Money, money, money must be funny in the rich man's world... Foto: rapportsdeforce.fr
and

Het neo-imperialistisch dollarplan van de VS, uitgelegd door Yanis Varoufakis

De voormalige Griekse financiënminister Yanis Varoufakis legt de werking uit van het Amerikaanse ‘neo-imperialisme’ gebaseerd op de dollar, een ‘soort schuldpapier uitgegeven door de hegemoon’. Het is een systeem waarmee een enorm tekort op de handelsbalans wordt gefinancierd doordat het buitenlandse kapitalisten in staat stelt ‘een gigantische meerwaarde te winnen ten koste van hun arbeiders en die vervolgens weg te stoppen in de rentenierseconomie van Amerika’.

vrijdag 24 februari 2023 11:53
Spread the love

 

Tijdens een speech in januari stelde de Griekse econoom en voormalig financiënminister Yanis Varoufakis dat de Verenigde Staten een ‘nieuw en driest imperialisme’ hanteren. Hij noemde het ‘neo-imperialisme’, en de ‘hoogste vorm’ daarvan ‘globalisering, gefinancialiseerde kapitalistische globalisering’, een systeem dat is gebaseerd op de dominantie van de dollar.

Nadat president Richard Nixon in 1971 een eind had gemaakt aan de convertibiliteit (inwisselbaarheid) tussen de dollar en goud was de dollar volgens Varoufakis nog slechts ‘een soort schuldpapier uitgegeven door de hegemoon’.

Met behulp van dit ‘schuldpapier’ werd het enorme tekort op de Amerikaanse handelsbalans gefinancierd doordat buitenlandse kapitalisten ‘een gigantische meerwaarde konden realiseren ten koste van hun arbeiders en die vervolgens wegstoppen in de rentenierseconomie van Amerika’.

Het handelstekort van de VS werd een ‘reusachtige stofzuiger die de netto-export van Duitsland, Japan en China naar Amerika zoog’, vervolgde Varoufakis.

Arme landen in het Zuiden moesten lenen van Wall Street om medicijnen, energie en de grondstoffen te kunnen importeren

Maar arme landen in het Zuiden ‘moesten lenen van Wall Street om medicijnen, energie en de grondstoffen te kunnen importeren die ze nodig hadden voor de productie van hun eigen exportproducten, waarmee ze de dollars moesten verdienen om Wall Street terug te betalen’.

Zodra een arm land in het Zuiden zijn schulden aan de obligatiehouders op Wall Street niet meer kon betalen, ‘stuurde het Westen de deurwaarder: het Internationaal Monetair Fonds’, dat op grote schaal privatiseringen en een neoliberaal economisch beleid oplegde, aldus Varoufakis.

Dit systeem werd in 1972 al blootgelegd door econoom Michael Hudson, in zijn boek Super Imperialism: The Economic Strategy of American Empire. (Hij publiceerde in 2021 een geactualiseerde derde uitgave.)

Varoufakis gaf zijn analyse van dit opzet voor een hegemonie van de dollar in een speech die hij in januari 2023 hield op de ‘International Conference for the Balance of the World’ in Cuba, een bijeenkomst ter bevordering van de Nieuwe Internationale Economische Orde.

Bij die gelegenheid veroordeelde hij ook de nieuwe koude oorlog en riep hij op tot een nieuwe beweging van ongebonden staten.

Sevim Dagdelen, Duits parlementslid voor Die Linke, klaagde op dezelfde conferentie de proxyoorlog van de NAVO in Oekraïne aan en waarschuwde dat de EU-lidstaten ‘onderdanige vazallen’ zijn geworden die ‘de belangen van Amerikaanse bedrijven dienen en Washingtons buitenlandpolitiek volgen’.

Yanis Varoufakis legt het opzet van de dollarhegemonie uit

Hier volgt een uittreksel uit zijn speech:

“Waarom is de oorspronkelijke Beweging van Niet-Gebonden Landen ten prooi gevallen aan de hoogste vorm van neo-imperialisme, met name de globalisering, de gefinancialiseerde kapitalistische globalisering? Omdat de kapitalisten zich betere internationalisten hebben betoond dan wij. Omdat zij de aard van het neo-imperialisme beter begrepen hebben dan wij. Daarom hebben zij gewonnen.

Wat hebben ze dan beter begrepen dan wij? Het nieuwe, drieste imperialisme dat zijn oorsprong heeft in 1971 toen het systeem van Bretton Woods ineenstortte en de Amerikaanse dollar niet langer inwisselbaar was voor goud. [President] Richard Nixon liet de Europeanen, de Europese regeringen en de kapitalisten van de wereld toen weten: ‘Vanaf vandaag is de dollar jullie probleem.’

En of Nixon gelijk had! Toen het tekort/handelstekort/betalingstekort van de VS de pan uit rees, werd de wereld overspoeld met Amerikaanse dollars. En de nationale banken buiten de VS werden gedwongen om deze dollars, aangezien die niet meer in goud konden worden omgezet, te gebruiken als de reserve waarmee ze hun eigen munt dekten.

Nationale banken buiten de VS werden gedwongen om dollars te gebruiken als de reserve waarmee ze hun eigen munt dekten

Plots werd de dollar een soort schuldpapier uitgegeven door de hegemoon. Het duurde niet lang of in de hele wereld werd het financieel systeem gedekt door deze schuldpapieren, uitgegeven door een hegemoon die bepaalde wat buitenlandse houders van zijn schuldpapieren wel of niet konden doen met de papieren die hij zelf had uitgegeven.

Amerika was nu een volwaardig tekortland, met een groot handelstekort. Maar het leek in niets op andere landen met een tekort. Argentinië, Frankrijk, India, Griekenland moesten dollars lenen. Amerika hoefde geen dollars te lenen om zijn munt te ondersteunen. Het hoefde niet de rente te verhogen om een uitstroom van dollars te voorkomen. De uitstroom van dollars was het fundament van de Amerikaanse hegemonie.

De uitstroom van dollars was het fundament van de Amerikaanse hegemonie

Kapitalisten in landen met een (handels)overschot – landen als Japan, Duitsland en later natuurlijk China – zagen het Amerikaanse handelstekort als hun grote redding.

Dat Amerikaanse handelstekort was een reusachtige stofzuiger die de netto-export van Duitsland, Japan en China naar Amerika zoog.

En wat deden de Japanse, Duitse en later ook Chinese kapitalisten met al die dollars die ze verdienden? Ze stuurden ze terug naar de Verenigde Staten – wat konden ze er anders mee doen? – om er daar onroerend goed mee te kopen, Amerikaanse staatsobligaties en een paar bedrijven die ze van de Amerikaanse overheid móchten kopen, niet Boeing of Microsoft of een andere belangrijke.

Ondertussen worstelden de tekortlanden van het Zuiden continu met een tekort aan dollars, die ze moesten lenen van Wall Street om medicijnen te kunnen invoeren en energie en grondstoffen voor de productie van hun eigen exportproducten, waarmee ze de dollars moesten zien te verdienen om Wall Street mee terug te betalen.

Het Internationaal Monetair Fonds leent aan regeringen in schulden dollars op voorwaarde dat zij de rijkdom van het land overdragen aan de plaatselijke en internationale oligarchen

Vanzelfsprekend kwamen de arme landen in het Zuiden, zoals jullie wel bekend is, meer dan eens dollars te kort en konden ze Wall Street niet terugbetalen. Dan stuurde het Westen de deurwaarder: het Internationaal Monetair Fonds, dat zo’n regering in schulden de dollars leende op voorwaarde dat zij de rijkdom van het land (grond, water, havens, luchthavens, elektriciteit, telefoon, zelfs scholen en ziekenhuizen) overdroeg aan de plaatselijke en internationale oligarchen, die zich op deze schatten stortten en de rente opstreken. En wat deden ze met dat geld? Ze deponeerden het bij het Amerikaanse rentenierskapitalisme, als investering.

Washington, kameraden, heeft de toverformule gevonden (door geen grootmacht ooit eerder ontdekt) om de Amerikaanse overheid evenals de netto-invoer van de VS te laten financieren door rijke buitenlanders en rijke overheden én arme overheden én de armen van deze wereld.

Een Chinese ambtenaar beschreef mij ooit de globalisering als iets dat gebaseerd is op een ‘duistere deal’. Zo zei hij het: een duistere deal.

Globalisering is gebaseerd op een duister, onuitgesproken, impliciet pact tussen de heersende klasse van de VS en buitenlandse kapitalisten en renteniers

Waarom noemde hij die duister? Omdat hij gebaseerd is op een duister, onuitgesproken, impliciet pact tussen de heersende klasse van de VS en buitenlandse kapitalisten en renteniers.

Laat me het lichtjes anders stellen. Stel dat je vandaag een einde zou kunnen maken aan de hegemonie van de VS. Hier staat een knop en als je erop drukt, stopt de hegemonie van de VS. Wie zou je tegenhouden om die knop in te drukken? Vanzelfsprekend de Amerikaanse autoriteiten, het leger, de CIA, Wall Street, Sillicon Valley …

Maar niet alleen zij! Ook een hoop niet-Amerikanen zou je verhinderen om de knop in te drukken: Duitse industriëlen, Saoedische sjeiks, Griekse oligarchen, Europese bankiers en ja, ook Chinese kapitalisten.

Met andere woorden, de suprematie van de dollar is net zo gunstig voor de belangen van Duitse, Argentijnse, Nigeriaanse, Koreaanse en Chinese kapitalisten als voor het Amerikaanse rentenierskapitalisme.

Zonder de wereldwijde dominantie van Amerika en zijn dollar waren Chinese, Japanse, Koreaanse of Duitse kapitalisten niet in staat geweest om onophoudelijk gigantische meerwaarde te realiseren ten koste van hun arbeiders en die vervolgens weg te stoppen in de rentenierseconomie van Amerika.

Evenmin hadden Argentijnse, Griekse, Russische, Oekraïense en Indiase oligarchen hun eigen land kunnen plunderen, overheidseigendommen stelen, die te gelde maken en ze omzetten in eigendomsrechten in de Verenigde Staten.”

Meer over Varoufakis

Yanis Varoufakis. Foto: screenshot YouTube Lannan Institute/Haymarket Books

Yanis Varoufakis was in 2015, toen de linkse partij Syriza de verkiezingen gewonnen had, korte tijd minister van Financiën van Griekenland.

De financiële crisis van 2008 had Griekenland in de penibele situatie gebracht dat het zijn schulden in vreemde valuta niet meer kon betalen.

Varoufakis probeerde om via onderhandelingen met de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF), samen de ‘trojka’ genoemd, schuldverlichting te verkrijgen.

De trojka eiste meedogenloze bezuinigingsmaatregelen en neoliberale economische hervormingen, waarover Varoufakis zei dat die het Griekenland onmogelijk zouden maken zijn schulden terug te betalen.

Hij deed het voorstel van de trojka af als een ‘nieuw Verdrag van Versailles’ en een ‘coup’ die neerkomt op een ‘volledige nietigverklaring van de nationale soevereiniteit’. Hij veroordeelde het als ‘de capitulatie van Griekenland’ en zei dat dit van zijn land een ‘vazal van de eurogroep’ zou maken.

Varoufakis nam toen uit protest ontslag als minister. Daarna heeft hij een linkse politieke beweging gesticht: DiEM25, en een partij: MeRA25.

Hij heeft eveneens campagne gevoerd voor de vrijlating van WikiLeaks-journalist Julian Assange.

Na zijn speech op de conferentie in Cuba is Varoufakis doorgereisd naar Mexico, waar hij de progressieve president Andrés Manuel López Obrador heeft ontmoet.

‘Fantastische ontmoeting met de bevlogen president van Mexico. Heb hem bedankt voor zijn vastberaden steun voor onze campagne om Julian Assange vrij te krijgen. Wij hebben ook besproken hoe de nieuwe koude oorlog schreeuwt om een nieuwe beweging van ongebonden staten en een Nieuwe Internationale Economische Orde’, tweette Varoufakis.

 

Deze tekst verscheen op Geopolitical Economy. Vertaling: Hilde Baccarne.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!