Aminata Traore: wat een vrouw! Oud-minister van cultuur en toerisme van Mali, activiste voor een andere wereldorde, voormalig lid van het Russell Tribunal on Palestine, essayiste, voorvechtster van de mensenrechten. Dit is een vrouw die geen blad voor de mond neemt en al jaren de onrechtvaardigheid hekelt die het kolonialisme en het wereldbrede liberale neokolonialisme heeft aangericht.

Zij werd op 19 oktober door Wallonie-Bruxelles International uitgenodigd. Samen met Pierre Galand, de eerste secretaris-generaal van OXFAM, voormalig voorzitter van het CNCD (Franstalig 11.11.11) en voormalig hoogleraar ULB, heeft ze een grote groep studenten in ontwikkelingssamenwerking ontmoet. Die hebben genoten van haar klare taal zonder compromissen.

‘Arm’ Mali ?

Er werd van ons een beeld opgehangen van een arm, ingesloten land dat onbekwaam is zijn grenzen te beschermen tegenover migranten. Vanuit Parijs gezien is dit een land waar de papierlozen vandaan komen.

Dat probleem obsedeert de politieke klasse van de westerse landen: wie van daar komt is niet zoals wij. Zie de theorie van de grote volksvervanging. Vroeger kon je met een identiteitsbewijs reizen en broederlijkheid en zusterlijkheid vinden. Nu is elke reis een nachtmerrie: Wat kom jij bij ons doen?

Je voelt het beeld van Afrika en zijn volkeren als minderwaardig. Ook ontwikkelingssamenwerking is in dat register geschreven. We hebben geloofd in de onafhankelijkheid. We kregen echter ‘la Françafrique’ opgelegd met de Franse frank van de CFA¹ en met handels- en militaire akkoorden die alleen de belangen van Frankrijk dienen.

Van meet af aan ging het om een economische oorlog, uitbuiting van onze hulpgoederen, opgelegde schuld. We hebben geloofd in die door de westerlingen opgelegde doeleinden. We moesten worden zoals die anderen, die beschaafden, die bezitters en we voerden onze katoen of ons goud uit zonder te weten aan welke prijs.

Dat heeft een ongelijke ontwikkeling op gang gebracht en hele secties van de samenleving gedumpt. Armen en jongeren vertrekken. En andere armen komen bij ons toe. Elk jaar organiseer ik Migrances, een opvang voor mensen uit de regio boven de Sahara die uit Marokko worden verdreven.

Oorlog tegen de jihadisten?

Frankrijk beweerde dat Mali aangevallen werd door islamisten en dat die er een kalifaat zouden vestigen. President Macron beweert dat Mali en Niger niet meer kunnen bestaan zonder militaire hulp. Maar niemand heeft Frankrijk en haar zware artillerie gevraagd tegen enkele honderden jihadisten. Dat zijn jongeren zonder werk, zonder spreekbuis. Ze krijgen 100 euro aangeboden en vertrekken naar de heilige strijd, de jihad.

Laat ons gaan voor een ander paradigma van ontwikkeling, laat ons deftige jobs scheppen, onderwijs en gezondheidszorg verbeteren. Dat zal de emigratie en de kalashnikovs veel meer afremmen.

Er moet een einde komen aan de relatie tussen heersers en ondergeschikten, aan de internationale oligarchie en dus aan dat kapitalisme dat zich in Afrika heeft opgedrongen sinds de slavernij. De Europese industrie steunt op de uitbating van die koloniale rijkdom. De extreme verrechtsing van de publieke opinie en van de politiek versterkt de weerstand tegen die andere, die ons gaat ‘veroveren’.

Ik heb nog de generatie gekend van de ‘fier rechtstaande mannen’² die onze onafhankelijkheid hebben veroverd en waarvan er velen door de koloniale machten werden vermoord.

Er zijn niet alleen bij ons corrupte dictators bij. Vanwaar komt die corruptie trouwens, tenzij van de vermarkting van de wereld. Ook wordt de kiezers niet mogelijk gemaakt het politieke spel te begrijpen noch om zelf het ontwikkelingsmodel te kiezen dat hun past.

Het is het grootkapitaal dat over wetten beslist en de verkozenen plooien er zich naar of vertrekken. Overal wordt Afrika in de ban gehouden van deze illusie van representatieve democratie. We moeten daarentegen een beleid voeren dat in het belang is van de landen zelf.

Daarom is het dat de straat roept: “Weg met Frankrijk” en “Leve Poetin”. De Malinezen zitten in de miserie en zien Franse soldaten die een mooi leventje leiden. Dat brengt hen tot wanhoop. Te veel is te veel!

Toearegs, uranium en plastic

Nadat Lybië gedestabiliseerd werd door Frankrijk, Groot Brittannië en de Verenigde Staten, werd het noordelijke deel van Mali waar de Touaregs wonen door Frankrijk beschouwd als een land van witte Afrikanen die niet willen gedomineerd worden door zwarten.

Het is toevallig ook een gebied dat rijk is aan het uranium dat de energiezekerheid van Frankrijk verzekert. Zo begrijp je waarom Niger een strategische inzet is voor Frankrijk!

De strategische troef van Afrika is volgens Aminata Traore inzetten op die Afrikaanse hulpbronnen: uitgevoerd katoen mag niet langer terugkeren in de vorm van zogezegde Afrikaanse stoffen die in Europa zijn vervaardigd.

De zo mooie Afrikaanse kruiken worden vervangen door ingevoerde plastic. De kalebassen die overal groeien worden weggeduwd door ingevoerd vaatwerk. De vervreemde Afrikaan bedenkt zijn moderniteit vanuit de producten van de anderen.

We moeten een ander denkbeeld scheppen. De diaspora kunnen daarin verandering brengen: van Afrika houden is Afrikaans consumeren. Afrikanen moeten van hun werk kunnen leven.

Aminata feministe?

“Bevrijd me niet, ik neem dat zelf op mij!”, zegt ze al lachend, want overheersing jaagt een mens een andere richting uit. Ik wil niet dat jonge witte vrouwen me komen vertellen wat feminisme is en wat ik moet doen. Dat ‘liberale feminisme’ wordt gedragen door grote instellingen die ‘gender’ in het voordeel van het kapitalisme zien zonder oog voor de culturele context. Die willen mijn ‘ik’ grondig wijzigen.

Waarom emigreren jonge mannen op boten en lopen ze al die gevaren? Wel, zij willen niet dat hun moeder honger lijdt, niet aan geneesmiddelen geraakt.

En jullie, vrouwen, spiegel jullie niet aan die vermoeide mannen die de wereld tot zijn verderf hebben geleid. Geloof niet in het systeem dat wil dat jullie ondernemers worden zoals zij.

Dat schept een mentaliteit van afhankelijkheid, van vrouwen met geld als uiting van succes in de mondialisering. Het is het systeem dat jou zo maakt!

Dit is de vertaling van het interview Aminata Traoré: oser une autre Afrique door Gabrielle Lefèvre.

Notes: