Al jaren koesterde ik de droom om er naartoe te gaan. De Taj Mahal, tempels, ashrams, de keuken, het sprak allemaal tot de verbeelding. Jaar na jaar werd mijn bezoek uitgesteld, want volgens Indiakenners heb je veel tijd nodig en ga je beter niet tijdens de moesson. Tijd bracht de zomervakantie, de moesson namen we er dan maar bij.

Gewapend met het boek India voor beginners landen mijn vriend en ik in Mumbai. Het boek is gebaseerd op de gelijknamige Canvasreeks, waarin presentatrice Shabnam Sahi tien regio’s bezoekt om er samen met een bekende Vlaming een bepaald aspect van de Indische samenleving te onderzoeken.

Ik ben een echte beginner, mijn vriend was al eens een maand in het land voor een schoolproject in Bangalore. In vier weken kunnen we maar een klein stukje van dit immense land bezoeken, maar toch zullen we op de één of andere manier in al deze thema’s ondergedompeld worden.

Metropool Mumbai

Ik heb al veel metropolen gezien in mijn leven, maar Mumbai spant toch echt wel de kroon. Het verkeer zit er helemaal strop. Door onze onwetendheid verplaatsen we ons niet met de lokale trein maar met taxi’s en tuktuks, een soort gemotoriseerde driewieler.

De stad is gigantisch, we doen soms afstanden van 30 kilometer, waardoor we uren in de luchtvervuiling en het lawaai van toeterende voertuigen doorbrengen.

Het blijkt een goede voorbereiding. Waar we ook komen, de wirwar van diverse vervoersmiddelen, koeien en mensen zal ons blijven achtervolgen. De weinige momenten die we te voet het verkeer trotseren, staan de tuktuks al klaar om ons op andere gedachten te brengen.

Ze hebben gelijk. Je moet wel erg alert zijn want een zebrapad heeft weinig betekenis en als je op het verkeerde moment oversteekt heb je pech. In Mumbai zien we voor onze ogen een man aangereden worden wanneer hij oversteekt.

De shock is nog groter als ik het idee opvat om naar Juhu Beach te gaan. We verwachten geen parelwitte stranden, maar hopelijk een leuke plek om even te ontsnappen aan de verkeersdrukte.

Mijn teleurstelling is groot als we er een regelrechte vuilnisbelt aantreffen (zie foto boven dit artikel). Juhu Beach blijkt de plek te zijn waar tonnen plastic uit de Indische Oceaan aanmeren. Met lede ogen zien we kinderen spelen tussen het afval.

Ook deze ervaring bereidt ons voor op wat komen zal. Het is heus niet overal zo vuil, maar een heel aantal plekken die we bezoeken worden bedekt door een flinke laag afval. En dat lijkt niet iedereen te deren, want we zien regelmatig iemand er een flesje of verpakking bij gooien.

Economische hotspots

Tijdens een daguitstap naar de tempels van Ajanta, in de buurt van de stad Aurangabad (300 kilometer ten oosten van Mumbai), heb ik een lang gesprek met Dipen, een Indiase toerist van midden twintig. Hij heeft net zijn MBA¹ behaald in Hyderabad en zal er na zijn vakantie terugkeren om een job te starten bij softwaregigant Oracle.

Hyderabad is het epicentrum van de boom in de Indiase IT-sector en vele buitenlandse bedrijven zijn er gevestigd. Hij zal er vooral ’s avonds laat moeten werken, op het dagritme van de klanten in de VS.

Deze jongeman lijkt de moderne Indiase droom te hebben waargemaakt. Volgens ons boek is die sterk gericht op goede studieresultaten en een carrière als ingenieur, dokter of in de IT-sector. Dat wordt ook duidelijk als we in de straten affiches zien met de studieresultaten van scholieren.

Maar wat als Dipen geen voldoening vindt in zijn nieuwe job? Ik vertel hem over zijn generatiegenoten in België, die werken om te leven en niet omgekeerd. “Dat is voor een deel hier ook zo”, zegt hij. “Steeds meer jonge mensen werken een aantal jaar en gooien het dan over een andere boeg. Een vriend van me, bijvoorbeeld, is architect en vat binnenkort opnieuw studies aan.”

De beste scholieren prijken met naam en resultaten op affiches in de straten van de stad Bikaner. Goede studieresultaten zijn heel belangrijk in India. Foto: Karen del Biondo

Zelf bezoeken we ook een economische hotspot. Ahmedabad is de grootste stad van de staat Gujarat en wordt omwille van haar katoenproductie het Manchester van India genoemd. Door de economische groei in India is de dienstensector er enorm gegroeid. We komen er als enige toeristen in een businesshotel aan, vele andere opties zijn er niet.

Wanneer we met de tuktuk van Gandinaghar, de hoofdstad van Gujarat, naar Ahmedabad rijden, beweert onze chauffeur dat we net voorbij het grootste stadium ter wereld zijn gereden. We kunnen het moeilijk geloven, maar hij blijkt gelijk te hebben. Het cricketstadium kan tot 132.000 toeschouwers ontvangen.

Het was een idee van huidig premier Narendra Modi toen hij nog eerste minister was van Gujarat, en het is naar hem vernoemd. Interessant detail: het Narendra-Modi-stadium werd in 2020 geopend voor het publiek ter gelegenheid van een bezoek van voormalig VS-president Donald Trump.

Alleen voor de oer-Britse maar in India zeer populaire sport cricket, het Narendra Modi stadium. Foto: A Cricket Premi/CC BY-SA 4:0

Wanneer we van Gujarat naar Mount Abu in de staat Rajasthan reizen, zien we de ene Beer and Wine Shop na de andere. Er wordt ons verteld dat deze winkels erg populair zijn bij welgestelde mensen uit Gujarat. Omdat Gujarat zelf een dry state is, waar alcohol verboden is, brengen velen graag hun weekend door op plaatsen waar ze de dag wel kunnen eindigen met een fles drank.

De moderne versie van het kastensysteem

In Jaipur, hoofdstad van de staat Rajasthan, waarschuwen twee tuktukchauffeurs ons voor een staking de dag erop, op 21 augustus. Het is inderdaad opvallend rustig die dag, veel winkeltjes zijn dicht. Over de reden van de staking krijgen we verschillende dingen te horen.

De chauffeurs beweren dat het te maken heeft met de verkrachting en dood van een jonge dokter in Calcutta. Maar Google vertelt ons wat anders. Het zou gaan om een protest tegen een recente beslissing van het Hooggerechtshof over een quotasysteem voor kasten.

In de Grondwet werd de nationale en staatsregeringen de mogelijkheid gegeven om bepaalde plaatsen in het onderwijs of overheidsjobs voor te behouden aan sociaal achtergestelde groepen. Deze groepen werden ingedeeld in lijsten van scheduled castes, de onaanraakbaren, en scheduled tribes, de inheemsen.

Avidasi-vrouwen in de deelstaat Madhya Pradesh. Foto: Yann Forget/CC BY-SA 4:0

Geleidelijk aan werden deze quota uitgebreid en konden ook andere sociaal achtergestelde groepen (de zogenaamde Other Backward Classes) er beroep op doen.

Volgens de uitspraak van het Hooggerechtshof zouden staten ook eigen subcategorieën mogen instellen, om zo de zwaksten extra te kunnen ondersteunen. Maar volgens de vertegenwoordigers van de dalits (scheduled castes) en de adivasi (scheduled tribes), zouden deze subcategorieën tot verdeeldheid leiden.

Een jongeman van eind de twintig die in ons hotel werkt, geeft ons zijn ongezouten mening over dit systeem. Het is een delicaat onderwerp, dus hij staat op zijn anonimiteit.

“Een quotasysteem is nodig, maar niet tot op het niveau dat het nu het geval is. Meer dan 60 procent van de plaatsen zijn gereserveerd. Politici durven het niet terug te schroeven, uit angst om niet herverkozen te geraken. Maar er is veel misbruik. Zo zijn er mensen van de Scheduled Castes die betaald worden om op hun naam een openbare aanbesteding in te dienen voor iemand anders.”

Naar een groener India?

In Jaipur valt ons nog iets anders op. Een groot deel van de tuktuks is elektrisch. Ook al moet de hoofdstad van Rajasthan zeker niet onderdoen voor andere steden op vlak van verkeersdrukte, het is toch een aangenamere ervaring om er door te rijden in zo’n zacht zoemend voertuig.

Een e-riksja in de stad Meerut. Foto: Libreravi/CC BY-SA 4:0

Deze e-ricksja’s blijken bovendien goedkoper en makkelijker te onderhouden dan hun varianten op diesel en gas. Een win-win? Ook hier werpt de hotelbediende een kritische blik: “Die e-ricksja’s zijn ongereguleerd, omdat ze minder dan 30 kilometer per uur rijden. Ze kunnen niet beboet of in beslag genomen worden. Dus lappen ze de verkeersregels aan hun laars. Je ziet er soms 15-jarigen mee rijden.”

Een tuktukchauffeur vertelt ons enthousiast over een nieuwe elektrische bus, de Nuego. Volgens hem zal die ons in alle comfort en voor een zacht prijsje naar Agra voeren. We volgen zijn advies, en hoewel we teleurgesteld moeten vaststellen dat elektrische bussen even hard claxonneren, is het toch een heel verschil met de volgestouwde bussen op fossiele brandstof die we al eerder namen.

Ook wanneer we in Delhi de metro nemen, worden we aangenaam verrast. Het is avondspits en we zitten in Old Delhi, vlakbij de bekende moskee Jama Masjid. We willen graag de Sikhtempel bezoeken die in een ander deel van de stad ligt.

Na een misverstand met een tuktukchauffeur belanden we in het metrostation. Het contrast met de chaos boven de grond kan niet groter zijn. Relatief nieuwe metrostellen, proper, weinig volk, veel security. Op twintig minuutjes bereiken we onze bestemming.

Wanneer we in het metrostation Patel Chowk afstappen, zien we hoe trots Delhi op zijn metro is. Een museum geeft alle details van het project prijs en laat zien welke prijzen het in de wacht heeft gesleept en welke beroemdheden de metro al hebben bezocht.

Toch zal er nog veel meer moeten gebeuren om de luchtvervuiling in India te doen keren. Een recente studie gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Lancet Planetary Health onderzocht de impact van luchtvervuiling door fijn stof in tien steden in India. Ongeveer 7 procent van het aantal doden in de periode 2008-2019 zou veroorzaakt zijn door luchtvervuiling. In Delhi is dat meer dan één op de acht.

India kreunt onder de luchtvervuiling. Een scherm informeert voorbijgangers over luchtvervuiling in de straten van Bikaner. Foto: Karen del Biondo

Religieuze diversiteit onder Modi

Federaal eerste Minister Narendra Modi prijkt overal op affiches die we in de straten zien. Modi haalt ook het internationale nieuws wanneer hij Oekraïens president Zelensky een bezoek brengt in Kiev. Hij wordt gezien als een mogelijke bemiddelaar in de conflicten in Oekraïne en Gaza.

De charismatische leider is pas zijn derde termijn gestart. Dat was niet meer voorgekomen sinds Jawaharlal Nehru premier werd na de onafhankelijkheid in 1947. We weten ook dat Modi een hindoe-nationalistisch beleid voert en dat minderheden het steeds moeilijker krijgen. Zo schreef Indiakenner Gie Goris naar aanleiding van de verkiezingen in juni dat moslims steeds meer voor hun rechten moeten vrezen.

Wanneer we wat langere gesprekken hebben met Indiërs die ons pad kruisen, peilt mijn vriend voorzichtig naar hun mening over de huidige premier. Zij – allen identificeren zich als hindoe –vinden hem een goed leider omwille van zijn economisch beleid, maar blijven verder vaag over wat hij dan zo goed doet.

Een heel ander geluid krijgen we te horen als we een dag op pad zijn met een taxichauffeur van de Sikh-gemeenschap. Ik schat hem in de 70, misschien 80. Hij spreekt vloeiend Engels, werkte al in Dubai en volgt de politiek op de voet.

“Modi is een dictator. De verkiezingen van juni zijn vervalst, er is geen vrije pers. Maar zeg tegen niemand dat ik dat gezegd heb, want dan vlieg ik in de gevangenis”, fulmineert hij terwijl hij door de drukke straten van New Delhi navigeert.

De moskee Jama Masjid in Delhi. Moslims krijgen het onder premier Modi steeds moeilijker. Foto: Karen del Biondo

Wordt vervolgd?

In ons hotel in Delhi ontmoeten we twee mannen van in de dertig die voor zaken in de hoofdstad zijn. De meest mondige van hen komt uit de staat Punjab. Tussen de zakenreizen voor zijn familiebedrijf door probeert hij zoveel mogelijk in eigen land te reizen.

Hij spreekt lyrisch over plaatsen in het noorden waar de lucht blauw is en de omgeving groen, waar je niet constant wordt opgeschrikt door toeterende twee-, drie- of vierwielers.

We moeten de man uit Punjab gelijk geven dat we geen volledig beeld hebben gekregen van India. Hoe kan je ook een beeld vormen van een land dat zo divers is? Maar we hebben ons wel volledig ondergedompeld in zijn cultuur, religie, samenleving en een vleugje meegekregen van hoe het er economisch, sociaal en politiek aan toegaat.

We zullen nog veel tijd nodig hebben om India verder te leren kennen. Maar beginners zijn we zeker niet meer.

Note: