Onze informatiestromen liggen steeds meer in handen van multinationals die verbonden zijn met het Amerikaanse staatsapparaat. Volgens journalist Alan Mcleod hebben we te maken met een nieuwe vorm van imperialisme: het technologisch imperialisme. Hij hield hierover een toespraak op het Internationaal Congres tegen fascisme en neofascisme in Caracas.
Vandaag beleven we wellicht de grootste mediarevolutie in de geschiedenis, of althans sinds het ontstaan van de boekdrukkunst. We zijn allemaal met elkaar verbonden via onze smartphone en via een wereldwijd netwerk van onmiddellijke communicatie.
In bepaalde opzichten is dit geweldig, maar dat netwerk is er niet zomaar gekomen. Zij die dat systeem controleren, hebben niet noodzakelijk het beste met ons voor. In feite ontvouwt er zich een stilzwijgend gevecht voor de controle over de communicatiemiddelen.
De VS probeert – en slaagt er ook in – de controle te verwerven over onze informatie- en communicatiebronnen. Washington beseft immers dat dit een ongelooflijke macht zal opleveren, want de media bepaalt wat onze aandacht verdient, wat we ons herinneren, wat we vergeten, wat gezien wordt en wat niet gezien wordt.
De VS heeft de macht om de evolutie van het internet te dicteren
Het betekent dat zij de parameters bepalen van wat mogelijk en onmogelijk is. In dat opzicht bestaat er momenteel geen grotere kracht dan die dat de menselijke geest vormgeeft.
Meer dan ooit ligt de controle van dat proces bij een handvol ondernemingen. Wij beschouwen reuzen zoals Google, Facebook, Twitter en WhatsApp als transnationale technologiebedrijven die enkel in cyberspace bestaan. Niets is minder waar. Het zijn Amerikaanse ondernemingen met hun zetel in de VS. Zij vallen onder de jurisdictie van Washington.
De VS dicteert
Een flagrant voorbeeld hiervan zagen we in 2020, toen de Amerikaanse regering de Iraanse leider Qassem Soleimani vermoordde. Soleimani was de populairste figuur van Iran. Zijn moord lokte een golf van verdriet en woede uit over het hele land en de rest van de wereld.
Nochtans had de Amerikaanse Regering, die de militaire eenheid van Soleimani had gebrandmerkt als een terroristische groepering, Facebook, Instagram en andere Amerikaanse platformen verplicht elke lofbetuiging aan het adres van Soleimani te censureren, zogezegd omdat dit gelijkstond met steun aan terrorisme.
Washington is een regime van technologisch imperialisme aan het implementeren
Dit betekent dat de VS Iraniërs die met andere Iraniërs praatten in het Perzisch, verhinderde van een op het internet uiterst populaire opinie te delen. De VS heeft de macht om de evolutie van het internet te dicteren, maar ze bepalen ook de wereldwijde informatie- en communicatie-ideologie.
De grote sociale mediaplatformen beconcurreren en vernietigen de lokale media. Daarnaast was het tientallen jaren geleden nauwelijks denkbaar dat zij zulke buitengewoon grote hoeveelheden individuele gegevens zouden kunnen verzamelen.
Het technologisch imperialisme
In het klassieke model van het imperialisme beroofde het Westen volkeren van hun natuurlijke hulpbronnen, domineerde het de economie en controleerde het de planeet. Vandaag domineert het technologisch imperialisme de informatie- en communicatiesystemen, waardoor het de geesten van mensen controleert.
Nog verontrustender is dat mijn journalistieke graafwerk heeft aangetoond dat de grote ondernemingen van Silicon Valley nauw verbonden zijn met de Amerikaanse staat, die moet instaan voor de nationale veiligheid en ligt overigens aan de oorsprong van het internet.
Google stelt voormalige werknemers van de Amerikaanse nationale veiligheid in om algoritmes te controleren die wereldwijd bepalen wat wij zien
Facebook is bijvoorbeeld betrokken bij de Noord-Atlantische Raad van de NAVO, het belangrijkste beslissingsorgaan binnen de NAVO, waardoor het de nieuwsfeeds van miljarden gebruikers kan controleren. De afdeling die de inhoud moet controleren en filteren is samengesteld uit voormalige CIA-agenten.
Aan het hoofd staat Aaron Berman, die tot 2019 een van de hoogste posities bekleedde binnen de CIA. Op een maandagmorgen zei hij zijn job vaarwel en werd een van de topverantwoordelijken van Facebook.
Google is dan weer een spin-off van een project van de CIA. De onderzoeken aan de universiteit van Stanford die tot de geboorte van de zoekmachine hebben geleid, werden gefinancierd en gemonitord door de CIA.
Net als Facebook stelt Google nu personen tewerk die voorheen voor de Amerikaanse nationale veiligheid werkten. Die personen controleren de algoritmes die bepalen wat wij overal ter wereld zien op ons scherm.
Elon Musk gebruikt zijn platform X om een regimewissel uit te lokken in Venezuela en Brazilië een regimewissel uit te lokken
Hoewel Elon Musk zichzelf graag presenteert als een buitenbeentje, werkt ook hij op grote schaal mee met de nationale veiligheidsstaat. Zijn commercieel succes heeft hij overigens te danken aan zijn partnerschap met Mike Griffin, de voormalige chef van de investeringsafdeling van de CIA.
Met andere woorden: Washington is een regime van technologisch imperialisme aan het implementeren dat met gemak kan wedijveren met de macht en invloed van het imperialisme uit het verleden en het zelfs kan voorbijstreven.
Het gaat om een echt wereldimperium waarvan wij allemaal deel zullen uitmaken. Bijgevolg moeten we de ondernemingen van Silicon Valley beginnen beschouwen als verlengstukken van het Amerikaans imperialisme.
Big Tech en de opkomst van het fascisme
Ik ben journalist en ga het dus vooral hebben over de media. Maar we mogen niet vergeten dat er, telkens we onze kredietkaart of PayPal gebruiken, iets kopen bij Amazon, of gebruik maken van Uber, er een klein bedrag regelrecht verdwijnt in de zakken van de VS, dankzij hun gigantisch systeem van rente-economie.
We weten echter allemaal dat het fascisme, in het zog van de kapitalistische decadentie, een steile opgang heeft ingezet, ook in Europa en Noord-Amerika. De geschiedenis heeft al meerdere keren aangetoond dat kapitalisten altijd de kant van de fascisten kiezen zodra hun macht en rijkdom in vraag worden gesteld. Dat is nu niet anders.
Elon Musk bijvoorbeeld gebruikt zijn platform X om een regimewissel uit te lokken in Venezuela en Brazilië. Musk heeft extreemrechtse politici als Maria Corina Machado gesteund, en opgeroepen om Maduro omver te werpen.
China is een van de weinige landen ter wereld die het gevaar heeft opgemerkt
Hij heeft het Brazilië van Lula Da Silva een dictatuur genoemd. Vergeet ook niet welke rol hij heeft gespeeld in de Boliviaanse staatsgreep van 2019 tegen Evo Morales en zijn linkse partij MAS. In één adem verwelkomt Musk de Argentijnse Javier Milei als een held en promoot hij constant fascistische en racistische complottheorieën, waarin hij migranten denigreert.
Ook Facebook en andere platformen spinnen garen bij die haat, en nemen uitgebreid hun tijd om een einde te maken aan de stortvloed van xenofobie en onverdraagzaamheid op hun site. Ze kloppen dan weer overuren als het gaat om Palestina. Ze stellen alles in het werk om de Palestijnse stemmen tegen Israëls fascistische vernietiging van Gaza te verstikken.
Velen van ons weten wat het betekent om gecensureerd te worden door de algoritmes van die platformen, waardoor onze standpunten en boodschappen het grote publiek niet bereiken. De macht die de VS hebben opgebouwd dankzij de controle over de sociale netwerken is gigantisch.
We moeten het technologisch imperialisme aanvallen, zoals we ook het economisch imperialisme aanvallen
Dit technologisch imperialisme vertaalt zich in concrete acties. Zo heeft Facebook in 2021, enkele dagen voor de verkiezingen in Nicaragua, de accounts en pagina’s van honderden informatiebronnen, linkse politici en activisten verwijderd om de verkiezing van de Sandinisten te verhinderen en de door de VS gesteunde kandidaat in het zadel te hijsen.
Wie zijn beklag deed bij Twitter kreeg van hetzelfde laken een pak, hun account werd verwijderd. Uit mijn enquête blijkt dat het team dat achter die beslissing stak, vol westerse spionnen zat.
De noodzaak van alternatieven
Ik heb genoeg geschreven over de problemen, laten we het hebben over mogelijke oplossingen. In Latijns-Amerika heeft men, minstens sinds het rapport MacBride van de UNESCO in 1980, begrepen dat het imperialisme van de media een enorm probleem is, en dat er een gigantische ongelijkheid bestaat in de controle over zij die spreekrecht hebben en de internationale agenda bepalen.
TeleSUR ontstond in Latijns-Amerika uit de bewustwording over de noodzaak aan medianetwerken in handen van de landen van het Globale Zuiden, om de hegemonie van het Westen tegen te gaan.
Dat heeft een zeker succes gekend maar nu hebben we vooral nood aan soevereine sociale netwerken, apps en technologische basisinfrastructuur die niet in handen is van Washington, of niet door de VS wordt gecontroleerd via nauwe banden met de nationale veiligheidsstaat.
Er moet ook aandacht gaan naar de kritische opvoeding over de media voor jong en oud
Eerlijk gezegd is China een van de weinige landen ter wereld die snel het gevaar heeft opgemerkt en die overeenkomstig heeft gehandeld. In China zijn de apps die door Amerikaanse spionnen zijn gemaakt illegaal en bestaan er allerlei lokale alternatieven.
Sommigen bestempelen dat als autoritair, maar dan stel ik me de volgende vraag: wie moet de communicatiemiddelen controleren, de regering of buitenlandse oligarchen die nauwe banden hebben met de Amerikaanse nationale veiligheidsstaat, die constant apps gebruiken om het Amerikaanse discours en regimewissels wereldwijd te promoten?
Zou het mogelijk zijn om koeriersdiensten, betaalmethodes en platformen van sociale netwerken te creëren die in handen zijn van Latijns-Amerika, door Latijns-Amerika worden bestuurd en ook nog onder democratische controle staan? Dat lijkt me mogelijk.
Het belangrijkste probleem is dat geen enkele regering daarin wil investeren. Venezuela kan en zou in feite het voortouw moeten nemen. Het werkt al samen met andere landen om media te creëren en mogelijkheden te vinden om de illegale sancties van de VS te counteren.
Oprichter van Telegram, Pavel Durov, werd gearresteerd en riskeert tien jaar cel omdat hij niet wilde samenwerken met de westerse autoriteiten
De Venezolaanse regering heeft lessen getrokken uit de ‘guerra mediatica’ in de jaren 2000. Ze hebben de vorming van een netwerk van alternatieve media aangemoedigd om de nationale pers, die in handen is van oligarchen, van repliek te dienen. We moeten het technologisch imperialisme aanvallen, zoals we ook het economisch imperialisme aanvallen.
Een andere piste is de beweging voor de creatie van vrije en open-source software met tools voor de decentralisatie van het internet. Die beweging was voorheen populair en sterk, en heeft performante producten gecreëerd.
Er moet ook aandacht gaan naar de kritische opvoeding over de media voor jong en oud. Dat kan gebeuren in scholen, maar de media kunnen dat ook zelf promoten. Iedereen zou al wat hij of zij consumeert moeten kunnen analyseren en bekritiseren.
Ze moeten zich afvragen wie iets heeft gezegd of geschreven, met welke intentie en wie ze financiert. In de huidige samenleving zijn die basisvaardigheden even belangrijk als kunnen rekenen of typen. Elke dag consumeren we urenlang media, maar we zijn niet in staat om ze te begrijpen of ze nader te onderzoeken.
Het goede nieuws is dat steeds meer mensen zich realiseren dat de VS de cyberspace controleert
Het zal niet gemakkelijk zijn. We hebben al gezien hoe meedogenloos de machthebbers uit de hoek komen tegen wie alternatieven waagt te promoten. Julian Assange van Wikileaks is bijvoorbeeld jarenlang vervolgd geweest omdat hij de misdaden van de Amerikaanse regering aan het licht had gebracht.
Zie wat er nu gebeurt in Frankrijk met de oprichter van Telegram, Pavel Durov. Hij werd gearresteerd en riskeert tien jaar cel omdat hij niet wilde samenwerken met de westerse autoriteiten en niet bereid was de communicatiemiddelen van hun vijanden te censureren of te blokkeren. Niets wat de moeite waard is, is gemakkelijk.
Het goede nieuws is dat steeds meer mensen zich realiseren dat de VS de cyberspace controleert en dat we er iets moeten aan doen. Het is hoopvol dat Latijns-Amerikaanse leiders zoals Nicolas Maduro het probleem onder de aandacht brengen en actievoorstellen doen, want onze informatie- en communicatiemiddelen toevertrouwen aan de oligarchen van de technologie, is een complete catastrofe en leidt regelrecht naar het fascisme.
Daarom lanceer ik nog dit idee: we kunnen een alternatieve technologie ontwikkelen om het digitale imperialisme de pas af te snijden. Dat is een ‘must’. Als we er vandaag aan beginnen, zullen we zeker winnen.
Dit is de vertaling van de toespraak van journalist Alan MacLeod op de internationale conferentie tegen fascisme en neofascisme in Caracas van 10-11 september. Alan MacLeod is journalist voor MintPress News en gespecialiseerd in mediakritiek.
Dit artikel verscheen eerder op Investig’Action. De vertaling is van Marina Mommerency.