In Barcelona ging afgelopen juli de lokale bevolking gewapend met waterpistooltjes de straat op in een protestbeweging tegen massatoerisme. De altijd al populaire stad voor toeristen lijkt een breekpunt te hebben bereikt. Als maatregel wil de stad tegen 2028 alle Airbnb-vakantiewoningen opheffen. Ook in andere Spaanse vakantiebestemmingen, zoals in Valencia of op het eiland Mallorca, zien lokale gemeentes steeds meer onvrede vanuit de bevolking.

Maar het is niet enkel Spanje die lijdt onder overtoerisme. Evenzeer steden als Venetië, Amsterdam en Lissabon stellen al jaren dat het aantal toeristen niet meer houdbaar is. Het historische centrum van Venetië, waar ongeveer 49.000 mensen wonen, krijgt jaarlijks 20 miljoen bezoekers. Naast dat dit volledig buiten proportie is, stellen lokale bewoners ook dat het de woningprijzen flink opdrijft.

Verhuurplatforms zoals Airbnb maar ook verhuurders die op illegale wijze appartementen verhuren aan toeristen zorgen ervoor dat er een tekort ontstaat aan ‘normale’ woningen. Door deze daling in het aanbod van huur- en koopwoningen stijgen vervolgens de prijzen, en daar hebben lokale bewoners die bijvoorbeeld van een Spaans minimumloon moeten leven last van.

In plaatsen als Amsterdam en Palma de Mallorca gaat het niet enkel om het aantal toeristen, maar ook het soort. Feestende toeristen in deze steden zorgen voor onrust en irritatie bij zowel de bewoners als de gemeentes. In Amsterdam is er in 2023 al een specifieke campagne opgesteld om dit soort toerisme uit de stad te weren. De campagne heet Stay Away en lijkt voornamelijk gericht op Britse jongeren die voor drank en drugs de stad komen bezoeken. Ook in Mallorca gaan ze proberen het feesttoerisme in te ruilen voor meer kwaliteitsvol toerisme.

Oneerlijke distributie

Een welbekende gedachte is dat toerisme goed is voor de lokale economie, maar in het geval van massatoerisme geeft het overgrote deel maar weinig geld uit aan lokale bedrijven. Het meeste geld gaat namelijk naar luchtvaartmaatschappijen, grote hotelketens, internationale bedrijven en de cruiseschip-industrie. Dit zijn de grote winnaars van de toerisme-sector.

En dit soort multinational-bedrijven zijn ook de drijvende kracht achter het massatoerisme. Zoals bijna alle industrieën wordt ook de toerisme-industrie gedreven door het kapitalistische gedachtegoed van groei. Om de sector draaiende te houden, moet deze dus almaar groeien. Maar zoals we nu zien, is dat niet houdbaar. Een alsmaar groeiende toeristenstroom heeft enorme sociale en ecologische gevolgen.

Stijgende woningprijzen

Naast dat de lokale bevolking dus in verhouding maar weinig profiteert van toerisme, lijkt er nog een nadelig gevolg te zijn: stijgende woningprijzen. De opkomst van Airbnb en andere verhuurorganisaties heeft een flinke stijging in vakantiewoningen teweeggebracht.

In Barcelona bijvoorbeeld, zijn de huurprijzen in de afgelopen tien jaar met 60 procent gestegen. Toerisme is natuurlijk niet de enige factor die bijdraagt aan woningprijzen, maar veel gemeenten zetten wel hier hun beleid op in om lokale woningen betaalbaar te houden. Zo geeft Lissabon geen nieuwe licenties meer voor Airbnb-woningen en gaat Valencia boetes tot wel 600.000 euro uitdelen aan illegale verhuurders van vakantiewoningen.