Geen van beide is democratisch. Ze hebben allebei de politieke klasse, de academici en de pers opgekocht. Beide zijn vormen van uitbuiting die het publiek verarmen en machteloos maken. Beide sluizen geld omhoog naar de zakken van de miljardairsklasse.
Beiden ontmantelen de regelgeving. Ze vernietigen allebei de vakbonden. Ze snoeien in overheidsdiensten in naam van bezuinigingen. Ze privatiseren elk aspect van de VS-samenleving, van nutsbedrijven tot scholen. Ze houden permanente oorlogen in stand, inclusief de genocide in Gaza. En ze maken de media machteloos: media die – als ze niet door bedrijven en rijken werden gecontroleerd – hun plundering en corruptie zou onderzoeken.
De kiezers zijn weinig meer dan een rekwisiet in een verkiezing waar geen van de partijen hun belangen zal behartigen
Beide vormen van kapitalisme ontweien het land, maar doen dat met verschillende middelen en verschillende doelen.
Kamala Harris, gezalfd door de rijkste donoren van de Democratische Partij zonder ook maar één stem te hebben gekregen bij voorverkiezingen, is het gezicht van de bedrijfsmacht. Donald Trump is de mascotte van de oligarchie.
Daar ligt de breuk binnen de heersende klasse. Het is een burgeroorlog binnen het kapitalisme die zich afspeelt op het politieke toneel. De kiezers zijn weinig meer dan een rekwisiet in een verkiezing waarin geen van beide partijen hun belangen zal behartigen of hun rechten zal beschermen.
In hun boek “Invisible Doctrine: The Secret History of Neoliberalism”, verwijzen George Monbiot en Peter Hutchison naar de macht van de bedrijven als ‘zindelijk kapitalisme’. Zindelijke kapitalisten hebben een consistent overheidsbeleid en vaste handelsovereenkomsten nodig omdat ze investeringen hebben gedaan die tijd – soms jaren – nodig hebben om te rijpen.
Productie- en landbouwindustrieën zijn voorbeelden van “zindelijk kapitalisme”.
Je kunt mijn interview met Monbiot hier bekijken.
Krijgsherenkapitalisme
Monbiot en Hutchison noemen de macht van de oligarchen “krijgsheerkapitalisme”. Krijgsheerkapitalisme streeft naar de totale uitroeiing van alle belemmeringen voor winstaccumulatie; inclusief regels, wetten en belastingen. Het krijgsheerkapitalisme verdient geld door huur te vragen, door tolhuisjes op te richten voor elke dienst die we nodig hebben om te overleven en door exorbitante vergoedingen te innen.
De politieke kampioenen van het krijgsheerkapitalisme zijn de demagogen van extreemrechts, zoals Trump, Boris Johnson, Giorgia Meloni, Narendra Modi, Victor Orban en Marine Le Pen. Ze zaaien verdeeldheid door absurditeiten te verkondigen, zoals de grote omvolkingstheorie, en structuren te ontmantelen die voor stabiliteit zorgen, zoals de Europese Unie.
De politieke kampioenen van het krijgsherenkapitalisme zijn de demagogen van extreemrechts
Dat creëert onzekerheid, angst en onveiligheid. Zij die deze onzekerheid orkestreren beloven dat, als we nog meer rechten en burgerlijke vrijheden opgeven, ze ons zullen redden van spookvijanden, zoals immigranten, moslims en andere gedemoniseerde groepen.
Participatiemaatschappijen zijn de epicentra van het krijgsherenkapitalisme. Participatiemaatschappijen zoals Apollo, Blackstone, de Carlyle Group en Kohlberg Kravis Roberts kopen bedrijven op en plunderen ze.
Ze stapelen schulden op. Ze weigeren te herinvesteren. Ze snijden in het personeelsbestand. Ze drijven bedrijven moedwillig tot faillissement. Hun doel is niet om bedrijven in stand te houden, maar om ze te oogsten, om winst op korte termijn te maken. Heren die deze bedrijven leiden (Leon Black, Henry Kravis, Stephen Schwarzman, David Rubenstein, …) hebben persoonlijke fortuinen van miljarden dollars vergaard.
Trumps cohort van Silicon Valley-aanhangers, geleid door Elon Musk, waren wat The New York Times schrijft “klaar met Democraten, regelgevers, stabiliteit, klaar met alles. In plaats daarvan kozen ze voor de freewheelende, fortuingenererende chaos die ze kenden uit de startup-wereld”.
Ze waren van plan om “apparaten in de hersenen van mensen te planten, nationale munteenheden te vervangen door ongereguleerde digitale tokens, [en] generaals te vervangen door kunstmatige intelligentiesystemen”.
Miljardair Peter Thiel, oprichter van PayPal en aanhanger van Trump, voert oorlog tegen ‘confiscatoire belastingen’. Hij financiert een actiecomité tegen belastingpolitiek en stelt voor om ‘vlottende naties’ op te richten die geen verplichte inkomstenbelastingen zouden heffen.
De Israëlisch-Amerikaanse miljardaire Miriam Adelson, weduwe van casinomagnaat Sheldon Adelson beschikt over een geschat vermogen van 35 miljard dollar. Ze heeft Trump 100 miljoen dollar gegeven voor zijn campagne. Hoewel Adelson – geboren en getogen in Israël – een fervente zioniste is, maakt ze ook deel uit van de club van oligarchen die de belastingen voor de rijken willen verlagen, belastingen die sowieso al verlaagd zijn door het Congres of verminderd werden door een reeks wettelijke achterpoortjes.
Econoom Adam Smith (1723 – 1790) waarschuwde er al voor dat renteniersinkomsten zichzelf zouden vernietigen als ze niet zwaar werden belast en werden teruggestort in een financieel systeem.
De vernieling die participatiemaatschappijen en oligarchen aanrichten, wordt afgewenteld op werknemers die in een gig-economie worden gedwongen en stabiele salarissen en uitkeringen zien verdwijnen. Het gaat ten koste van pensioenfondsen die uitgeput raken door woekerwinsten of worden afgeschaft. Het gaat ten koste van onze gezondheid en veiligheid.
Bij bewoners van RVT’s die eigendom zijn van participatiemaatschappijen, telt men 10 procent meer sterfgevallen – om nog maar te zwijgen over de hogere facturen. Reden voor die dramatische cijfers: personeelstekorten en verlaagde zorgstandaarden.
Participatiemaatschappijen zijn een invasieve soort. Ze zijn ook alomtegenwoordig. Ze hebben onderwijsinstellingen, nutsbedrijven en winkelketens overgenomen, terwijl ze de belastingbetaler honderden miljarden aan subsidies lieten betalen die mogelijk werden gemaakt door omgekochte en betaalde aanklagers, politici en regelgevers.
Participatiemaatschappijen zijn een invasieve soort
Wat vooral schrijnend is, is dat veel van de industrieën, overgenomen door participatiemaatschappijen – water, riolering, elektriciteitsnetten, ziekenhuizen, … – betaald werden met publieke middelen. Ze kannibaliseren het land en laten gesloten en failliete industrieën achter.
In hun boek “These are the Plunderers: How Private Equity Runs-and Wrecks-America,” documenteren Gretchen Morgenson en Joshua Rosner hoe private equity (privékapitaal) werkt. Een staalkaart van hun uitspraken:
“Deze ongebreidelde kapitalisten hebben dure lobbycampagnes opgezet om ervoor te zorgen dat ze zich kunnen blijven verrijken met gunstige belastingwetten.”
“Dankzij grote donaties hebben ze machtsposities verworven in besturen van musea en denktanks. Ze hebben boeken over leiderschap gepubliceerd waarin ze ‘het belang van nederigheid en menselijkheid’ aan de top verheerlijken, terwijl ze die aan de onderkant onderuit halen. Hun bedrijven zorgen ervoor dat ze geen belasting hoeven te betalen op de miljardenwinsten die hun aandelen genereren.”
“Deze mannen zijn de moderne roofridders van Amerika”
“En natuurlijk vermelden ze zelden dat de bedrijven die ze bezitten tot de grootste begunstigden behoren van overheidsinvesteringen in snelwegen, spoorwegen en basisonderwijs. Via die kanalen halen ze enorme voordelen uit subsidies en uit een belastingbeleid waardoor ze aanzienlijk lagere tarieven op hun inkomsten moeten betalen.”
“Deze mannen zijn de moderne roofridders van Amerika. Maar in tegenstelling tot veel van hun voorgangers in de negentiende eeuw – die een overweldigende rijkdom vergaarden door de natuurlijke hulpbronnen van een jonge natie te ontginnen – verwerven de huidige baronnen hun rijkdom van de armen en middenklasse via complexe financiële transacties.”
Zindelijke kapitalisten
Zindelijke kapitalisten worden vertegenwoordigd door politici als Joe Biden, Kamala Harris, Barack Obama, Keir Starmer en Emmanuel Macron.
Maar het ‘zindelijk kapitalisme’ is niet minder destructief. Het heeft de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA) erdoor gedrukt, het grootste verraad aan de Amerikaanse arbeidersklasse sinds de Taft-Hartley Act van 1947, die verlammende beperkingen oplegde aan vakbondsorganisaties.
Het herriep de Banking Act van 1933 (Glass-Steagall), die een scheiding aanbracht tussen commercieel bankieren en investeringsbankieren. Het afbreken van de firewall tussen commerciële en investeringsbanken leidde tot de wereldwijde financiële ineenstorting in 2007 en 2008, inclusief de ineenstorting van bijna 500 banken.
Het zorgde onder Ronald Reagan voor de afschaffing van de Fairness Doctrine (Eerlijkheidsdoctrine) door de Federal Communications Commission (FCC) en onder het presidentschap van Bill Clinton de aanpassing van de Telecommunications Act, waardoor een handvol bedrijven hun controle over mediakanalen konden consolideren.
Het zindelijk kapitalisme vernietigde het oude welvaartssysteem en stapelde enorme openbare tekorten op
Het zindelijk kapitalisme vernietigde het oude welvaartssysteem, waarvan kinderen 70 procent van de begunstigden vormden. Het verdubbelde de gevangenisbevolking in de VS en militariseerde de politie. Volgens cijfers van het Labor Institute verloren 30 miljoen Amerikanen hun job ten gevolge van het uitbannen van productielijnen naar landen als Mexico, Bangladesh en China, landen waar arbeiders moeten zwoegen in sweatshops.
Ondertussen stapelde het enorme schulden op – het federale begrotingstekort in de VS steeg naar 1,8 biljoen dollar voor 2024. De totale nationale schuld van de VS benadert ondertussen de 36 biljoen dollar. Ondertussen verwaarloosde Washington de basisinfrastructuur (elektriciteitsnetten, wegen, bruggen en openbaar vervoer) terwijl het meer uitgaf aan het leger dan de optelsom van wat alle andere grootmachten ter wereld eraan spendeerden.
Totalitair kapitalisme
Deze twee vormen van kapitalisme zijn varianten van een totalitair kapitalisme, of wat de politieke filosoof Sheldon Wolin ‘omgekeerd totalitarisme’ noemt. Bij elke vorm van kapitalisme worden democratische rechten afgeschaft.
Het publiek staat onder constant toezicht. Vakbonden worden ontmanteld of onschadelijk gemaakt. De media dienen de machtigen. Dissidente stemmen wordt het zwijgen opgelegd of ze worden gecriminaliseerd. Alles wordt vercommercialiseerd, van de natuurlijke wereld tot onze relaties. Basis- en volksbewegingen zijn vogelvrij. De ecocide gaat door. Politiek wordt burlesk.
Schuldslavernij en loonstagnatie zorgen voor politieke controle en voor de verdere consolidatie van rijkdom. Banken en bedrijfsfinanciers maken niet alleen individuen tot schuldslaven, maar ook steden, gemeenten, staten en de federale overheid.
De stijging van de rentetarieven, in combinatie met dalende overheidsinkomsten, vooral via belastingen, is een manier om de laatste restjes kapitaal aan burgers en aan de overheid te onttrekken. Zodra individuen, staten of federale instanties hun rekeningen niet meer kunnen betalen – en voor veel Amerikanen betekent dit vaak hun medische rekeningen – worden hun bezittingen verkocht aan bedrijven of worden ze in beslag genomen.
Openbare domeinen, publieke eigendommen en dito infrastructuur, worden samen met pensioenplannen geprivatiseerd. Individuen worden uit hun huis gezet en komen in financiële en persoonlijke nood.
“Het hoofd van Goldman Sachs kwam naar buiten en zei dat zijn werknemers de meest productieve zijn ter wereld”, aldus econoom Michael Hudson, auteur van Killing the Host: How Financial Parasites and Debt Destroy the Global Economy.
Hij vertelde me: “Ze worden betaald om wat ze zijn. Het concept van productiviteit in Amerika staat voor inkomen gedeeld door arbeid. Dus als je Goldman Sachs bent en je betaalt jezelf 20 miljoen dollar uit per jaar aan salarissen en bonussen, word je geacht 20 miljoen dollar te hebben toegevoegd aan het BBP. Dan ben je enorm productief. We botsen hier dus op een tautologie of op een cirkelredenering.”
“De vraag is dus of Goldman Sachs, Wall Street en roofzuchtige farmaceutische bedrijven daadwerkelijk enige ‘productie’ toevoegen of dat ze gewoon andere mensen uitbuiten”, vervolgde hij. “Daarom gebruikte ik het woord ‘parasieten’ in de titel van mijn boek. ”
“Bij de term ‘parasiet’ denken mensen meestal alleen maar aan het opzuigen van lichaamssappen uit een gastheer of aan het opslokken van geld uit de economie. Maar in de natuur is het veel ingewikkelder. Een parasiet kan niet zomaar binnensluipen en iets wegnemen.”
“Eerst moet hij de gastheer verdoven. Hij beschikt over een enzym waardoor de gastheer zelfs niet opmerkt dat de parasiet er is. Daarnaast heeft een parasiet nog een ander enzym dat de hersenen van de gastheer overneemt. Het zorgt ervoor dat de gastheer zich gaat inbeelden dat de parasiet deel uitmaakt van zijn eigen lichaam en eigenlijk een deel van zichzelf is geworden en dus bescherming verdient.”
“Dat is in feite wat Wall Street heeft gedaan. Het stelt zichzelf voor als onderdeel van de economie. Niet als een omhulsel eromheen, niet als extern, maar feitelijk als het deel dat het lichaam helpt groeien en dat feitelijk verantwoordelijk is voor het grootste deel van de groei. Maar in feite gaat het om een parasiet die de groei overneemt.”
De Weimarisering van de arbeidersklasse gaat om het opzetten van een wereld van meesters en lijfeigenen
“Het resultaat is een omkering van de klassieke economie”, zegt Hudson. “Ze zetten Adam Smith op zijn kop. Ze zeggen dat wat de klassieke economen onproductief noemden – het parasitisme – eigenlijk de echte economie is. En ze zeggen dat arbeid en industrie parasieten zijn die hún parasitisme in de weg staan. Zij willen alleen zichzelf bedienen. De gastheer – arbeid en kapitaal – doet er voor hen verder niet toe.
De Weimarisering[i] van de Amerikaanse arbeidersklasse is een bewuste keuze. Het gaat om het creëren van een wereld van meesters en lijfeigenen, van machtige oligarchische en bedrijfselites en een machteloos publiek.
En het gaat niet alleen om rijkdom die ons wordt afgenomen. Ook onze vrijheid sneuvelt. De zogenaamde ‘zelfregulerende markt’, zoals de econoom Karl Polanyi schrijft in “De grote transformatie”, eindigt altijd met maffiakapitalisme en een maffieus politiek systeem. Een systeem van zelfregulering, waarschuwt Polanyi, leidt tot “maatschappelijke afbraak”.
Kies je vergif
Als je op Harris of Trump stemt – ik ben niet van plan om op een kandidaat te stemmen die de genocide in Gaza steunt – stem je voor de ene vorm van roofzuchtig kapitalisme boven de andere. Alle andere kwesties, van vrije wapenverkoop tot abortus, zijn bijkomstig en worden gebruikt om het publiek af te leiden van de burgeroorlog binnen het kapitalisme.
De kleine machtskring die deze twee vormen van kapitalisme belichaamt, sluit het publiek uit. Het gaat om twee eliteclubs; twee clubs waar rijke lui aan beide kanten van de scheidslijn zitten en soms van kant veranderen maar die sowieso ontoegankelijk zijn voor buitenstaanders.
Als je op Harris of Trump stemt, stem je voor de ene vorm van roofzuchtig kapitalisme boven de andere
De ironie is dat de ongecontroleerde hebzucht van de bedrijfskapitalisten, de zindelijke kapitalisten, een klein aantal miljardairs creëerde die hun nemesis[ii] werden: de krijgsherenkapitalisten. Als de plundering niet wordt gestopt, als we er niet in slagen via volksbewegingen de controle over de economie en het politieke systeem herstellen, zal het krijgsherenkapitalisme zegevieren.
De krijgsherenkapitalisten zullen een vorm van neofeodalisme verankeren, terwijl het publiek wordt afgeleid en verdeeld door de capriolen van killerclowns zoals Trump.
Ik zie aan de horizon niets opdagen om dit lot te voorkomen.
Trump is voorlopig het boegbeeld van het krijgsherenkapitalisme. Maar hij heeft het niet gecreëerd, heeft er geen controle over en kan gemakkelijk worden vervangen. Harris, wiens onzinnige gebazel Biden gefocust en coherent laat lijken, is het inhoudsloze, lege pak waar de technocraten dol op zijn.
Kies je vergif. Vernietiging door bedrijfsmacht of vernietiging door oligarchie. Het eindresultaat is hetzelfde. Dat is alles wat de twee regerende partijen in november te bieden hebben. Niets meer dan dat.
Dit artikel verscheen eerder op Scheerpost. De vertaling is van Jan Reyniers.
Notes
[i] Noot van de vertaler: De term ‘Weimarisering van de arbeidersklasse’ verwijst naar een proces waarin de sociale, economische en politieke omstandigheden van de arbeidersklasse in een land steeds meer gaan lijken op die van de Weimarrepubliek in Duitsland (1919-1933). Dat kan inhouden dat er sprake is van toenemende sociale onrust, politieke fragmentatie en een groeiende invloed van extremistische bewegingen, hand in hand met een verslechtering van de levensstandaard en de arbeidsomstandigheden.
Het idee is vaak dat de arbeidersklasse in een situatie terechtkomt waarin ze steeds meer vervreemd raakt van de gevestigde politieke systemen, wat kan leiden tot radicalisering en een zoektocht naar alternatieve oplossingen.
[ii] In de Griekse mythologie is Nemesis de godin van de wraak en het evenwicht. Ze zorgde ervoor dat mensen moesten opdraaien voor de gevolgen van hun daden, vooral als ze arrogantie of hybris vertoonden. (nvdr)