Ishaaq al-Daour (32) zat met zijn familie in de door de VN gerunde Abu Husseinschool in het vluchtelingenkamp Jabalia, toen het Israëlische leger op 20 oktober de schuilplaats bestormde en ruim 700 mensen uit de school dwong een grote greppel in te gaan die tevoren was gegraven door het leger.

Scans maken

“Ze lieten eerst alle mannen in de greppel afdalen”, vertelde al-Daour aan de nieuwswebsite Mondoweiss vanuit de wijk Remal in Gaza-Stad. “Daarna gaven ze ons het bevel om één voor één uit de greppel te klimmen en zetten ze ons allemaal voor een camera die vlak bij was opgesteld.”

Het leger liet de mannen zeker drie minuten per persoon voor de “camera” staan, zei al-Daour, lang genoeg om de camera’s hun gezichten te laten scannen en persoonlijke gegevens te ontsluiten die blijkbaar al in het computersysteem van het Israëlische leger waren opgeslagen.

Na het scannen zouden de soldaten volgens al-Daour informatie over elk van deze personen onthullen, zoals hun “naam, leeftijd, werk, familieleden met hun namen, woonplaats en zelfs hun persoonlijke activiteiten”.

Meegenomen naar een onbekende locatie

“Als ze iemand ergens van verdachten, namen ze deze persoon mee naar een onbekende locatie”, zei al-Daour. Wie familieleden had die behoorden tot Palestijnse verzetsbewegingen of wie er zelf toe behoorde, speculeerde al-Daour dat “hun lot onmiddellijk de dood was”.

Dit, onder verwijzing naar verhalen die hij had gehoord van anderen in Gaza, wiens vrienden en familieleden waren meegenomen bij checkpoints en niet meer waren teruggezien, ofwel terugkeerden in lijkzakken naar Gaza.

 Het lot van mensen met verwanten die behoren tot Palestijnse verzetsbewegingen was ‘onmiddellijke dood’

Al-Daour is een van de duizenden mensen die uit het vluchtelingenkamp Jabalia in het noorden van Gaza zijn verdreven, en onder bedreiging van een vuurwapen van het Israëlische leger naar het zuiden moesten trekken. De gedwongen uittocht van duizenden mensen uit Jabalia maakt deel uit van een Israëlisch offensief op het noorden van Gaza dat op 5 oktober begon.

Generaalsplan

Het doel is het uitvoeren van een voorstel van een groep hooggeplaatste Israëlische generaals om het noorden van Gaza te ontdoen van zijn inwoners door middel van uithongering en bombardementen, het zogenaamde “Generaalsplan”.

Overlevenden uit Jabalia zoals Al-Daour, meldden dat het Israëlische leger gezichtsherkenningstechnologie gebruikt om inwoners te screenen tijdens de voortdurende aanval, waarbij mensen vaak al vanaf grote afstand worden herkend en uit een menigte worden geplukt.

Checkpoints

Getuigen zeggen dat het Israëlische leger in het gehele noorden van Gaza veiligheidscontroleposten heeft opgezet waar de gezichtsherkenningstechnologie wordt ingezet. Naar verluidt gebruikt het leger deze techniek ook wanneer het schuilplaatsen voor ontheemden bestormt.

Getuigen meldden dat de Israëlische strijdkrachten in deze gevallen de mensen bijeenbrengt in afgesloten plaatsen, meestal greppels die zijn gegraven met militaire bulldozers en ze daarna afzonderlijk screenen.

Mondoweiss sprak met verschillende overlevenden uit Jabalia. Zij vertelden dat het Israëlische leger quadcopters (drones met vier propellors) gebruikt om “mensen onmiddellijk van een afstand te kunnen identificeren” en dat soldaten mensen aanhouden bij controleposten om “camerascans” uit te voeren die enkele minuten duren.

Laserpointer

Getuigen zeggen dat deze scans bijzonder zenuwslopend waren als ze stonden te wachten op de onzekere uitslag ervan. Getuigen melden ook dat het leger mensen bij checkpoint uit de menigte pikte met behulp van wat zij beschreven als een “rode laserpointer” die gemonteerd is op een tank of op het geweer van een soldaat.

Een quadcopter-drone. Foto: Pickpik.

Getuigen vertelden Mondoweiss dat, nadat het leger de gezichten van mensen heeft gescand, de meesten ter plekke worden vastgehouden voor ondervraging. Tijdens deze ontmoetingen gebruiken de soldaten wat Ishaaq al-Daour omschrijft als “psychologische tactieken”, om mensen bij hun ondervraging te ontregelen. Dit, door te beweren dat ze alles over hun leven al weten en dat “ze gedood zullen worden” als ze liegen.

Om mensen te ontregelen gebruiken Israëlische soldaten psychologische tactieken bij ondervragingen

De vragen zijn doorgaans verstrekkend, zei al-Daour. “Ze vragen ons naar onze familieleden, onze buren, de bewegingen van de verzetsstrijders op het terrein, wie we van ze kennen en wie ze zijn. Ze overtuigen ons ervan dat ze alles al over ons weten door intieme details over ons leven te vermelden en dan dreigen ze ons met de dood als we liegen.”

Gezichtsherkenning

Hoewel Mondoweiss de aard van de “camera’s” die door getuigen werden beschreven niet onafhankelijk kon verifiëren, is het gebruik van gezichtsscanners en gezichtsherkenningstechnologie door het Israëlische leger goed gedocumenteerd.

Bij die technologie put Israël uit een database vol informatie over Palestijnen die in de loop der jaren is opgebouwd, ook over Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever.

Een van die databanken heet Wolf Pack, dat volgens Amnesty International uitgebreide informatie bevat over Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza, “ook waar ze wonen, wie hun familieleden zijn en of ze gezocht worden voor ondervraging door Israëlische autoriteiten”.

Amnesty

In de oude stad Hebron in het zuiden van de Westelijke Jordaanoever gebruiken Israëlische bewakingscamera’s een gezichtsherkenningssysteem genaamd Rode Wolf op Palestijnen die de checkpoints in de stad passeren.

“Hun gezicht wordt gescand, zonder hun medeweten of toestemming en vergeleken met biometrische gegevens in databases die uitsluitend informatie over Palestijnese mensen bevatten”, beschreef Amnesty in een rapport van mei 2023.

Het is onduidelijk of het bij de gezichtsherkenningstechnologie, die gebruikt wordt tijdens de voortdurende aanvallen op Noord-Gaza om het Rode Wolf-systeem gaat, of om andere systemen die het Israëlische leger naar verluidt heeft gebruikt tijdens de oorlog tegen Gaza.

Samen met Google Foto’s

In maart berichtte de New York Times dat de Israëlische cyberintelligentiedivisie Unit 8200 gezichtsherkenningstechnologie gebruikte die was ontwikkeld door Corsight, een Israëlisch bedrijf, in combinatie met Google Foto’s. Tezamen stelden deze technologieën “Israël in staat om gezichten te herkennen uit menigten en uit onscherpe dronebeelden”, schreef de Times.

Het is ook onduidelijk of deze gezichtsherkenningssystemen gebruik maken van gegevens uit Wolf Pack of uit een andere Israëlische database, maar de media-aandacht heeft zich onlangs gericht op hoe die gegevens worden verwerkt en gegenereerd door een aantal controversiële AI-programma’s om potentiële doelwitten te identificeren.

Het Israëlische leger gebruikt deze technologieën om massa-arrestaties, veldexecuties en etnische zuiveringen uit te voeren

Programma’s als Lavender, The Gospel en Where’s Daddy hebben de organisatie Human Rights Watch ertoe aangezet om te waarschuwen tegen het gebruik van “foutieve gegevens en onnauwkeurige benaderingen om militaire acties te ondersteunen”.

Verschillende media hebben ook laten zien hoe sommige van deze AI-systemen losjes burgers identificeren als doelwit voor moordaanslagen of het Israëlische leger waarschuwen om leden van Hamas aan te vallen als ze bij hun familie zijn.

Getuigenissen die Mondoweiss verzamelde voor dit rapport en eerdere rapportages bevestigen dat de brute Israëlische invasie in Noord-Gaza deze technologieën gebruikt als middel voor de uitvoering van massa-arrestaties, veldexecuties en etnische zuiveringen.

Aangstaanjagendste moment

Hiba al-Fram is een van de ontheemden die tijdens de invasie in Jabalia de controleposten van het leger is gepasseerd. Ze zegt dat ze een gezichts- en netvliesscan moest ondergaan, een ervaring die ze als angstaanjagend omschrijft.

“Iedereen stond in de rij, mannen en vrouwen, en iedereen hield zijn identiteitsbewijs in de hand. Soldaten gebruikten lasers om onze ID-kaarten van een afstand te controleren voordat we bij ze waren”, vertelde ze aan Mondoweiss. De nieuwswebsite kon niet bevestigen welke lasers de militairen gebruikten.

Arrestaties

Al-Fram zei dat het leger mensen uit de rij pikte met behulp van een “laser-aanwijzer” die op een tank was bevestigd. Ze beschreef hoe het leger met die laser op de ID-kaarten scheen en de mensen opriep om naar het checkpoint te lopen, waar de soldaten een camera neerzetten.

“De soldaten arresteerden ruim 100 mannen voor mijn ogen en voor de ogen van hun vrouwen en ze sloegen hen, vervloekten ze en dreigden ze met hun families te vermoorden. Veel vrouwen zagen hun echtgenoten in deze situatie.”

“We zullen jullie doden door een sluipschutterskogel, we zullen met tanks over jullie schedels rijden”

“De soldaten zeiden tegen de vrouwen: ‘We zullen je doden door een sluipschutterskogel, we zullen met tanks over jullie schedels rijden, we zullen jullie stenigen tot de dood erop volgt'”, ging al-Fram verder. “De vrouwen waren doodsbang en dachten dat ze gedood zouden worden.”

Kinderen afgeven

“De soldaten gaven ze het bevel om hun kinderen aan andere vrouwen te geven. De moeders werden gek van de paniek. Ze waren verwoed op zoek naar een vrouw die ze kenden om er hun kinderen aan te geven”, ging al-Fram verder.

“We liepen met doodsangsten in ons hart naar het punt waar de gezichten werden gescand, tussen tientallen tanks en soldaten die hun wapens op ons richtten. En daar stonden we dan drie of vijf minuten. Het waren de ergste momenten van mijn leven. Het lot van een persoon werd beslist op basis van die scan: arrestatie, afranseling en vernedering, of vrijlating en dwang om naar het zuiden te vertrekken.”

Dreigen

Nadat de soldaten de gezichtsscan hebben gemaakt, komen de vragen over buren en familieleden. “Ze vroegen ons waar ze waren, waar we ze konden vinden, wanneer we ze voor het laatst gezien hadden.”

“We wisten niets over deze details, dus we logen niet toen we zeiden dat we het niet wisten. Ze bedreigden ons dat als we zouden liegen, ze de leugen zouden ontdekken en ons onmiddellijk zouden neerschieten.”

Van alle beangstigende gebeurtenissen die bewoners van Noord-Gaza hebben meegemaakt, zeggen velen dat ze hun meest angstaanjagende momenten hebben beleefd toen ze werden tegengehouden bij een Israëlisch checkpoint.

Gezichtsscan

“Het meest angstaanjagende en beangstigende moment is wanneer je voor de camera staat voor de gezichtsscan”, vertelde Abdul Karim al-Zuwaidi, een journalist in het noorden van Gaza, aan Mondoweiss.

Voordat al-Zuwaidi het gezichtsherkenningspunt bereikte op weg naar Gaza-Stad, zag hij hoe veel jonge mannen door het leger werden gearresteerd. Als Palestijnse journalist die in de Gazastrook werkt, loopt hij, net als veel van zijn collega’s, een bijzonder risico om een doelwit te worden.

“De minuten die we voor de camera staan, voelen als jaren”, zei al-Zuwaidi. “Als journalist die onze boodschap overbrengt aan de wereld, was ik doodsbang.”

“Tegen gewone mensen gebruikten ze elke vernederende methode”

Al-Zuwaidi zei dat veel inwoners van Jabalia probeerden de checkpoints te ontwijken bij hun tocht naar het zuiden, vaak tevergeefs. “We hadden de verhalen gehoord over deze controleposten en hoe ze mensen arresteerden, dus we probeerden op alle mogelijke manieren om er niet langs te komen, maar er was geen ontsnappen aan.”

“Als we onderzocht worden en de scan toont dat één van ons gearresteerd zal worden, beginnen de soldaten ze te slaan en te schelden waarna ze die meenemen en verdwijnen. We zagen deze scène zich voor onze ogen afspelen met tientallen jonge mannen.”

Vernedering

Al-Zuwaidi heeft zelf niet gezien welke informatie aan de soldaten werd weergegeven door de scans, maar hij zei dat de soldaten hardop herhaalden welke details ze op hun schermen zagen, waaronder persoonlijke informatie van mensen, namen, familieleden en meer.

Terwijl mensen wachtten op de scan, zei al-Zuwaidi dat de soldaten de jonge mannen uitscholden en sloegen. Het leger bracht al-Zuwaidi ernstige slagen toe toen hij op zijn beurt stond te wachten. “Ze behandelden ons smerig”, zei hij. “Maar wat kunnen we zeggen tegen een leger dat uitgerust is met al deze wapens en bereid is om te doden?”

“Tegen gewone mensen gebruikten ze elke vernederende methode”, voegde hij eraan toe.

Dit artikel verscheen eerder op Mondoweiss. De vertaling is van Rein van Gisteren.