Het Globale Noorden en Zuiden. Afbeelding: publiek domein
Krishen Mehta, Counterpunch,

Waarom veel landen in het Globale Zuiden niet automatisch het Westen steunen in Oekraïne

In oktober 2022, ongeveer acht maanden na het begin van de oorlog in Oekraïne, verenigde de Universiteit van Cambridge in het V.K. peilingen die in 137 landen opgesteld werden over de houdingen ten opzichte van het Westen en ten opzichte van Rusland en China.

dinsdag 21 maart 2023 16:57
Spread the love

 

De bevindingen van deze studie zijn, hoewel niet zonder foutmarge, toch ernstig genoeg om serieus te nemen. Deze zijn:

  • Van de 6,3 miljard mensen die buiten het Westen leven staat 66 procent positief ten opzichte van Rusland en staat 70 procent positief ten opzichte van China.
  • Van de 66 procent die positief staan ten opzichte van Rusland is de verdeling 75 procent in Zuid-Azië, 68 procent in Franstalig Afrika, en 62 procent in Zuidoost-Azië.
  • De publieke opinie van Rusland blijft positief in Saoedi-Arabië, Maleisië, Indië, Pakistan, en Vietnam.

Gevoelens van deze aard hebben boosheid, ongeloof, en zelfs woede veroorzaakt in het Westen. Voor hen is het moeilijk om te geloven dat tweederde van de wereldbevolking niet aan de kant van het Westen staat.
Wat zijn de redenen of oorzaken hiervan? Ik geloof dat er vijf redenen zijn, zoals uitgelegd in dit kort essay.

1. Het Globale Zuiden gelooft niet dat het Westen begrip of empathie voor hun problemen heeft

De Indische Minister van Buitenlandse Zaken Jaishankar vatte het bondig samen in een recent interview: “Europa moet uit de mentaliteit groeien dat Europa’s problemen wereldproblemen zijn, maar de wereldproblemen niet Europa’s problemen zijn.” Hij refereert naar de vele uitdagingen waar ontwikkelende landen voor staan, of het nu gaat over de nasleep van de pandemie, de hoge kosten van interestbetalingen op schulden, de klimaatcrisis die hun levens verwoest, de pijn van armoede, voedseltekorten, droogtes en hoge energieprijzen. Het Westen heeft amper lippendienst bewezen aan het Globale Zuiden voor veel van deze problemen. Toch staat het Westen erop dat het Globale Zuiden haar volgt in sancties op te leggen aan Rusland.

“Europa moet uit de mentaliteit groeien dat Europa’s problemen wereldproblemen zijn, maar de wereldproblemen niet Europa’s problemen zijn.

De Covid-pandemie is een perfect voorbeeld—ondanks herhaalde oproepen van het Globale Zuiden om het intellectueel eigendom op de vaccins te delen, met het doel levens te redden, was geen enkele Westerse natie bereid dit te doen. Afrika blijft tot vandaag het meest ongevaccineerde continent ter wereld. Afrika had de capaciteit om de vaccins te maken, maar kon dit zonder het intellectueel eigendom niet doen.

Maar hulp kwam van Rusland, China en Indië. Algerije begon een vaccinatieprogramma in januari 2021 nadat het haar eerste lading van Rusland’s Sputnik V vaccins ontving. Egypte begon vaccinaties ongeveer tezelfdertijd nadat het China’s Sinopharm vaccin ontving. Zuid-Afrika ontving een miljoen doses AstraZeneca van het ‘Serum Institute’ van Indië. In Argentinië werd Sputnik de ruggengraat van het vaccinatieprogramma. Dit gebeurde allemaal terwijl het Westen hun financiële macht gebruikte om miljoenen dosissen op voorhand te kopen, en deze vaak te vernietigen wanneer ze vervielen. De boodschap aan het Globale Zuiden was duidelijk—jullie problemen zijn jullie problemen, niet onze problemen.

2. Geschiedenis telt: wie stond waar tijdens het kolonialisme en na de onafhankelijkheid?

Veel landen in Latijns-Amerika, Afrika, en Azië bekijken de oorlog in Oekraïne door een andere bril dan het Westen. Velen van hen zien hun voormalige koloniserende machten gegroepeerd als leden van de Westerse alliantie. De landen die sancties op Rusland legden zijn ofwel leden van de Europese Unie en de NAVO of de nauwste bondgenoten van de V.S. in de Stille Oceaan en Azië. In schril contrast hebben veel landen in Azië, en bijna alle landen in het Midden-Oosten, Afrika, en Latijns-Amerika geprobeerd om goede relaties te onderhouden met zowel Rusland als het Westen, en om sancties op Rusland te mijden. Kan dit zijn omdat ze hun geschiedenis herinneren als het slachtoffer van de Westerse koloniale politiek, een trauma waar zij nog steeds mee leven maar dat het Westen vooral vergeten heeft?

Nelson Mandela zei vaak dat het de steun van de Sovjet-Unie was, zowel moreel als materieel, dat Zuid-Afrikanen hielp inspireren om het Apartheidsregime omver te werpen. Het is daarom dat Rusland nog steeds in een gunstig licht gezien wordt door veel Afrikaanse landen. En eens de onafhankelijk voor deze landen kwam, was het de Sovjet-Unie die hen steunde, hoewel zij zelf beperkte grondstoffen had. De Aswandam in Egypte die 11 jaren nodig had om gebouwd te worden, van 1960 tot 1971, was ontworpen door het in Moskou gebaseerde Hydroprojectinstituut en in grote mate door de Sovjet-Unie gefinancierd. De staalfabriek van Bhilai, een van de eerste grote infrastructuurprojecten in pas onafhankelijk Indië, werd door de Sovjet-Unie gebouwd in 1959. Andere landen haalden ook profijt uit de steun voorzien door de voormalige Sovjetunie, zowel politiek als economisch, waaronder Ghana, Mali, Soedan, Angola, Benin, Ethiopië, Oeganda en Mozambique.

“Nu vragen de kolonisatoren ons om vijanden te zijn van Rusland, die ons nooit koloniseerden. Is dat eerlijk? Niet voor ons”

Op 18 februari 2023, op de top van de Afrikaanse Unie in Addis Ababa, Ethiopië, had de Minister van Buitenlandse Zaken van Oeganda, Jeje Odongo, dit te zeggen: “Wij werden gekoloniseerd en vergaven hen die ons koloniseerden. Nu vragen de kolonisatoren ons om vijanden te zijn van Rusland, die ons nooit koloniseerden. Is dat eerlijk? Niet voor ons. Hun vijanden zijn hun vijanden. Onze vrienden zijn onze vrienden.”

Terecht of onterecht, hedendaags Rusland wordt door veel landen in het Globale Zuiden als een ideologische opvolger van de voormalige Sovjetunie gezien. Deze landen hebben sterke herinneringen die hen Rusland in een ander licht doen zien. Gezien de geschiedenis, kunnen we hen dat kwalijk nemen?

3. De oorlog in Oekraïne wordt door het Globale Zuiden gezien als belangrijk voor de toekomst van Europa, niet voor de toekomst van de hele wereld

De geschiedenis van de Koude Oorlog heeft ontwikkelende landen geleerd dat betrokken raken in de conflicten van grootmachten hen weinig voordelen oplevert, maar enorme risico’s draagt. En zij zien de proxy-oorlog in Oekraïne als een die meer om de toekomst van de Europese veiligheid gaat dan om de veiligheid van de gehele wereld. Daarenboven wordt de oorlog door het Globale Zuiden gezien als een kostelijke afleiding van de hoogdringende problemen waar zij mee geconfronteerd worden. Hieronder inbegrepen zijn er hogere brandstofprijzen, voedselprijzen, hogere kosten van schuldbetalingen, en meer inflatie, problemen die allemaal nog verergerd werden door de Westerse sancties ingesteld op Rusland.

Een recente peiling gepubliceerd door Nature Energy stelt dat tot 140 miljoen mensen in extreme armoede geduwd zouden kunnen worden door de hogere energieprijzen die het afgelopen jaar voortkwamen.

Sterk stijgende energieprijzen hebben niet alleen een rechtstreekse impact op energiefacturen, ze kunnen ook leiden tot stijgende prijsdruk op alle bevoorradingsketens en consumptiegoederen, voedsel en andere noodzakelijkheden inbegrepen. Dit kwetst de ontwikkelende landen meer dan het Westen.

Een oorlog voor de toekomst van Europese veiligheid heeft het potentieel verwoestend te zijn voor de veiligheid van de hele wereld

Het Westen kan de oorlog volhouden “voor zolang nodig” omdat zij de financiële grondstoffen en kapitaalmarkten hebben om dit te doen. Maar het Globale Zuiden beschikt niet over diezelfde luxe. Een oorlog voor de toekomst van Europese veiligheid heeft het potentieel verwoestend te zijn voor de veiligheid van de hele wereld.

Het Globale Zuiden is ook bezorgd dat het Westen geen onderhandelingen nastreeft die deze oorlog tot een vroeg einde zouden kunnen brengen. Er waren gemiste kansen in december 2021 toen Rusland herwerkte veiligheidsverdragen voor Europa voorstelde, die de oorlog hadden kunnen vermijden en die door het Westen verworpen werden. De vredesonderhandelingen van april 2022 in Istanbul werden ook door het Westen verworpen, deels om Rusland “te verzwakken”. En nu betaalt de hele wereld de prijs voor een invasie die de Westerse media graag “ongeprovoceerd” noemt en die vermeden had kunnen worden.

4. De wereldeconomie is niet meer gedomineerd door Amerika noch geleid door het Westen en het Globale Zuiden heeft andere opties

Verschillende landen in het Globale Zuiden zien hun toekomst steeds meer verbonden met landen die niet meer in de Westerse invloedssfeer zijn. Of dit nu hun perceptie is van hoe de machtsbalans wegslingert van het Westen, of ‘wishful thinking’ ten gevolge van hun koloniale erfenis, laat ons kijken naar enkele statistieken die relevant kunnen zijn.

Het aandeel van de V.S. in globale productie is gezakt van 21 procent in 1991 tot 15 procent in 2021, terwijl China’s aandeel steeg van 4 procent tot 19 procent tijdens dezelfde periode. China is de grootste handelspartner voor de meerderheid van de wereld, en haar BBP in koopkrachtpariteit (‘purchasing power parity’) is al hoger dan dat van de Verenigde Staten. De BRICS (Brazilië, Rusland, China, Indië, en Zuid-Afrika) hadden een gecombineerd BBP in 2021 van $42 biljoen vergeleken met $41 biljoen in de G7. Hun bevolking van 3,2 miljard is meer dan 4,5 keer de totale bevolking van de G7 landen, 700 miljoen.

China is de grootste handelspartner voor de meerderheid van de wereld

De BRICS leggen geen sancties op Rusland, noch leveren ze wapens aan de andere kant. Terwijl Rusland de grootste leverancier is van energie en voedselgranen voor het Globale Zuiden, blijft China de grootste leverancier van financiering en infrastructuurprojecten door de ‘Belt and Road Initiative’. En nu zijn Rusland en China hechter dan ooit tevoren door de oorlog. Wat betekent dit allemaal voor ontwikkelende landen?

Dit betekent dat wanneer het aankomt op financiering, voedsel, energie en infrastructuur, het Globale Zuiden meer moet steunen op China en Rusland dan op het Westen. Het Globale Zuiden ziet ook de uitbreiding van de ‘Shanghai Cooperation Organization’, steeds meer landen die lid willen worden van de BRICS, en veel landen die nu handelen in munteenheden die hen wegduwen van de dollar, de Euro, en het Westen. Ze zien ook een de-industrialisatie plaatsvinden in sommige landen in Europa vanwege hogere energiekosten en hogere inflatie. Dit doet een economische zwakheid in het Westen verschijnen die niet zo duidelijk was voor de oorlog. Wetende dat ontwikkelende landen de plicht hebben de interesses van hun eigen bevolking eerst te plaatsen, is het dan verrassend dat zij hun toekomst meer gebonden zien aan die van landen die niet door het Westen geleid of onder Amerikaanse dominantie zijn?

5. De “op regels gebaseerde internationale orde” mist geloofwaardigheid en is in verval.

De “op regels gebaseerde internationale orde” is een concept dat door veel landen in het Globale Zuiden gezien wordt als bedacht door het Westen en unilateraal opgelegd aan andere landen. Weinig tot geen niet-Westerse landen hebben deze orde ooit onderschreven. Het Zuiden is niet tegen een op regels gebaseerde orde, maar wel tegen de hedendaagse inhoud van deze regels zoals bedacht door het Westen.

Maar men moet ook vragen, is de op regels gebaseerde internationale orde wel van toepassing voor het Westen zelf?
Sinds decenniawordt het Westen, voor velen in het Globale Zuiden, gepercipieerd als te doen wat ze willen met de wereld zonder enige zorg voor andermans perspectieven. Verschillende landen werden naar goeddunken binnengevallen, meestal zonder toestemming van de Veiligheidsraad. Hieronder Joegoslavië, Irak, Afghanistan, Libië en Syrië. Onder welke “regels” werden deze landen aangevallen en verwoest, en waren deze oorlogen uitgelokt of ongeprovoceerd? Julian Assange kwijnt weg in de gevangenis, en Ed Snowden is in ballingschap, om de moed te hebben (of misschien de vermetelheid) om de waarheden achter deze acties te verhullen.

Verschillende landen werden naar goeddunken binnengevallen, meestal zonder toestemming van de Veiligheidsraad

De door het Westen aan meer dan 40 landen opgelegde sancties veroorzaken veel ontbering en lijden. Onder welke internationale wet of “op regels gebaseerde orde” gebruikte het Westen haar economische macht om deze sancties op te leggen? Waarom worden de activa van Afghanistan nog steeds bevroren in Westerse banken terwijl het land hongersnood en voedseltekorten ondergaat? Waarom wordt Venezolaans goud nog steeds gegijzeld in het Verenigd Koninkrijk terwijl de bevolking van Venezuela op het bestaansminimum overleeft? En als Sy Hersch’s onthullingen kloppen, volgens welke “op regels gebaseerde orde” vernietigde het Westen de Nord Stream pijpleidingen?

Er lijkt een paradigmatische verschuiving plaats te vinden weg van een Westers-gedomineerde wereld naar een meer multipolaire wereld. En de oorlog in Oekraïne heeft de verschillen en kloven die deel maken van deze paradigmatische verschuiving duidelijk gemaakt. Deels vanwege hun eigen geschiedenis, en deels vanwege de groeiende economische realiteiten, ziet het Globale Zuiden een multipolaire wereld als een verkiesbare uitkomst waarin hun stemmen meer kans maken om gehoord te worden.

President Kennedy beëindigde zijn speech aan de American University speech in 1963 met de volgende woorden: “We moeten onze steen bijdragen om een wereld van vrede te bouwen waar de zwakken veilig zijn en de sterken rechtvaardig. Wij zijn niet hulpeloos ten opzichte van deze taak, noch hopeloos ten opzichte van haar succes. Overtuigd en zonder vrees moeten we werken voor een strategie van vrede.”

Die strategie van vrede was de uitdaging waar we voor stonden in 1963 en het blijft een uitdaging voor ons vandaag. En de stemmen voor vrede, inclusief die van het Globale Zuiden, moeten gehoord worden.

 

Dit artikel verscheen op Counterpunch.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!