen, die de Democraten door de neoliberale politiek van Republikeins president Ronald Reagan (1981-1989), maar evenzeer van Democratische presidenten Bill Clinton (1993-2001) en Barack Obama (2009-2017), waren kwijtgeraakt.
“Het hoeft niet te verbazen dat de werkende bevolking de Democratische Partij heeft verlaten, nadat de Democratische Partij hen heeft verlaten.” Dat zegt de “onafhankelijke socialist” Bernie Sanders die in 2016 een massale beweging op gang bracht onder vooral jongeren die hij daarna ontgoochelde door achter de kandidatuur van Hillary Clinton te gaan staan.
Met de slogan Feel the Bern5 probeerde Sanders een alternatief op poten te zetten voor de oorlogszuchtige en totaal van het grootkapitaal afhankelijke Democratische Partij. Sanders is blijkbaar niet vergeten hoe de top van die partij alles in het werk stelde om hem onschadelijk te maken, maar ook hij draagt een deel van de verantwoordelijkheid voor de opkomst van het Trumpisme.
Toch is het vooral de Democratische Partij zelf die zich ernstige vragen moet stellen over haar verantwoordelijkheid voor het succes van Trump. Namelijk door de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten die Biden en Harris de Amerikanen door de strot rammen.
Die hebben Trump de gelegenheid gegeven zich als vredesapostel voor te stellen – een valse vredestichter die in het verleden op het nippertje kon worden tegengehouden toen hij een (kern)aanval op Iran wou uitvoeren en die aanstuurt op een handelsoorlog tegen China die kan uitmonden in een echte warme oorlog.
77 procent van de Democratische kiezers (en 62 procent van de onafhankelijken) zijn voorstander van een staakt-het-vuren in de Israëlische oorlog tegen de Palestijnen en een stopzetting van de wapenleveringen aan Israël.
Kamala Harris vond er echter niets beters op dan de vrome wens te murmelen dat er “minder burgerslachtoffers zouden vallen” en intussen de onvoorwaardelijke steun aan Israël te bevestigen.
De voormalige Democratische voorzitster van het Huis, Nancy Pelosi, beweerde dat de demonstranten die in januari op straat kwamen tegen de oorlog in Gaza “directe banden hadden met Rusland” en dat ze de “boodschap van Poetin overbrachten.” Ze riep de federale politie op een onderzoek tegen hen in te stellen.
De Democratische Partij is meer dan ooit de oorlogspartij geworden. De neoconservatieven die in hoge mate verantwoordelijk waren voor de desastreuze oorlogen in Irak en Afghanistan en recenter in Oekraïne hebben de weg naar de Democraten teruggevonden.
Voorbeeld bij uitstek is Liz Cheney, dochter van voormalig vice-president Dick Cheney (onder president Bush junior 2001-2009), een van de voornaamste architecten van het Irak-debacle die nu net als haar vader de campagne van Harris steunde.
Biden zelf nam toen de rol op zich om de Irak-oorlog aan zijn Democratische partijgenoten te verkopen. Victoria Nuland die in 2014 mee de Maidan-opstand in Oekraïne organiseerde en daardoor de Russisch inval uitlokte, diende zowel onder Clinton als Bush jr en Obama, en is in de regering-Biden bevorderd tot tweede in bevel in het ministerie van Buitenlandse Zaken (het State Department6). Ook zij is van de Republikeinen overgestapt naar de Democraten.
Hoezeer Harris in de campagne de verschillen met Trump probeerde te benadrukken – als het licht tegen de duisternis – ze kon behalve op abortus en “rechtsstatelijkheid” (respect voor de rechtsstaat) nooit een klaar alternatief formuleren.
Geen van beide kandidaten is in de verste verte bereid een einde te maken aan de genocide in Gaza en Libanon en de etnische zuivering op de Westelijke Jordaanoever. Geen van beide kandidaten had een programma om de toenemende ongelijkheid in het land aan te pakken.
Kamala Harris heeft haar standpunten naar rechts bijgesteld in de vergeefse hoop kiezers uit het Trump-kamp te winnen met flinke taal over wapenbezit en misdaadbestrijding. Haar verzet tegen de dure en milieubelastende olie- en gaswinning uit schaliegas gaf ze op om onder andere de kiezers van de staat Pennsylvania gunstig te stemmen.
In het VRT-programma De Afspraak vreesde de Amerikaans-Belgische politicologe Alison Woodward dat onder Trump “de controle van de media in handen komt van een kleine kliek rijke mensen.”
Een merkwaardige uitspraak, omdat de politicologe ongetwijfeld weet dat ook nu reeds de media in handen zijn van “een kleine kliek rijke mannen.” Elon Musk had Trump niet nodig om de controle te verwerven over X. Jeff Bezos heeft niet gewacht op Trump om de baas te worden van de Washington Post. Musk bevordert de “vrije meningsuiting” en dreigt op X in verband met de oorlog van Israël tegen de Palestijnen het gebruik van het woord “genocide” te censureren.
Veel verontwaardiging was er in de gevestigde media over het initiatief van Musk om via een loting miljoenen dollars uit te delen aan kiezers die Trump gunstig gezind zijn. Om stemmen te kopen met andere woorden. Iets wat bij wet verboden is en “corruptie” mag heten.
Maakt het niet uit wie in het Witte Huis terecht komt: Trump of Harris? Voor 11 miljoenen inwoners van de VS zonder papieren en voor alle vrouwen maakt het wel degelijk heel wat uit.Grote Amerikaanse bedrijven verlagen zich er niet toe individuele kiezers om te kopen, maar kopen liefst de kandidaten zelf. Dit was de duurste verkiezingscampagne ooit. Corruptie op een ongehoorde schaal voor een totaalbedrag van 12 miljard dollar.
De gunsten van Kamala Harris kostten Google bijna anderhalf miljoen, Microsoft volgde op een afstand met 743.000 dollar en Apple bleef achter met het bescheiden bedrag van een goede 225.000 dollar.
De macht van het geld bleek ook toen Joe Biden zich pas uit de race terugtrok, nadat de grote donoren van de Democratische Partij hun steun dreigden in te trekken.
Maakt het dan niet uit wie in het Witte Huis terechtkomt? Republikein of Democraat, Trump of Harris? Voor miljoenen inwoners van de VS maakt het wel degelijk heel wat uit.
Naar schatting 11 miljoen mensen zonder papieren wachten op de razzia’s om hen, als Trump zijn plannen waarmaakt, in concentratiekampen te verzamelen, waarna ze over de grens worden gezet. Velen van hen wonen al jaren in de VS en zijn bovendien onmisbaar in heel wat sectoren.
Ook Amerikaanse vrouwen wacht een onheilspellende toekomst als Trump zijn belofte waarmaakt dat hij de vrouwen zal 'beschermen', ook tegen hun wil en als fundamentalistische christenen hun wereldvisie ongeremd kunnen opdringen.
Trump ziet zijn politieke tegenstanders als vijanden die hij zal vernietigen en alles wijst erop dat hij het meent. Voor de wereld is het bang afwachten.
Trump gelooft niet in klimaatverandering (Elon Musk wel) en wil naar hartenlust olie en gas oppompen. Hij belooft vrede in Oekraïne, maar zegt niet hoe en voor zijn versie van “vrede” in het Midden-Oosten zullen de Palestijnen een onnoemelijke prijs betalen.
Fasten the seatbelts voor de komende vier jaar.
Deze analyse werd overgenomen van het Salon van Sisyphus. Je kan deze blog rechtstreeks volgen door je e-mailadres in te vullen in de rechterkolom naast de artikels.
Notes (nvdr.):
1 Artikel II, Sectie 1, Clause 5 van de Grondwet stelt dat alleen een op VS-grondgebied geboren staatsburger, die minimum 35 jaar oud is op de dag van de eedaflegging, president mag worden, tenzij hij/zij buiten dat grondgebied is geboren uit twee ouders die beiden VS-staatsburgers zijn of kind is van VS-diplomaten of VS-legerpersoneel, én hijzelf ook staatsburger is en bij zijn kandidatuurstelling minstens 14 jaar op VS-grondgebied woont. Obama is geboren in 1961 op Hawaii, twee jaar nadat Hawaii een federale staat was geworden. De 'birthers' beweren dat hij ofwel voor 1959 is geboren ofwel in Kenia (waar Obama een oudere halfbroer heeft) en door fraude een onwettig geboortebewijs heeft verkregen in Hawaii in 1961.
2 Een afkorting van 'confidence men', personen die via malafide praktijken het vertrouwen van goedgelovige mensen misbruikten.
3 Charles Lindbergh (1902-1974) was in 1927 de allereerste piloot die een non-stop solovlucht uitvoerde van de VS (in New York) naar Europa (in Parijs). 81 andere personen hadden het hem weliswaar voorgedaan maar die vlogen nooit alleen of als passagier in experimentele zeppelins. Hij was een extreemrechts pro-nazi die ondermeer in 1940 in Duitsland sprak met Hermann Göring, zelf ook piloot en leider van de Luftwaffe.
4 De Rust Belt (de roestriem) verwijst naar de wegroestende machines van de industrie vanaf de jaren 1970 in de staten Ohio, Pennsylvania, Indiana, Illinois, Michigan, New York (de staat) en West Virginia.
5 Een woordspeling op de uitdrukking 'feel the burn', het fysieke gevoel n de spieren na een zware inspanning, fitness, jogging en dat als een positief gegeven zien.
6 Oorspronkelijk behandelde dit departement zowel alle binnenlandse als alle buitenlandse zaken samen, vandaar de wat verwarrende naam. In 1849 werd een afzonderlijk Department of the Interior opgericht, maar de naam bleef altijd behouden.
