Recht-Op is een vereniging waar mensen in armoede het woord nemen. De vereniging heeft bijzondere aandacht voor onderwijs, omdat het een hefboom is om armoede te doorbreken. Recht-Op heeft een oudergroep, spreekt met jongeren en werkt aan bewustmaking van scholen, leerkrachten en studenten van de lerarenopleiding.

Voor mij zitten vier ouders, drie mama’s en een papa. Hun situaties zijn onderling verschillend, één ouder met 7 kinderen, een andere met één, en de rest zit daartussen. Ouders die samen met hun partners opvoeden of zonder enige hulp. Vrouwen met en zonder hoofddoek, die vlot Antwerps spreken of af en toe naar een andere taal overschakelen. Om hen minder herkenbaar te maken brengen we hun ervaringen samen zonder aan te duiden wie wat zegt.

“Niet met de boekentas gooien!”

Een spaarplan voor meerdaagse uitstappen. Dat is een goede maatregel om de schoolkosten draaglijk te houden. Krijt vzw adviseert scholen om het spaarplan standaard in te voeren, zodat ouders in armoede er niet naar hoeven te vragen. In Antwerpen blijken sommige scholen het omgekeerde te doen. Zij schaffen het spaarplan helemaal af. Als we de ouders vragen of ze hun schoolrekeningen kunnen betalen, blijkt dat ze daar hun uiterste best voor doen.

“Het lukt mij wel”, zegt een ouder. Karen van Riel van Recht-Op komt tussenbeide: “…maar je hebt mij wel gezegd dat je twee dagen per week niet kookt.” “Ja, dat klopt, maar als ik dus 2 dagen niet warm eet, dan kan ik de schoolrekeningen van mijn kind betalen. Ik eet ook geen fruit meer. Nu zegt de dokter dat ik vitamine C tekort heb…”

“Kleding, boekentassen, zo’n dingen zijn duur. Ik wil niet dat mijn zoon met zijn boekentas gooit, want die moet echt wel zes jaar meegaan. Een schooluniform, dat is ook een hele uitgave.”

“Als de school niet financieel tussenbeide komt kan mijn zoon volgend jaar niet mee op sportklas.”

“De school waar mijn kinderen naar toe gaan is betaalbaar. Er zijn geen meerdaagse uitstappen, behalve de bosklassen. Vroeger kon je daar een spaarplan voor krijgen. Ze hebben het afgeschaft! Zo’n spaarplan helpt, dan heb je niet de hele kost van de reis in één maand. Maar dan nog. Net voor het vertrek krijgen we plots te horen dat de kinderen allemaal een zaklamp moeten meehebben. Als je die niet in huis hebt is dat opnieuw een uitgave.”

“Als de school niet financieel tussenbeide komt kan mijn zoon volgend jaar niet mee op sportklas. Ik zal het hem wel uitleggen. Eerlijk gezegd, de school krijgt toch geld van de overheid? Waarom moeten wij dan nog bijspringen?”

“Ik ben dit jaar met vakantie gegaan. Het was de eerste keer in zeven jaar, mag het eens? Toen kwam september eraan met hoge kosten, maar de studietoelage kwam pas in november. De tijd ertussen moet je zien te overbruggen en lukte nu niet door de kosten van de vakantie.”

“Onze kinderen hebben geen schuld aan onze financiële problemen”

Spreken met de school, spreken met de ouders. Dat blijkt een groot probleem te zijn. De ouders die ik spreek zijn mondig, assertief als het moet. Scholen lijken daar moeilijk mee om te kunnen gaan. En de kinderen aanspreken op de problemen van de ouders, dat vinden deze mama’s en papa onacceptabel.

“Toen mijn kind in het eerste leerjaar zat was ik heel tevreden van de school. Dat had alles met de leerkracht te maken. Nadien werd het nooit meer zo goed. De juf van het tweede, die wilde gewoon niet met ons spreken. Er zijn ook leerkrachten die gewoon geen affiniteit hebben met jonge kinderen. Wij hebben er één gehad die in het lager onderwijs stond, maar enkel voor het middelbaar was opgeleid.”

“Communicatie, dat is het grote probleem op school. Je moet alle vragen via Smartschool stellen. En ze antwoorden gewoon niet. Voor mij moet communicatie in gesprekken gebeuren. Vroeger was er een oudergroep op school, dan kon je samen met andere ouders bij de leerkrachten terecht. Nu kan dat niet meer, door corona. Het corona-excuus noem ik dat. Alles wat niet meer kan wordt op dat virus gestoken.”

“Vroeger was er een oudergroep op school, dan kon je samen met andere ouders bij de leerkrachten terecht. Nu kan dat niet meer, door corona”

“Het moeilijkste vind ik als ze je kinderen aanspreken over mijn problemen. Als ik de schoolrekening niet kan betalen dan krijgen mijn kinderen dat te horen. Daar word ik kwaad van. Of als een kind een paar keer afwezig is, dan vertellen ze dat ons kindergeld zal afgenomen worden. Onze kinderen hebben geen schuld aan onze financiële problemen.”

“Een van mijn kinderen kreeg op het eind van het schooljaar geen rapport, omdat er nog onbetaalde schoolrekeningen waren. En dat zeggen ze dan tegen je kind.”

“Ze zeggen altijd dat je voor jezelf moet opkomen, maar als je het doet, dan wordt het niet gewaardeerd. Ik heb hulp nodig omdat ik een schoolrekening niet kan betalen. Dat is niet eenvoudig, ik voel mij heel klein als ik om hulp moet vragen. Toch ging ik naar de zorgcoördinator die op haar beurt naar de directie verwees. Ik heb die rekening uiteindelijk twee maanden laten liggen. Daarna heb ik ze toch maar betaald, omdat ik geen antwoord kreeg.”

“Die waren verbaasd dat hij zo ver geraakt was”

Maar er is ook hoop. De ogen van de ouders lichten op als ik vraag wat ze voor hun kinderen wensen. De lage verwachtingen van de school blijken zeker niet altijd uit te komen.

“Mijn kinderen zijn mijn project. Ik hoef geen mooi huis of auto, als mijn kinderen het maar beter hebben dan wij, dat ze een diploma halen en goed werk vinden. Ze mogen kiezen waarin. Ik zeg mijn zoon niet wat hij moet doen, want als ik het hem zeg doet hij het toch niet. De school doet hooguit 30% van het werk, wij doen de rest.”

“De mijne gaat over een paar jaar naar het middelbaar. Hij heeft een autismespectrumstoornis, en daardoor heeft hij heel weinig zelfvertrouwen. Nochtans is hij intelligent, zijn stoornis maakt hem niet dom. Ik ga daar veel tijd in steken. Mijn psycholoog zegt dat ik het moet loslaten. Maar wie gaat er dan voor hem zorgen?”

“Ze sturen je kinderen naar het bso omdat je allochtoon bent, omdat je kind  een autismespectrumstoornis heeft, omdat je arm bent…”

“Mijn kind moest maar loodgieter worden, zeiden ze, want daar hebben ze er te kort van. Maar waarom moet hij loodgieter worden? Hij heeft veel meer talenten. De school moet hem stimuleren, niet naar beneden drukken. Ze sturen je kinderen naar het bso omdat je allochtoon bent, omdat je kind  een autismespectrumstoornis heeft, omdat je arm bent… Er is niets mis met bso, voor wie daar op zijn plaats zit. Maar de school zou samen met de ouders moeten kijken wat de capaciteiten en de interesses van het kind zijn.”

“Mijn oudste kinderen studeren nu aan de hogeschool. Dat had niemand verwacht. Eén van mijn kinderen heeft ook een autismespectrumstoornis. Hij is naar het buitengewoon basisonderwijs geweest, en ze vonden daar dat hij naar het buitengewoon secundair (buso) moest gaan. Dat vond ik niet, ik heb hem naar het gewoon onderwijs gestuurd, naar het eerste leerjaar B. Toen hij daarmee klaar was wilde hij naar de 1A. Alles is goed gelopen, en nu studeert hij orthopedagogie. Hij heeft een stage gedaan in de lagere school die hem wilde doorsturen naar het buso. De leerkrachten daar waren verbaasd dat hij zo ver geraakt was. Zo zie je maar.”

Meer informatie

• In dit artikel las je de ervaringen van ouders in armoede. We spraken hen bij Recht-Op vzw in Antwerpen. Je vindt er ook tools om in je school te werken rond Armoede en partnerschap tussen ouders en school. Recht-op heeft veel info over onderwijs en armoede op haar website.
• Scholen kunnen ook terecht bij Krijt vzw, een organisatie die met scholen werkt rond het verkleinen van de schoolkosten en bewustmaking van scholenteams. Wij spraken eerder met Colette Victor, coördinator van Krijt
• En wat doen de mainstreammedia? Het Nieuwsblad stelde een database op waarin je kan zien in welke scholen de leerlingen meer a-attesten behalen, beter voorbereid worden op het hoger onderwijs, en waar je het minst arme en allochtone leerlingen vindt. Wij waren er niet enthousiast over