M23 rebellen (foto:wikipedia)

DRC: M23-rebellen schuldig aan buitengerechtelijke executies en verkrachtingen

Leden van de rebellengroepering ‘Mouvement du 23 mars’ (M23) hebben ten minste twintig mannen gedood en tientallen vrouwen en meisjes verkracht in het oosten van de Democratische Republiek Congo (DRC), zo blijkt uit een vandaag gepubliceerd onderzoek van Amnesty International.

vrijdag 17 februari 2023 12:24
Spread the love

Volgens overlevenden en andere getuigen hebben strijders van de door Rwanda gesteunde M23-groep tussen 21 en 30 november 2022 ten minste 20 mannen gedood en ten minste 66 vrouwen en meisjes verkracht. Dit gebeurde voornamelijk in Kishishe, een stadje ongeveer 100 km ten noorden van Goma, de hoofdstad van de provincie Noord-Kivu.

Uit de informatie die Amnesty International verzamelde blijkt dat deze gewelddaden deel uitmaakten van een campagne om burgers te straffen en te vernederen. M23 verdacht de slachtoffers er allicht van aanhangers te zijn van rivaliserende gewapende groepen, waaronder de Democratic Forces for the Liberation of Rwanda (FDLR) en de plaatselijke Mai-Mai.

“Sinds deze geweldplegingen leven de overlevenden in angst en absolute armoede. Hoewel sommige overlevenden van de verkrachting basisgezondheidszorg kregen van plaatselijke gezondheidscentra, hebben de meesten dringend behoefte aan aangepaste medische en psychologische zorg en humanitaire hulp,” aldus Tigere Chagutah, regionaal directeur van Amnesty International voor Oost- en Zuidelijk Afrika.

Overlevenden beschrijven gruwelijke aanvallen

Overlevenden en getuigen vertelden Amnesty International dat na de overname van Kishishe, groepen M23-strijders van huis tot huis gingen. Elke volwassen man die ze vonden werd gedood en ze verkrachtten tientallen vrouwen, waarbij ook groepsverkrachtingen.

Aline* werd op 29 november 2022 door een groep mannen verkracht, samen met zes andere vrouwen die zich in haar huis in het dorp Kishishe schuilhielden.

Ze vertelde: “Ze braken door de poort van de compound en pakten alle aanwezige mannen op, zeven in totaal, die ze hebben gedood. Vervolgens verkrachtten vijf soldaten ons: zes vrouwen en ik. Ze noemden ons FDLR-vrouwen.”

Eugenie* vertelde Amnesty International dat ze op 30 november 2022 door drie M23-soldaten werd verkracht buiten een kerk waar ze met haar familie toevlucht had gezocht na gevechten tussen M23 en andere gewapende groepen.

“Ze zeiden dat we allemaal FDLR waren. Ze pikten de mannen eruit en schoten ze dood, waaronder mijn man en twee zonen. Drie M23-soldaten namen me daarna mee achter de kerk en verkrachtten me om de beurt. Ik dacht dat ik het niet zou overleven.”

Een andere overlevende die buiten dezelfde kerk werd verkracht, vertelde Amnesty International dat ze tientallen lichamen telde van mannen die waren gedood.

“Ik heb bij de kerk wel 80 lichamen geteld van mannen die door M23-soldaten waren doodgeschoten. Ik heb nog nooit in mijn leven zoveel lijken gezien. Ik viel flauw voordat ik ze allemaal kon tellen.”

Van de 13 overlevenden uit Kishishe die aangaven op 29 of 30 november 2022 te zijn verkracht, vertelden er 12 dat hun echtgenoten of volwassen zonen koelbloedig waren vermoord.

Immaculée*, 23 jaar, werd verkracht door twee M23-soldaten. Zij vertelde Amnesty International: “Ze hebben me om de beurt brutaal verkracht in het bijzijn van mijn doodsbange kleine kinderen. Nadat ze me verkracht hadden, namen ze alle waardevolle spullen in huis en mijn twee geiten mee. We hebben een schuilplaats gevonden, maar we hebben niets meer. We overleven op de steun van mensen die zelf niet veel hebben. Ik heb de verkrachting overleefd, maar ik weet niet of mijn kinderen en ikzelf de honger zullen overleven.”

Gebrek aan aangepaste medische zorg en humanitaire bijstand

De meeste door Amnesty International geïnterviewde overlevenden zeiden dat ze primaire medische hulp hadden gekregen van lokale gezondheidsinstellingen, waaronder post-exposure prophylaxis (PEP) voor seksueel overdraagbare aandoeningen en noodanticonceptiemiddelen en pijnstillers.

De zorg blijft echter beperkt, waardoor veel overlevenden nog steeds lijden aan aanhoudende pijn. Ze hebben ook geen toegang tot psychologische ondersteuning. Mupenzi* werd op 21 november verkracht in de stad Bambo nadat M23-soldaten haar echtgenoot hadden doodgeschoten:

“Ik meldde me bij het gezondheidscentrum en kreeg wat pijnstillers, maar ik heb last van ernstige rugpijn en ondraaglijke buikpijn. De hoofdverpleegster van het gezondheidscentrum vertelde me dat ze niets anders voor me konden doen omdat ze niet over de apparatuur en de specialisten beschikken.”

Een zorgverlener die midden december 2022 werd geïnterviewd vertelde: “Het ontbreekt ons aan alles, van artsen tot apparatuur en medische benodigdheden. Zelfs de PEP-kits zijn nu uitgeput zonder vooruitzicht op aanvulling. De situatie is onhoudbaar.”

Gerechtigheid en verantwoording

Dagen na de aanval hebben de Congolese autoriteiten ‘de gruwelijke misdaden in Kishishe en Bambo krachtig veroordeeld’ en beloofd alles in het werk te stellen om gerechtigheid te garanderen. Bijna drie maanden later is er minimale vooruitgang geboekt.

“De heropleving van M23 gaat gepaard met systematische executies, verkrachtingen en andere internationale misdrijven. Het onvermogen van de Congolese autoriteiten om de beschuldigingen effectief te onderzoeken en om daders ter verantwoording te roepen, getuigen van minachting voor de slachtoffers.”, aldus Tigere Chagutah.

De DRC is partij bij verschillende internationale en regionale rechtsinstrumenten die staten verplichten om mensenrechtenschendingen te voorkomen. Ze moeten onderzoek instellen naar diegenen die verantwoordelijk zijn voor mensenrechtenschendingen en hen vervolgen. Ook hebben ze de verplichting om slachtoffers, waaronder overlevenden van seksueel geweld, gerechtigheid en herstel te bieden.

De omvang en de wreedheid van deze massale verkrachtingen zijn bijzonder schokkend. De acties van M23 in de regio Kishishe vormen oorlogsmisdaden. De verkrachtingen en moorden gepleegd door M23 lijken onderdeel van een systematische aanval op burgers, die worden beschouwd aanhangers te zijn van de FDLR en andere gewapende groepen die M23 vijandig gezind zijn. Deze gewelddaden moeten dan ook onderzocht worden als mogelijke misdaden tegen de mensheid.

“De autoriteiten van de DRC moeten met internationale steun, onder meer via de lopende politieke processen onder leiding van de Oost-Afrikaanse Gemeenschap en de Afrikaanse Unie, de daders van dergelijke gruwelijke misdaden ter verantwoording roepen en de slachtoffers genoegdoening geven. Zij moeten dringend al het nodige doen om ervoor te zorgen dat de overlevenden van deze misdaden onmiddellijk aangepaste gezondheidszorg en humanitaire bijstand krijgen.”

Achtergrond

In december 2022 en januari 2023 verzamelde Amnesty International getuigenissen van 23 overlevenden van verkrachtingen en 12 ooggetuigen uit de steden Kishishe, Bambo Centre en Bugina. De interviews werden ter plaatse individueel afgenomen in de lokale taal Swahili. Amnesty International onderzocht ook medische dossiers en officiële documenten en interviewde regeringsfunctionarissen, vertegenwoordigers van de VN en vooraanstaande humanitaire organisaties over patronen van burgermoorden en aan het conflict gerelateerd seksueel geweld in het gebied.

De M23-groep, die volgens de VN wordt gesteund door Rwanda, beweert te strijden voor de uitvoering van eerdere politieke akkoorden met de Congolese regering, die voorzagen in de veilige terugkeer van Congolese Tutsi-vluchtelingen die al twee decennia in Rwanda verblijven. Zij vecht ook tegen de “Democratic Forces for the Liberation of Rwanda” (FDLR), een Rwandese rebellengroep die in het oosten van de DRC is opgericht in de nasleep van de genocide in Rwanda in 1994.

M23 is het afgelopen jaar in de provincie Noord-Kivu, die grenst aan Rwanda en Uganda, in grote gebieden actief geweest. Volgens de VN zijn een half miljoen mensen hun huizen ontvlucht door het geweld. De regionale diplomatieke inspanningen om de opmars te stoppen en alle gewapende groepen in het oosten van de DRC te ontwapenen – bekend als het proces van Nairobi onder leiding van de Oost-Afrikaanse Gemeenschap en het verwante proces van Luanda onder leiding van de Afrikaanse Unie – zijn gestrand.

 

*Namen van getuigen zijn veranderd om hun identiteit te beschermen.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!