Foto: Christophe Vander Eecken, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0
Opinie - Mingtje Wang

Het machtsmisbruik van de universitaire cashkoeien

De concurrentiële logica van de financiering van onze universiteiten fungeert als voedingsbodem voor machtsmisbruik. Indien we willen dat grensoverschrijdend gedrag door machtige proffen stopt, moeten we hun dominante positie onmogelijk maken.

donderdag 26 januari 2023 14:45
Spread the love

 

De bekendmaking dat K.R., de professor Biotechnologie die in 2017 een studente aanrandde, eindelijk een sanctie heeft gekregen smaakt bitterzoet (DS 18/01/23). Hoewel hij eindelijk veroordeeld is, komt het verdict zes jaar te laat en duurt zijn schorsing slechts vier maanden, waarna hij gewoon weer aan de slag kan.

Als studente in het Gentse is het moeilijk om niet in aanraking te komen met grensoverschrijdend gedrag. Dan denk ik aan alle keren dat ik ongewenst werd aangeraakt in het uitgaansleven en hoe ‘normaal’ ik dat al vind. Je zou dan hopen dat je hiervoor veilig bent binnen de muren van de universiteit. Niet dus.

Sinds een jaar horen we steeds meer verhalen aan het licht komen over hoe onze universiteit grensoverschrijdend gedrag niet serieus aanpakt. Ik was al niet aangetrokken tot het idee om verder te gaan binnen de academische wereld, maar zulke praktijken geven mij nog minder reden om van gedachten te veranderen.

Hoe kan het toch dat deze zaken blijven gebeuren? Voor het verklaren van grensoverschrijdend gedrag binnen het hoger onderwijs zijn er veel factoren van belang. Doordat klachten momenteel via interne meldpunten en commissies worden beoordeeld, ontstaat er een doofpotcultuur. Deze commissies bestaan meestal uit proffen en academisch personeel die elkaar goed kennen, waarbij proffen elkaar de hand boven het hoofd houden. Daarnaast heb je de seksistische en elitaire cultuur binnen het hoger onderwijs. De universiteiten staan niet los van het seksisme dat leeft in de samenleving.

Concurrentiële financiering als voedingsbodem voor machtsmisbruik

Er is echter één olifant in de kamer, die voorlopig nog niet is geadresseerd in de media. Ik heb het namelijk over de manier waarop het hoger onderwijs wordt gefinancierd. Deze financiering werkt op basis van een marktlogica, waarbij verschillende instellingen in competitie moeten gaan met elkaar voor fondsen.

De meeste onderzoeksfinanciering komt van de overheid of in samenwerking met privébedrijven. Deze financiering vanuit de overheid wordt in verschillende mate gealloceerd aan verschillende instellingen op basis van een aantal criteria, waaronder het aantal publicaties en citaten in tijdschriften.

“Promotoren zijn een soort zelfstandige KMO’s die zoveel mogelijk geld moeten binnenhalen”, zegt een van de getuigen in de Pano-reportage van vorig jaar over machtsmisbruik in het hoger onderwijs (16/03/22). Zo is K.R. (co-)auteur van honderden publicaties en tienduizenden keren geciteerd, waardoor hij tot de wereldtop behoort. De Gentse professor waarvan sprake was in de Pano-reportage, is internationaal één van de meest publicerende academici in zijn vakgebied en heeft drie eredoctoraten op zak. Deze professoren brengen veel subsidies van de overheid en geld van privaat onderzoek binnen. En bij alle getuigenissen van het afgelopen jaar, duurde het jaren vooraleer er tegen deze mensen werd ingegrepen vanuit de universiteit.

Door dit systeem van financiering worden proffen met veel prestige en publicaties als het ware cashkoeien die de universiteit niet graag loslaat. Zelfs niet als zij blijken losse handjes te hebben. Dit systeem van concurrentiële financiering fungeert als een voedingsbodem voor machtsmisbruik binnen het hoger onderwijs.

Proffen die zichzelf als onmisbaar achten voor de instelling, zouden zich bewust of onbewust al wat meer durven permitteren. Wanneer zo’n zaken aan het licht komen, zorgt dat niet enkel voor reputatieschade van de unief, maar riskeert de instelling ook individuen te moeten sanctioneren die voor belangrijke fondsen zorgen. Geen wonder dus dat universiteiten klachten en procedures liever intern houden en bepaalde proffen aan boord houden.

Tijd voor rechtvaardige financiering

We hebben met eigen ogen gezien dat de huidige faciliteiten binnen het hoger onderwijs niet adequaat zijn om grensoverschrijdend gedrag daadwerkelijk aan te pakken. Daarom moeten meldpunten en tuchtprocedures zowel extern als onafhankelijk worden georganiseerd. Daarnaast is het belangrijk dat er sensibiliserings- en preventiecampagnes uitgewerkt worden om de seksistische cultuur serieus aan te pakken.

Maar vooral: er is een grondige herfinanciering van het hoger onderwijs nodig. In de jaren 70 ging 2 procent van het bbp naar hoger onderwijs, vandaag is dat minder dan 0,7 procent van het bruto regionaal product van Vlaanderen. Door meer te investeren in het hoger onderwijs, kunnen we meer budgetten voorzien voor onderzoek. Zo kunnen we grotere vaste bedragen geven aan universiteiten, zodat ze geen financiële incentive meer hebben om seksistische proffen die veel geld opbrengen te beschermen. Het zal de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek ook verbeteren, want er komt geld vrij voor onderzoek dat misschien minder geld opbrengt, maar wel fundamenteel is. En het is tegelijk een antwoord op de structurele onderfinanciering van ons hoger onderwijs in het algemeen.

Als we oprecht van het hoger onderwijs een warme en veilige omgeving willen maken, moet de regering er dringend terug in investeren. En dan zou een toekomst binnen de academische wereld me misschien iets minder grauw lijken.

 

Mingtje Wang is masterstudente Sociologie aan de UGent en voorzitter van Comac Gent, de studentenbeweging van de PVDA

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!