Het is inmiddels acht jaar geleden dat de foto van de twee jaar oude Alan Kurdi, levenloos op het strand, de wereld schokte. De penibele situatie waarin de vluchtelingen zich bevinden, is er de dag van vandaag niet beter op geworden. Integendeel, door ingrijpen van overheden doorheen Europa krijgen mensen op de vlucht het steeds harder te verduren.
Groot-Brittannië vormt hierop geen uitzondering. Rishi Sunak maakte van ‘stopping the boats’ een hoofdzaak en behandelt vluchtelingen doortastend wreed door hen op te sluiten in gevangenisboten of door ze op deportatielijsten richting Rwanda te zetten. Keir Starmer laat het na om deze onmenselijke praktijen aan de kaak te stellen. Integendeel: hij verwijt Sunak te ‘liberal’ te zijn op vlak van immigratie.
Beide partijen in Westminster zeggen over de vluchtelingendoden dat het een tragedie is, maar wentelen de verantwoordelijkheid af op de bendes van mensenhandelaars die groepen vluchtelingen op niet-zeewaardige boten proppen om hen dan, eens op zee, aan hun lot over te laten. Het moeilijker maken van de overtochten ter ontrading wordt dan op perverse wijze voorgesteld als een manier om mensenlevens te redden.
De globale vluchtelingencrisis heeft een niets ontziende industrie van de mensensmokkel uitgebroed. Het stoppen van de bendes volgt als valse variant op het stoppen van de boten.
De bendes slaan munt uit de vluchtelingencrisis, maar ze hebben die niet gecreëerd. De familie van Alan Kurdi trok weg uit Syrië omwille van de burgeroorlog.
Een oorlog gevoed door Westers wapentuig of rechtstreeks opgestart door Westerse aanvallen, zoals eveneens het geval was in Afghanistan en Libië. Zo ontstond een van de belangrijkste oorzaken waarom mensen massaal op de vlucht slaan. Daarnaast vertrekken mensen ook door de klimaatsontwrichting die toenemende droogtes, overstromingen en misoogsten tot gevolg hebben.
Om er nog een schepje bovenop te doen, gaat men in dat bendeverhaal de vluchtelingen viseren eerder dan de criminelen zelf. Afgelopen maand verwierp het Griekse hof een poging tot beschuldiging van negen overlevenden van een van de ergste scheepsrampen in de geschiedenis.
In juni verdronken naar schatting 600 mensen voor de ogen van de patrouillerende Griekse kustwacht. Hierbij lag de verantwoordelijkheid in werkelijkheid bij de smokkelaars omdat zij de slachtoffers een gammele boot toewezen, die uiteindelijk zonk.
Deze Griekse vervolging van vluchtelingen is geen uitzondering, evenmin het aanklagen op grond van mensenhandel van vrijwillers die drenkelingen opsporen en redden.
Technisch gezien is het redden van een leven van iemand die in nood verkeert een bindende verplichting volgens het internationaal recht. Voor wie deze plicht ter harte neemt, wacht echter een beloning in de vorm van een gerechtelijke aanklacht, alsof je een mensenhandelaar zou zijn.
Dezelfde ziekelijke logica inspireerde Nigel Farage toen hij sneerde dat de Royal Lifeboat Institution in zijn ogen niet meer was dan een ‘taxidienst voor migranten’.
De cultuur binnen de instanties is doordrenkt van een criminaliserende kijk op vluchtelingen. Dit verklaart de aangrijpende ontdekkingen bij BBC over de Griekse kustwacht, een dienst in het leven geroepen om zogezegd levens te redden, maar die er nu van beschuldigd wordt moedwillig levens te beëindigen.
Door de vluchtelingen in een illegale schaduwwereld te dwingen, worden de bendes versterkt in hun positie. Veel van deze onzichtbare slachtoffers verdwijnen daarbij in netwerken van moderne slavernij en seksuele uitbuiting.
Het journalistencollectief Lost in Europe kwam tot de vaststelling dat 51 433 onbegeleide minderjarigen en jongvolwassenen na hun aankomst in Europa verdwenen in de periode tussen 2021 en 2023, wat neerkomt op een gemiddelde van 47 per dag.
Links kan te terughoudend zijn in het aanvechten van anti-immigranten politiek. Rechts pretendeert te spreken in naam van de gewone burger door zich te uiten tegen immigratie. Maar houdingen kunnen veranderen.
Beginselvast leiderschap en massamobilisatie kan de foute behandeling van vluchtelingen stoppen. Jeremy Corbyn gaf in 2016 het goede voorbeeld.
Hij gaf David Cameron weerwerk wanneer die probeerde onbegeleide minderjarige vluchtelingen opvang te ontzeggen. Labour forceerde hierdoor een ommekeer hoewel Cameron aan het roer stond van een meerderheidsregering van Conservatieven.
Twee jaar later moest de Conservatieve minister van Binnenlandse Zaken Amber Rudd opstappen vanwege de slechte behandeling van zwarte Britse burgers in het Windrush-schandaal, ook hier omdat personen uit de oppositie, zoals schaduwminister van Binnenlandse Zaken Diane Abbott, het lef in zich hadden tegen dit racisme in te beuken.
De huidige Labour-leiding heeft noch de moed noch het medeleven van Corbyn of Abbott. Maar we mogen er geen twijfel rond laten ontstaan dat het criminaliseren van asielzoekers in een lijn ligt met de onlangs bekend gemaakte vreselijke misdaden van de Griekse kustwacht.
Hoog tijd om het debat over een andere boeg te gooien.
