Onderhandelaars van bijna 200 landen zijn het zaterdag eens geraakt over een verdrag om het mariene leven in internationale wateren te beschermen. Volgens milieuorganisaties gaat het om een cruciale stap om het razendsnelle tempo van biodiversiteitsverlies in de oceanen te temperen.

30 tegen 30

“Vorig jaar hebben landen zich ertoe verbonden het verlies aan natuur tegen 2030 een halt toe te roepen. Het resultaat van zaterdag is een belangrijke stap om die belofte in te lossen”, zegt Pepe Clarke, Oceaandeskundige van het Wereldnatuurfonds (WWF). “Dit is een mijlpaal voor de oceaan – één die een nieuw tijdperk inluidt van collectieve verantwoordelijkheid voor het belangrijkste mondiale goed van onze planeet.”

Het WWF is vooral blij dat alle activiteiten op volle zee nu zullen onderworpen worden aan strenge milieueffectbeoordelingen. Door deze bepaling in het verdrag zullen schadelijke activiteiten makkelijker kunnen worden stopgezet. Internationale wateren – die bijna de helft van het aardoppervlak beslaan – waren in de praktijk grotendeels gedereguleerd op dat gebied. Clarke legt uit dat een doeltreffende milieurapportage door bepaalde recente ontwikkelingen – zoals de opkomst van diepzeemijnbouw en koolstofafvang en -opslag in de oceaan – extra belangrijk geworden is.

Zeereservaten

“Het is een historische dag voor natuurbehoud en een teken dat in een verdeelde wereld de bescherming van natuur en mensen het kan winnen van geopolitiek”, zegt Laura Meller, die voor Greenpeace de gesprekken in New York bijwoonde. Volgens haar kunnen grote delen van de oceanen straks beschermd worden als zeereservaat, na jaren van overbevissing en industriële vervuiling.

Tot nog toe wordt slechts 1 procent van de internationale wateren beschermd, waardoor oceanen structureel kampen met milieuschade, inclusief door illegale visserij en overbevissing, plasticvervuiling, zeebodemmijnbouw en achteruitgang van zee-ecosystemen.

Door een gebrek aan internationale overeenstemming was het tot nog toe onmogelijk om in internationale wateren reservaten aan te wijzen. Dat is volgens Roos Benard van Greenpeace Nederland de grote verdienste van dit verdrag.

“Daar waar oceanen met rust worden gelaten, zie je dat het zeeleven een groot vermogen heeft om zichzelf te herstellen. In reservaten komt tot wel zeven keer meer zeeleven voor”, schrijft ze in een reactie.

Moeilijke onderhandelingen

Het was geen makkelijke rit. Vorige onderhandelingsrondes liepen telkens vast op de verdeling van de kosten voor natuurbescherming en de opbrengsten van mariene grondstoffen. De tegenstelling op beide punten was vooral groot tussen landen op het noordelijke en zuidelijk halfrond.

Zaterdag werd blijkbaar tot in de laatste uren van de vergadering gediscussieerd over een billijke verdeling van de kosten en de baten.

“Na een twee weken durende achtbaanrit van onderhandelingen en bovennatuurlijke spanningen in de afgelopen 48 uur hebben de regeringen overeenstemming bereikt over belangrijke kwesties die de bescherming en een beter beheer van de mariene biodiversiteit op volle zee garanderen”, zei Rebecca Hubbard na afloop. Zij is de topvrouw van koepelorganisatie High Seas Alliance.

Volgens haar zal het verdrag oceaanbeheer naar de 21e eeuw brengen, door eindelijk moderne eisen – zoals meer transparantie – te stellen aan menselijke activiteiten op volle zee.

“Het is een zeer lange reis geweest om tot een verdrag te komen”, aldus Hubbard. Nu is het volgens haar aan de leden van de High Ambition Coalition – 52 landen die een voortrekkersrol speelden bij de onderhandelingen – om het voortouw te nemen om gebieden op volle zee aan te wijzen die het meest bescherming nodig hebben.

Overwinning voor het multilateralisme

Ook EU-commissaris voor Oceaan en Milieu Virginijus Sinkevičius spreekt van een “historisch moment” voor de oceanen. “Het is ook een bewijs van versterkte multilaterale samenwerking met onze partners en een belangrijke troef om onze COP 15-doelstelling van 30 procent oceaanbescherming te verwezenlijken. Ik ben erg trots op ons resultaat”, aldus Sinkevičius.

Nu de onderhandelingen zijn afgerond, zal de overeenkomst in werking treden zodra 60 staten de overeenkomst hebben bekrachtigd. De formele aanneming van het verdrag zal plaatsvinden zodra de juridische toetsing in alle VN-talen is voltooid.