Er ontbreken een aantal kleine, maar nogal belangrijke details in de drie uur durende biografische film van regisseur Christopher Nolan over J. Robert Oppenheimer, de theoretische natuurkundige aan de University of California, Berkeley en Manhattan Project-directeur, die vaak wordt omschreven als “de vader van de atoombom”.
In Nolans Oppenheimer wordt met geen woord gerept over het feit dat de testlocatie van het Manhattan Project (Los Alamos in de staat New Mexico) allesbehalve een afgelegen, verlaten en onbewoonde woestijn was. Zoals de organisatie Tewa Women United benadrukt, wordt Los Alamos – dat wil zeggen Tsankawi en het Pajarito Plateau – al heel lang bewoond door inheemse volken.
Afsluiting rond de site van de Franse testen in Algerije 60 jaar later. Foto: YouTube AL24News
Ze werden verjaagd voor dit project van Amerikaanse nucleaire kolonisatie en lijden nog steeds onder de vervuiling en vergiftiging van hun land en water. Op dezelfde manier vertelt Oppenheimer niets over het levend verbranden van 250.000 onschuldige Japanse burgers, toen de VS in 1945 de atoombom inzetten in Nagasaki en Hiroshima. Het is nog altijd de enige keer dat atoomwapens werden gebruikt en het is geen toeval dat telkens niet-witte bevolkingsgroepen het doelwit waren.
Op typische Hollywood-wijze verheft Oppenheimer de morele breinbrekers van die ene witte man boven de gruwelijke gevolgen voor honderdduizenden niet-witte slachtoffers, van Tsankawi tot Nagasaki en nog veel verder.
Oppenheimer vergeet ook te vermelden dat in de nucleaire wapenwedloop die na de Tweede Wereldoorlog in een stroomversnelling kwam, Europese mogendheden experimenteerden met hun nucleaire massavernietigingswapens in de ‘onbewoonde’ gebieden die bewoond werden door Aziatische en Afrikaanse gemeenschappen. Net als in Los Alamos lijden de inwoners van deze plaatsen hier al lang onder.
Neem bijvoorbeeld Frankrijk
Tussen 1966 en 1996 heeft Frankrijk een amper te bevatten aantal van 190 kernwapens tot ontploffing gebracht op de koloniale eilanden van Frans Polynesië in de Stille Oceaan, maar voordat Frankrijk Polynesië vergiftigde, werd Afrika al bestraald: tussen 1960 en 1966 voerden de Fransen zeventien kernproeven uit in de Sahara, zowel in koloniaal als in ‘onafhankelijk’ Algerije – vier bovengrondse en dertien ondergrondse.
Synthese van de effecten van de vier Franse bovengrondse kernbomtesten in 1960-61 in de Algerijnse Sahara. Foto: Sénat Français/Public Domain
De eerste van deze nucleaire bommen – bijgenaamd Gerboise Bleue naar een kleur van de Franse vlag en een knaagdier uit de Sahara – werd tot ontploffing gebracht op 13 februari 1960, vijftig kilometer ten zuiden van de stad Reggane in de Sahara.
De kracht van de explosie was 70 kiloton – meer dan vier keer de kracht van de VS-bom op Hiroshima. De explosie verschroeide de aarde, veranderde het woestijnzand in glas en besmette het enorme explosiegebied met plutonium en onbeheersbare straling.
In het getroffen gebied werden (en worden nog steeds) bewoners getroffen door blindheid, leukemie, lever-, maag- en huidkanker. Baby’s werden geboren met verschrompelde ledematen en andere geboorteafwijkingen.
Naargelang de bron van de cijfers werden tussen de 27.000 en 60.000 Algerijnen besmet door de Franse kernproeven. Terwijl de Algerijnse regering een beschermende omheining rond de locatie bouwde, waaide het radioactieve zand over heel Afrika – en keerde als een nucleaire boemerang terug naar Europa.
#SaharanDust clearing from central/eastern Europe before a new plume crosses Spain, France, UK & Ireland over next few days. @CopernicusECMWF Atmosphere Monitoring Service @ECMWF aerosol optical depth forecast initialized 27 Feb 00 UTC https://t.co/Zcv8RWt2P3 pic.twitter.com/Puk1hiwfWj
— Mark Parrington (@m_parrington) February 27, 2021
Wat echter ook opvalt aan de Franse atoomproeven in Algerije zijn niet de proeven zelf, maar de reactie erop. Algerije werd de cause célèbre voor Afrika, zowel als bolwerk voor de pan-Afrikaanse onafhankelijkheidsstrijd als voor de strijd tegen het nucleaire kolonialisme, voor ontwapening en voor vrede.
Accra, de hoofdstad van Ghana, was als het ware ground zero voor deze bewegingen, met de Convention People’s Party van Kwame Nkrumah als drijvende kracht. Een toespraak op 1 september 1960 in het Palladium van Accra door Tawia Adamafio, algemeen secretaris van de CPP, verwoordde die strijd goed. Adamafio verklaarde toen:
“Ieder van jullie kan aan Frankrijk zeggen wat het antwoord is: het is NEEN! NEEN tegen elk nucleair imperialisme in Afrika; NEEN tegen de moord op vrouwen en kinderen door radioactieve neerslag. Het is NEEN tegen de Koude Oorlog die deze kwaadaardige proeven heeft uitgelokt. Het is NEEN tegen de vernietiging van de mensheid waarmee deze wapens ons bedreigen.”
Helaas ontbreekt deze boodschap in Nolans film Oppenheimer. Dit herinnert ons eraan dat Afrikaanse mensen altijd voorop gelopen hebben in de strijd voor vrede en gezond verstand. We drukken Adamafio’s toespraak hieronder nogmaals af.
Je kan de volledige toespraak van Tawia Adamafio van 1 september 1960 in Accra lezen in de bijlage aan dit artikel op de website van Black Agenda Report. Deze toespraak heeft bijzondere relevantie terwijl in Niger een door de bevolking gesteunde junta in opstand komt tegen de postkoloniale inmenging van Frankrijk in Niger en dreigt met militaire interventie in zijn voormalige kolonie om de levering van uranium voor zijn kerncentrales veilig te stellen. Vertaling Peter Claes.
Volgens Frans politicus Jules Moch (1893-1985) in de VN-Veiligheidsraad van 13 februari 1960 waren de aangekondigde Franse atoombomtesten ‘zonder enig gevaar’ voor de volkeren van Algerije en Marokko. Algerije was dan nog een Franse kolonie (vanaf 1:45 in deze YouTube):
