Barsamian: Hoe zit het met wat er in de banksector gebeurt, na de ineenstorting van de Silicon Valley Bank, die werd gevolgd door Signature Bank en na de problemen bij First Republic Bank?
“Allereerst claim ik geen enkele speciale expertise in deze materie. De mensen die dat wel hebben, serieuze economen die er ook eerlijk over zijn zoals Paul Krugman, zeggen heel eenvoudig: we weten het niet. Dit gaat bijna 45 jaar terug tot de deregulerings manie (in de jaren 1980 onder president Ronald Reagan).”
“Dereguleer financiën en je verschuift naar een op financiën gebaseerde economie, terwijl je het land de-industrialiseert. Je verdient dan je geld met financiën, niet met het bouwen van dingen – riskante ondernemingen die zeer winstgevend kunnen zijn, maar zullen leiden tot een crash. Wanneer dat dan gebeurt, roep je de overheid ter hulp, dat wil zeggen de belastingbetaler, om je te redden.”
“Er waren in de jaren 1950 en 1960 geen grote bankcrisissen. Dat was een periode van enorme groei, omdat het ministerie van financiën de banksector onder controle hield. In die tijd was een bank gewoon een bank. Als je wat extra geld had, zette je het op een rekening.”
“Mensen leenden er geld om een auto te kopen of hun kind naar de universiteit te sturen. Dat was bankieren toen. Dat begon een beetje te veranderen met (Democratisch president) Jimmy Carter (1977-1981) , maar onder (Republikeins president) Ronald Reagan (1981-1989) werd dat een lawine.”
“Mensen als Larry Summers1 zeiden toen, laten we al die derivaten2 dereguleren, laten we alles opengooien. Wat volgde was de ene crisis na de andere. De regering van Reagan eindigde met de enorme spaar- en kredietcrisis3. Opnieuw was de oplossing, roep de vriendelijke belastingbetaler op. De rijken blijven dan veel geld verdienen terwijl de rest voor de kosten opdraaien.”
“Het is wat (de economen) Bob Pollin4 en Gerry Epstein de bail-out economy5 noemen. Vrij ondernemerschap, dat is geld verdienen zolang je kunt, tot er een crisis komt en het publiek je uit de brand helpt. De grootste crisis was in 2008.”
“Wat gebeurde er toen? Dankzij de deregulering van ingewikkelde financiële producten zoals derivaten en andere initiatieven onder president Bill Clinton, kreeg je een crash in de huizenindustrie, en daarna in de financiële industrie.”
“Het Congres nam de TARP-wetgeving aan6, die twee componenten heeft. Ten eerste redde deze wet gangsters die de crisis hadden veroorzaakt door hun minderwaardige hypotheken7, leningen waarvan ze wisten dat ze nooit terugbetaald zouden worden.”
“Ten tweede zorgde deze wet ook voor de mensen die in de crisis hun huis hadden verloren en op straat geschopt door de gedwongen verkoop van hun woning. Raad eens welk deel van deze wet door de regering van president Obama werd uitgevoerd?”
“Dat was zo een groot schandaal dat Neil Barofsky, inspecteur-generaal van financiën, er een boek over schreef, waarin hij dit de kaak stelde. Het had geen enkel effect. Het gevolg was dat veel arbeiders die op Obama hadden gestemd omdat ze geloofden in zijn boodschap van hoop en verandering daarna voor Trump stemden, omdat ze zich verraden voelden door de partij die beweerde er voor hen te zijn.”
Dit is een eerste deel van een langer interview van David Barsamian met Noam Chomsky. De volledige tekst Savage Capitalism – From Climate Change to Bank Failures to War verscheen op 6 april 2023 op TomDispatch. De andere delen verschijnen in de komende dagen. Vertaling Lode Vanoost.
Notes:
1 Vice-minister van financiën (1995-1999) en minister van financiën (1999-2001) onder Democratisch president Bill Clinton (1993-2001).
2 Derivaten zijn beleggingsinstrumenten die bestaan uit delen van andere investeringen, opties op investeringen, swaps (ruil) en dergelijke. Ze worden door het mengen van hoogrisicobeleggingen met laagrisicobeleggingen de risico’s te beheren. De regels die dit soort beleggingen aan banden legde werden losgelaten, met de bekende gevolgen. Ze waren volledig onbetrouwbaar en hebben tot de crash van 2008 geleid.
3 De Savings & Loans Crisis duurde van 1986 tot 1995. Een derde van alle spaar- en kredietinstellingen ging failliet. Miljoenen Amerikanen verloren al hun spaargeld, konden hun hypotheek of hun huur niet meer betalen of andere dingen die ze met een lening hadden aangekocht. In de VS kopen veel mensen bijvoorbeeld hun auto met een hypotheeklening.
4 Bob Pollin schreef samen met Noam Chomsky het boek ‘The Climate Crisis and the Global New Deal: The Political Economy of Saving the Planet (2020). Zie de recensie Robert Pollin en Noam Chomsky bepleiten een Global Green New Deal voor de mensheid.
5 Een bail out is een financiële reddingsoperatie waarbij een bedrijf, meestal een bank, van de overheid geld krijgt om niet failliet te gaan. De regeringen in de VS en de EU verbonden geen voorwaarden aan die reddingen, zodat de banken gewoon terug begonnen met de riskante financiële operaties die tot hun ineenstorting hadden geleid. G-Het komt er op neer dat de bevolking de schulden overnam van de banken.
6 Het Troubled Asset Relief Program (TARP) voorzag fondsen om het financiële systeem terug te stabiliseren na de crisis van 2008.
7 Wie in België een hypotheek wil voor de aankoop van een woning moet bewijzen leveren aan de bank van ofwel een degelijke en vaste tewerkstelling of van voldoende fondsen om de hypotheekleningen af te betalen. In de VS werden die voorwaarden afgeschaft vanuit het idee dat dan veel meer mensen een huis zouden gaan kopen. In werkelijkheid sloten miljoenen Amerikanen leningen af die ze bij de minste crisis, verlies van werk, ziekte, ongeval niet meer konden afbetalen.
