Beste vrienden,

overweldigd door de gebeurtenissen in Israël en Gaza heb ik de afgelopen maand gezwegen. Ik luister. Ik lees. Behalve in zeldzame gevallen kan ik me helemaal vinden in wat er gezegd wordt. Ik zie een groeiende kloof tussen visies, analyses, verwachtingen en betogingen. Ik zie twee kampen die elke dag verder uit elkaar groeien, in het Midden-Oosten en in Europa. Ik maak me grote zorgen …

Ik wil proberen me tot jullie te richten, vrienden. Onder jullie bevinden zich Joden, Arabieren, gelovigen, niet-gelovigen, kunstenaars, verantwoordelijken uit de cultuursector, leraren, zorgverleners, jongeren en ouderen, en veel gewone burgers.

Ik zie twee kampen die elke dag verder uit elkaar groeien, in het Midden-Oosten en in Europa

Ik wil mijn afschuw uitspreken over de bloedbaden die door Hamas zijn aangericht. Ik denk aan de slachtoffers, hun families en de hele Israëlische samenleving, die getraumatiseerd is door deze gebeurtenissen. Elke dag denk ik aan de gijzelaars en de hel die ze moeten doormaken …

Ik wil mijn diepe bezorgdheid uiten over de opleving van antisemitische retoriek en daden in Europa en daarbuiten. Ik voel dat de angst in de Joodse wereld weer toeneemt en dit is ondraaglijk voor mij.

Bernard Foccroulle. Foto: printscreen De Munt.

Ik wil ook mijn verontwaardiging uiten over de humanitaire ramp in Gaza. Hoe kan een ‘democratische’ staat de mensenrechten zo met voeten treden, de burgerbevolking afslachten, ngo’s in gevaar brengen en het internationaal recht schenden?

En denkt de Israëlische regering echt dat ze Hamas kan “uitroeien” door zich zo te gedragen? Ziet zij niet in dat elk bombardement op onschuldige burgers alleen maar kan leiden tot nieuwe terreurdaden? Wraak dient geen ander doel dan het aanwakkeren van de haat en het nog moeilijker maken van oplossingen.

Ziet de Israëlische regering niet in dat elk bombardement op onschuldige burgers alleen maar kan leiden tot nieuwe terreurdaden?

Ik kan niet anders dan denken aan de verwoesting die is veroorzaakt door de kolonisatie van de bezette gebieden op de Westelijke Jordaanoever, in strijd met de aanbevelingen van de VN en het internationaal recht. Deze voortdurende vernederingen van de Palestijnse bevolking zijn onaanvaardbaar en kunnen op geen enkele manier leiden tot vrede in de regio.

Hoe kunnen we dit allemaal verzoenen?

Beste vrienden, en ik richt me hier in de eerste plaats tot mijn vrienden die zich inzetten voor de Palestijnse zaak: Moeten we niet proberen te onthouden dat het antisemitisme zich eeuwenlang in Europa heeft ontwikkeld en onnoemelijke verschrikkingen heeft voortgebracht waarvan de Shoah (Hebreeuwse naam voor Holocaust, nvdr.) de ontstellende apotheose was.

Laten we het blijvende trauma erkennen dat elke Joodse persoon treft, de behoefte aan veiligheid die nu opnieuw aan het wankelen is gebracht door de terroristische aanslag van Hamas. Zonder een diepgaande inspanning tot empathie lijkt het me onmogelijk om effectief te werken aan de erkenning van de rechten van de Palestijnen.

Beste vrienden, en ik richt me hier in het bijzonder tot mijn Joodse vrienden: Wordt het niet eens tijd dat we ons bewust worden van de verwoestingen van de kolonisatie? Om te erkennen dat sinds de Oslo-akkoorden[1] het beleid van de Israëlische regeringen het lijden, de vernedering en de wrok alleen maar heeft vergroot?

Zonder een diepgaande inspanning tot empathie lijkt het me onmogelijk om effectief te werken aan de erkenning van de rechten van de Palestijnen

Er hebben veel bloedbaden plaatsgevonden in deze gebieden, aangericht door racistische kolonisten, vaak met medeplichtigheid van het leger. En is de aanwezigheid van racistisch en supremacistisch extreemrechts aan de macht niet zelf een bron van antisemitisme?

Beste vrienden, zijn we bereid te erkennen dat Europa over het algemeen en blindelings solidair is geweest met de opeenvolgende Israëlische regeringen, ongeacht hun excessen? En dat de kolonisatiepolitiek van Israël de rechtstreekse erfgenaam is van de kolonisaties waaraan onze landen zich schuldig hebben gemaakt in hun respectieve koloniën?

Is Europa nog aan te horen voor de mensen in het Zuiden, die een permanent dubbel discours zien, afhankelijk van de vraag of oorlogsmisdaden worden begaan door onze ‘bondgenoten’ of door de ‘anderen’? Kunnen we een verenigd front vormen tegen Poetin als we zwijgen wanneer Tsahal (Israëlisch leger, nvdr.) lukraak Gaza bombardeert?

Kunnen we een verenigd front vormen tegen Poetin als we zwijgen wanneer Tsahal lukraak Gaza bombardeert?

Dit alles is diep verontrustend

Op zondag 5 november woonde ik in Arles een uitvoering bij van mijn compositie op ‘Le Journal d’Hélène Berr’. Deze tekst (1942-44) is een diep ontroerend verslag van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hélène drukt er haar radicale afwijzing van haat in uit … De vertolkers en ik vonden dat deze tekst en dit werk in de huidige context een nieuwe weerklank hadden.

Affiche van ‘Le Journal d’Hélène Berr’. Foto: Stad Arles.

In december en januari brengt de Opéra du Rhin een dertiental voorstellingen van dit werk in Colmar, Straatsburg en Mulhouse. Hoe zullen de vele middelbare scholieren op dit werk reageren en hoe zullen ze het begrijpen? Zullen jonge moslims het kunnen horen? Kunnen deze voorstellingen helpen om standpunten dichter bij elkaar te brengen, of lopen ze integendeel het risico de kloof te vergroten en geweld aan te moedigen?

Ik voel me machteloos. Moet ik me uitspreken? Moet ik zwijgen?

Verzoening

Ik moet denken aan Apeirogon, het sublieme boek van Colum McCan, over twee echte mensen, twee vaders die elk hun dochter hebben verloren. Rami Elhanan, een Israëlische grafisch ontwerper, verloor Smadar op 14-jarige leeftijd bij een Palestijnse aanval in 1997. Bassam Aramin, een Palestijn, verloor Abir, tien jaar oud, in 2007 toen ze buiten haar school werd neergeschoten door een Israëlische soldaat.

Deze twee mannen, die geacht werden elkaars tegenpolen te zijn, zijn onafscheidelijke vrienden geworden, verenigd in hun verdriet, betrokken in een onvermoeibare strijd voor vrede thuis en in de wereld. Bassam is zelfs een specialist in de Shoah geworden …

Deze twee mannen zijn blijkbaar erg populair in hun eigen land. Worden ze vertegenwoordigd door hun respectievelijke regeringen? Er zijn enkele bijzonder moedige vredesactivisten in Israël en de Palestijnse gebieden, vooral op dit moment.

Ik denk aan de ‘ambassadeurs van de nuance’ die in België zijn opgericht op instigatie van Simone Susskind.

‘Ambassadeurs van de nuance’. Foto: actinmed.org/a-propos

Ik denk aan het onvermoeibare vredeswerk van Daniel Barenboim (pianist en dirigent van Spaans-Palestijnse afkomst, nvdr). En zo vele anderen …

Is dit niet de kern van wat het begin zou kunnen worden van een beweging voor verzoening?

Ik droom ervan dat in alle betogingen ter ondersteuning van de Palestijnen het antisemitisme duidelijk aan de kaak wordt gesteld. Ik droom dat bij betogingen ter ondersteuning van Israëlische gijzelaars ook de situatie van Palestijnse burgers aan de kaak wordt gesteld en dat betogers luidkeels “Niet in onze naam” roepen.

Ik droom van een wereld waarin elke verdediger van de rechten van Palestijnen zich op elk moment herinnert aan de ongelooflijke trauma’s die het Joodse volk in de loop van zijn oude en recente geschiedenis heeft ondergaan.

Ik droom van gezamenlijke evenementen over de hele wereld waar de twee zaken nauw met elkaar verweven zijn. Maar het zal waarschijnlijk nog wel even duren voordat dit werkelijkheid wordt.

Ik droom van een wereld waarin het Westen zijn zeer zware verantwoordelijkheden, direct en indirect, in dit conflict erkent. En dat Europa zich resoluter inzet voor de actieve ondersteuning van een vredesproces dat twee staten erkent. Europa heeft een manier gevonden om zich te verzoenen na twee wereldoorlogen die tientallen miljoenen slachtoffers hebben geëist. Is het onmogelijk om een begin te maken met de verzoening van de volkeren in het Midden-Oosten?

Ik droom van een wereld waarin het Westen zijn zeer zware verantwoordelijkheden, direct en indirect, in dit conflict erkent

Ik weet dat sommigen van jullie het idee van een culturele boycot van Israël steunen en dat anderen er fel tegen zijn. Hebben we meer verdeeldheid nodig of meer empathie en allianties? Moeten we onze banden met vredesactivisten niet aanhalen, waar ze zich ook bevinden, in plaats van ze over één kam te scheren met de ‘vijand’?

En hoe kunnen we voorkomen dat we verzanden in retoriek die in deze context even nutteloos als belachelijk is?

Dat, beste vrienden, is wat ik jullie wilde zeggen. Kan jij jezelf vinden in deze gedachten? Zie jij initiatieven waarvan we ons vandaag meer bewust zouden moeten zijn en die we zouden moeten steunen? Wat denk je dat we zouden moeten doen op de plaats waar we ons bevinden?

Groeten en knuffels,

Bernard

Note:

[1] De Oslo-akkoorden (1993) zijn een reeks overeenkomsten tussen de PLO en Israël die tot doel hadden de eerste aanzet te zijn om het Israëlisch-Palestijns conflict op te lossen door de oprichting van Palestijns zelfbestuur onder een Palestijnse Autoriteit op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook.