Oekraïense tanks in het oosten van het land. Foto: Ministerie van Defensie van Oekraïne, Flickr / CC BY-SA 2.0
Analyse - and

Is de Derde Wereldoorlog begonnen?

De Franse intellectueel Emmanuel Todd stelt dat de proxy-oorlog in Oekraïne het begin is van WO III. Deze oorlog is existentieel voor zowel Rusland als de VS. En voor Europa betekent dit conflict een inperking van de soevereiniteit. Todd is een vooraanstaand historicus die reeds in 1976 het einde van de Sovjet-Unie voorspelde.

donderdag 26 januari 2023 13:03
Spread the love

 

“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.

Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne en alle oorlogsmisdaden die gepleegd worden. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. Geloof niets zomaar, ook onszelf niet. Blijf kritisch denken. (n.v.d.r.)

 

De vooraanstaande Franse intellectueel Emmanuel Todd heeft een boek geschreven waarin hij stelt dat de Verenigde Staten al bezig zijn met het voeren van de Derde Wereldoorlog tegen Rusland en China. Hij waarschuwt ook dat Europa een soort imperialistisch “protectoraat” is geworden, dat weinig soevereiniteit heeft en in wezen door de VS wordt gecontroleerd.

Japanse uitgave van ‘De Derde Wereldoorlog is begonnen’.

Emmanuel Todd is een alom gerespecteerd antropoloog en historicus in Frankrijk. Hij publiceerde het boek in 2022 onder de titel De Derde Wereldoorlog is begonnen. Op dit moment is het alleen verkrijgbaar in Japan.

Todd schetste de belangrijkste argumenten die hij in het boek naar voor bracht in een Franstalig interview met de krant Le Figaro, afgenomen door de journalist Alexandre Devecchio.

Volgens Todd is de proxy-oorlog[1] in Oekraïne “existentieel”, niet alleen voor Rusland, maar ook voor de Verenigde Staten. Hij merkt op dat het “imperialistisch systeem” van de VS in een groot deel van de wereld verzwakt is. Maar dit brengt Washington er juist toe om “zijn greep op zijn oorspronkelijke protectoraten te versterken”: Europa en Japan.

“Op dit moment is de NAVO eigenlijk een Washington-Londen-Warschau-Kiev-blok geworden.”

Dit betekent dat “Duitsland en Frankrijk minder belangrijke partners in de NAVO zijn geworden” en dat de NAVO op dit moment eigenlijk een “Washington-Londen-Warschau-Kiev”-blok is.

De sancties van de VS en de EU hebben Rusland niet verpletterd, zoals de Westerse hoofdsteden hadden gehoopt. Dit betekent dat “de weerstand van de Russische economie het imperialistisch systeem van de Verenigde Staten naar de afgrond duwt”, waardoor “hun monetaire en financiële controle over de wereld zou kunnen instorten”.

De Franse intellectueel wijst op stemming in de VN over Rusland en waarschuwt dat het Westen geen voeling heeft met de rest van de wereld.

“Westerse kranten zijn tragisch grappig.”

“Westerse kranten zijn tragisch grappig. Ze blijven maar zeggen: ‘Rusland is geïsoleerd, Rusland is geïsoleerd’. Maar als we naar de stemmen van de Verenigde Naties kijken, zien we dat 75 procent van de wereld het Westen niet volgt”.

Hij bekritiseert ook de bnp-statistieken die door Westerse neoklassieke economen worden gebruikt om de productiecapaciteit van de Russische economie te bagatelliseren, terwijl ze tegelijkertijd die van gefinancialiseerde neoliberale economieën zoals in de Verenigde Staten overdrijven.

Derde Wereldoorlog

In het interview met Le Figaro zegt Todd het volgende (alle nadruk toegevoegd):

“Dit is de realiteit, de Derde Wereldoorlog is begonnen. Het is waar dat het ‘klein’ begon en met twee verrassingen. We gingen deze oorlog in met het idee dat het Russische leger erg sterk was en dat de economie van het land erg zwak was.

Men dacht dat Oekraïne militair zou worden verpletterd en dat Rusland economisch zou worden verpletterd door het Westen. Maar het omgekeerde gebeurde. Oekraïne werd militair niet verpletterd, ook al verloor het op die datum 16 procent van zijn grondgebied. Rusland werd economisch niet verpletterd. Op dit moment is de roebel 8 procent gestegen ten opzichte van de dollar en 18 procent ten opzichte van de euro sinds de dag voor het uitbreken van de oorlog.

Er was dus sprake van een soort misverstand. Maar het is duidelijk dat het conflict, gaande van een beperkte territoriale oorlog tot een wereldwijde economische confrontatie, tussen het hele Westen enerzijds en Rusland gesteund door China anderzijds, een wereldoorlog is geworden. Ook al is het militaire geweld laag in vergelijking met dat van vorige wereldoorlogen.”

De krant vroeg Todd of hij niet overdreef. Hij antwoordde: “We leveren nog steeds wapens. We doden Russen, ook al komen we daar niet voor uit. Maar het blijft waar dat wij Europeanen vooral economisch geëngageerd zijn. We voelen onze deelname aan de oorlog vooral door de inflatie en de tekorten”.

Men dacht dat Oekraïne militair zou worden verpletterd en dat Rusland economisch zou worden verpletterd door het Westen. Maar het omgekeerde gebeurde.

Die uitspraak is een understatement. Todd vermeldt bijvoorbeeld niet het feit dat, nadat de VS de staatsgreep steunde, die de democratisch gekozen regering van Oekraïne in 2014 omverwierp en een burgeroorlog veroorzaakte, de CIA en het Pentagon onmiddellijk begonnen met het trainen van Oekraïense troepen om tegen Rusland te vechten.

De New York Times heeft erkend dat de CIA en speciale eenheden uit tal van Europese landen in Oekraïne aanwezig zijn. De CIA en een Europese NAVO-bondgenoot voeren zelfs sabotage-aanvallen uit op Russisch grondgebied.

Denkfout van Putin

In het interview zegt Todd verderop:

“Poetin maakte al vroeg een grote fout, die van immens historisch belang is. De Russen die aan de vooravond van de oorlog op Oekraïne werkten, beschouwden het land niet als een prille democratie, maar als een samenleving in verval en een ‘falende staat’ in wording.

Ik denk dat de berekening van het Kremlin was dat deze samenleving in verval bij de eerste schok zou instorten, of zelfs ‘welkom mama’ zou zeggen tegen het heilige Rusland. Maar wat we integendeel hebben vastgesteld is dat een samenleving in ontbinding, als ze gevoed wordt door externe financiële en militaire middelen, in een oorlog een nieuw soort evenwicht kan vinden, en zelfs een horizon, een hoop. De Russen hadden het niet kunnen voorzien. Niemand kon dat.”

“Een samenleving in ontbinding kan door externe financiële en militaire middelen in een oorlog een nieuw soort evenwicht vinden.”

Existentieel voor Rusland

John Mearsheimer

John Mearsheimer. Foto: Chatham House, Wikimedia Commons / CC-BY-2.0

Todd zegt dat hij de visie van de Amerikaanse politicoloog John Mearsheimer deelt over Oekraïne. Mearsheimer is een realist die kritiek heeft geuit op het agressieve buitenlandse beleid van Washington.

Mearsheimer “vertelde dat het leger van Oekraïne ten minste al sinds 2014 was overgenomen door NAVO-soldaten: Amerikaanse, Britse en Poolse. Daarmee was het de facto lid geworden van de NAVO. De Russen hadden aangekondigd dat ze Oekraïne nooit zouden tolereren als lid NAVO-lid.

Voor Rusland is dit een oorlog die “vanuit hun standpunt defensief en preventief” is, gaf hij toe.

“Mearsheimer voegde eraan toe dat we geen reden zouden hebben om ons te verheugen over de eventuele moeilijkheden van de Russen, want aangezien dit voor hen een existentiële kwestie is, zouden ze des te harder toeslaan. Deze analyse lijkt te kloppen.”

Kwetsbaarheid van de VS

Todd voert echter aan dat Mearsheimer niet ver genoeg gaat in zijn analyse. De politicoloog van de VS ziet over het hoofd hoe Washington de soevereiniteit van Berlijn en Parijs heeft ingeperkt.

“Duitsland en Frankrijk waren kleine partners in de NAVO geworden en waren niet op de hoogte van wat er op militair vlak in Oekraïne gebeurde. De Franse en Duitse naïviteit is bekritiseerd omdat onze regeringen niet geloofden in de mogelijkheid van een Russische invasie.

Dat klopt, maar dat is omdat ze niet wisten dat de VS, de Britten en de Polen ervoor konden zorgen dat Oekraïne een grotere oorlog zou kunnen voeren. De fundamentele as van de NAVO is nu Washington-Londen-Warschau-Kiev.

Zoals een doorsnee Amerikaan overschat Mearsheimer zijn land. Hij is van mening dat, als de oorlog in Oekraïne voor de Russen existentieel is, het voor de VS niets anders is dan een machtsspel. Na Vietnam, Irak en Afghanistan, één debacle meer of minder… Wat maakt het uit?

Het grondbeginsel van de Amerikaanse geopolitiek is: ‘We kunnen doen wat we willen omdat we beschut zijn, ver weg, tussen twee oceanen, ons zal nooit iets overkomen’. Voor de VS zou niets existentieel zijn. Die analyse is ontoereikend en die leidt Biden vandaag tot een reeks roekeloze acties.

De VS is kwetsbaar. De weerstand van de Russische economie duwt het Amerikaanse imperialistisch systeem naar de afgrond. Niemand had verwacht dat de Russische economie stand zou houden tegen de ‘economische macht’ van de NAVO. Ik geloof dat de Russen het zelf niet hadden voorzien.”

“Wij bevinden ons nu in een eindeloze oorlog, in een confrontatie waarvan de uitkomst de ineenstorting van de een of de ander moet zijn.”

De Franse intellectueel stelt verder in het interview dat Rusland en China, door zich te verzetten tegen de massale Westerse sancties, een bedreiging vormen voor “de Amerikaanse monetaire en financiële controle van de wereld”.

Dit vormt op zijn beurt een uitdaging voor de status van de VS als verstrekker van wereldwijde reservevaluta, waardoor het de mogelijkheid heeft om een enorm handelstekort te handhaven:

“Als de Russische economie zich voor onbepaalde tijd tegen de sancties zou kunnen verzetten en erin zou slagen de Europese economie te verzwakken, terwijl zij met steun van China zelf overeind blijft, dan zou de monetaire en financiële controle van de VS over de wereld instorten, en daarmee de mogelijkheid voor de Verenigde Staten om hun enorme handelstekort gratis te financieren.

Deze oorlog is daarom existentieel geworden voor de Verenigde Staten. Net als Rusland kunnen zij zich niet terugtrekken uit het conflict, zij kunnen het niet loslaten. Daarom bevinden we ons nu in een eindeloze oorlog, in een confrontatie waarvan de uitkomst de ineenstorting van de een of de ander moet zijn.”

Inperking van soevereiniteit

Todd waarschuwt dat, terwijl de Verenigde Staten in een groot deel van de wereld aan het verzwakken zijn, zij hun greep op hun oorspronkelijke protectoraten – Europa en Japan – versterken.

“Overal in de wereld zien we de verzwakking van de Verenigde Staten, maar niet in Europa en Japan. Dat is omdat een van de gevolgen van de afbrokkeling van het imperialistisch systeem is dat de Verenigde Staten hun greep op hun oorspronkelijke protectoraten versterken.”

Als we Zbigniew Brzezinski (Het grote schaakbord) lezen, zien we dat het imperium van de VS aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd gevormd door de verovering van Duitsland en Japan, die vandaag de dag nog steeds protectoraten zijn. Naarmate het Amerikaanse systeem krimpt, weegt het steeds zwaarder op de lokale elites van de protectoraten (en ik reken hier heel Europa toe).

“De achteruitgang van onze autonomie in Europa is aanzienlijk en gebeurt snel.”

“De eersten om alle nationale autonomie te verliezen, zullen de Engelsen en de Australiërs zijn (als dat al niet het geval is). Het internet heeft zo’n intense interactie met de Verenigde Staten in de Anglosfeer tot stand gebracht dat de academische, media- en artistieke elites als het ware zijn geannexeerd. Op het Europese continent worden we enigszins beschermd door onze nationale talen, maar de achteruitgang van onze autonomie is aanzienlijk en gebeurt snel.”

Als voorbeeld van een moment in de recente geschiedenis waarin Europa onafhankelijker was, verwijst Todd naar de invasie van Irak: “Laten we ons de oorlog in Irak herinneren, toen Chirac, Schröder en Poetin gezamenlijke persconferenties hielden tegen de oorlog” – verwijzend naar de voormalige leiders van Frankrijk (Jacques Chirac) en Duitsland (Gerhard Schröder).

Veerkracht Russische economie

De interviewer van Le Figaro, Alexandre Devecchio, geeft wat tegengas en stelt Todd de vraag: “Veel waarnemers wijzen erop dat Rusland het bnp[2] van Spanje heeft. Overschat je zijn economische macht en veerkracht niet?”

Maar Todd bekritiseert het overdreven vertrouwen in het bnp als maatstaf en noemt het een “fictieve maatstaf van productie” die de echte productiekrachten in een economie verdoezelt:

“Oorlog is een test voor de economie van een land, het is de ultieme onthuller. Het bnp van Rusland en Wit-Rusland vertegenwoordigt 3,3 procent van het Westerse bnp. Dat is dus praktisch niets. Men kan zich afvragen hoe dit onbeduidende bnp kan stand houden en raketten kan blijven produceren.”

“Oorlog is een test voor de economie van een land, het is de ultieme onthuller.

De reden is dat het bnp een fictieve maatstaf voor de productie is. Als we de helft van de veel te hoog gefactureerde gezondheidsuitgaven van het bnp van de VS wegnemen, alsook de ‘rijkdom’ die wordt geproduceerd door de advocaten, door de meest gevulde gevangenissen ter wereld, en vervolgens door een hele economie van slecht gedefinieerde diensten, inclusief de ‘productie’ van 15 tot 20 duizend economen met een gemiddeld salaris van 120.000 dollar, dan realiseren we ons dat een belangrijk deel van dit bnp waterdamp is.

Oorlog brengt ons terug naar de reële economie, het stelt ons in staat te begrijpen wat de werkelijke rijkdom van naties is, de productiecapaciteit en dus de capaciteit om oorlog te voeren.”

Todd merkt op dat Rusland “een reëel aanpassingsvermogen” heeft getoond. Hij schrijft dit toe aan de “zeer grote rol voor de staat” in de Russische economie, in tegenstelling tot het neoliberale economische model van de VS:

“In 2014 voerden we de eerste belangrijke sancties tegen Rusland in, maar toen verhoogde het zijn tarweproductie. Die ging van 40 naar 90 miljoen ton in 2020. Ondertussen verminderde, dankzij het neoliberalisme, de tarweproductie in de VS tussen 1980 en 2020 van 80 naar 40 miljoen ton.

Rusland heeft dus een reëel aanpassingsvermogen. Als we de spot willen drijven met gecentraliseerde economieën, benadrukken we hun rigiditeit, en als we het kapitalisme verheerlijken, prijzen we de flexibiliteit ervan. …

De Russische economie van haar kant heeft de regels van de marktwerking aanvaard (het is zelfs een obsessie van Poetin om ze te behouden), maar met een zeer grote rol voor de staat. Haar flexibiliteit ontleent ze ook aan de opleiding van ingenieurs, die de industriële en militaire aanpassingen mogelijk maken.”

“De Russische economie heeft een reëel aanpassingsvermogen, dankzij de zeer grote rol voor de staat.”

Dit punt is vergelijkbaar met wat de econoom Michael Hudson heeft betoogd. Hij stelt dat hoewel de economie van Moskou niet langer socialistisch is zoals die van de Sovjet-Unie was, het door de staat geleide industriële kapitalisme van de Russische Federatie botst met het gefinancialiseerde model van het neoliberaal kapitalisme dat de Verenigde Staten aan de wereld hebben proberen op te leggen.

 

Dit is de vertaling van een artikel dat verscheen op Geopolitical Economy Report. Een video over dit artikel kan je hier bekijken (klik op icoon voor ondertiteling onderaan rechts in beeld ) (29:02):

 

Notes:

[1] Proxy-oorlog of ‘oorlog bij volmacht’ (Engels: proxy war) is een conflict waarbij één partij (meestal een grootmacht) een andere partij, de gevolmachtigde, een oorlog laat voeren, en daarbij als achterman optreedt. Het vuile werk wordt m.a.w. door een ander gedaan. De grootmacht levert economische, ideologische, logistieke en/of militaire steun. De gevolmachtigde is meestal een kleiner land en draait meestal voor de negatieve consequenties van zo’n oorlog op.

[2] Bnp of voluit het bruto nationaal product is wat een land jaarlijks aan rijkdom produceert.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!