Te midden van de afval die de opiniepagina’s van The New York Times op de meeste dagen overspoelt, verschijnt af en toe een sprankje verlichting. Een recente gastcolumn van Gray Anderson en Thomas Meaney is hiervan een goed voorbeeld.
“De NAVO is niet wat ze beweert te zijn” staat in de titel. In tegenstelling tot de beweringen van haar architecten en verdedigers, betogen Anderson en Meaney overtuigend dat het centrale doel van de alliantie vanaf zijn oprichting niet was om agressie uit het Oosten af te schrikken en zeker niet om democratie te bevorderen, maar om “West-Europa te binden aan een veel uitgestrekter project van een door de VS geleide wereldorde.”
Screenshot nytimes.com
In ruil voor veiligheidsgaranties gedurende de Koude Oorlog, boden de Europese bondgenoten van de VS eerbied en toegevingen op vlak van handel en monetair beleid. “In die missie”, schrijven zij in hun Opinie, is de NAVO “opmerkelijk succesvol gebleken.” Europa, een perceel onroerend goed dat vooral werd gewaardeerd door leden van de Amerikaanse elite, werd daarmee het middelpunt van het naoorlogse Amerikaanse imperium.
Het einde van de Koude Oorlog zette deze regelingen ter discussie. Wanhopig om de levensvatbaarheid van de NAVO te behouden, beweerden voorstanders dat de alliantie “andere gebieden moest opzoeken of ermee moest stoppen”.
NAVO-training Oekraïense soldaten in 2017. Foto: Anthony Jones/CC BY-SA 2:0
De NAVO nam een activistische houding aan, wat leidde tot roekeloze staatsvormende interventies in Libië en Afghanistan. De resultaten waren niet bepaald gunstig. De toegeving aan de Amerikaanse druk om zich buiten het eigen verdragsgebied te wagen, bleek kostbaar en leidde hoofdzakelijk tot het ondermijnen van de geloofwaardigheid van de NAVO, als militair slagkrachtige onderneming.
Dan komt Poetin om de zaak te redden. Net zoals de Russische invasie van Oekraïne de VS een excuus gaf om hun eigen militaire mislukkingen na 9/11 te vergeten, zo heeft het de NAVO in staat gesteld om zich opnieuw op te werpen als het belangrijkste instrument voor de verdediging van het Westen en dit is cruciaal, de NAVO deed dit zonder in feite Amerikaans en Europees bloed te vergieten.
Poetins roekeloosheid is een geschenk uit de hemel voor de NAVO en de VS.
In deze context is het huidige lot van Oekraïne slechts een bijgedachte. Het echte probleem draait om het nieuw leven inblazen van de beschadigde ambities van het Amerikaanse mondiale suprematie.
Het Amerikaanse veiligheidsestablishment is bijna unaniem toegewijd aan de stelling dat de VS de enige wereldsupermacht moet blijven, zelfs als dit voor gevolg heeft dat men een enorme accumulatie aan tegenstrijdig bewijsmateriaal moet negeren dat suggereert dat zich een multipolaire wereldorde aan het vormen is. Vanuit die optiek is Poetins roekeloosheid een geschenk uit de hemel.
Er is hier een geniaal element aan het werk. Rusland verslaan zonder daadwerkelijk te hoeven vechten, wordt het middel om het imago van Amerikaanse onmisbaarheid te herstellen dat in de decennia na de val van de Berlijnse muur werd verkwanseld.
Voor Washington, zoals Anderson en Meaney beseffen, gaat de werkelijke inzet in Oekraïne veel verder dan de vraag wiens vlag over de Krim wappert. Als Oekraïne zijn oorlog met Rusland ‘wint’ – hoe ‘winnen’ ook wordt gedefinieerd en hoe hoog de prijs ook is die de Oekraïners er voor moeten betalen – de NAVO zelf (en de NAVO-lobby in Washington) zal hiermee zijn rechtvaardiging opeisen.
Finse troepen nemen deel aan NAVO-oefening in Noorwegen (2018). Foto: C. Valverde/CC BY-NC-ND 2:0
Je kan er zeker van zijn dat grote Europese landen dan stilletjes afstand zullen doen van hun beloften om hun militaire uitgaven te verhogen, waarbij de feitelijke verantwoordelijkheid voor de Europese veiligheid opnieuw bij de VS komt te liggen.
Met de 100ste verjaardag van de Tweede Wereldoorlog in het verschiet, zullen de Amerikaanse troepen in Europa gekazerneerd blijven. Dit zal aangegrepen worden door het militaire complex om dit te vieren, wat hen geen windeieren zal leggen.
Met dit spierballengerol zullen de VS onvermijdelijk een sterk uitgebreide NAVO ertoe aanzetten haar aandacht te richten op het afdwingen van een “op regels gebaseerde internationale orde” in Azië en de Stille Oceaan, met China als gekozen tegenstander. Oekraïne zal daarbij als een sjabloon dienen, terwijl de VS en zijn bondgenoten hun gewicht vele duizenden kilometers van Europa zullen inzetten.
De wereldwijde militaire voetafdruk van de VS zal toenemen. Pogingen van de VS om in eigen land orde op zaken te stellen, zullen mislukken. Dringende mondiale problemen zoals de klimaatcrisis zullen als bijzaken worden behandeld. Het imperium dat geen naam heeft, zal echter blijven bestaan, wat uiteindelijk het doel van dit spel is.
President Biden zegt graag dat de wereld op een “keerpunt” is beland wat impliceert dat het nodig is om van richting te veranderen. Toch is stilstand het overheersende thema van zijn benadering van het buitenlands beleid. Hij klampt zich vast aan de geopolitieke logica die aan de basis lag van de oprichting van de NAVO in 1949.
Andrew Bacevich. Foto: US Navy/Public Domain
In die tijd, toen Europa zwak was en Stalin de Sovjet-Unie regeerde, had die logica misschien enige verdienste. Maar het belang dat tegenwoordig aan de NAVO wordt toegekend, getuigt vooral van het bankroet van het Amerikaanse strategische denken en het onvermogen om prioriteit te geven aan de werkelijk bestaande Amerikaanse nationale belangen, zowel buitenlands als binnenlands.
Een degelijke herziening van de nationale veiligheidsstrategie van de VS zou moeten beginnen met het aankondigen van een tijdlijn voor terugtrekking uit de NAVO en de omvorming van deze alliantie in een organisatie die volledig eigendom wordt van Europa en door haar wordt bestuurd.
De bijna onmogelijkheid om zich zelfs maar een dergelijke actie door de VS in te beelden getuigt van het enorme gebrek aan verbeeldingskracht dat overheerst in Washington.
Ukraine and the great revival of American empire werd vertaald door Willem Royaards. Information Clearing House verzamelt informatie die niet aan bod komt in de grote media als Fox News en CNN (of er verkeerd wordt voorgesteld).
Andrew Bacevich is professor emeritus geschiedenis van internationale relaties aan de Boston University, aan de militaire academie West Point en de Johns Hopkins University. Hij diende als kolonel in de VS-Landmacht en nam deel aan operaties in Vietnam en Koeweit. Hij is zeer kritisch over het buitenlands beleid van zijn land sinds het einde van de (eerste) Koude Oorlog.
