Brussel heeft een nieuw paleis. Het ‘Palais des Droits’ ligt in de Paleizenstraat. Het is in feite een groot kantoorgebouw uit de jaren dertig van de vorige eeuw.

Het werd gebouwd door de befaamde architect Michel Polak en is beschermd Brussels erfgoed. Het gebouw huisvestte de voormalige financiële en fiscale dienst in Brussel, werd later ook verhuurd, maar staat leeg sinds 2017.

Een ‘paleis’ in de Paleizenstraat, waar rechten niet gegund worden door onze (!) overheid. Foto: Robin De Ridder

Vandaag wordt het bewoond door 700 daklozen, vooral Burundese en Afghaanse asielzoekers. We noemen ze sans-papiers, ‘zonder papieren’. In werkelijkheid zijn ze echter allemaal in het bezit van een document ‘Bijlage 26’, een aanvraag voor internationale bescherming, die hen recht geeft op onderdak, verstrekt door de overheid.

Binnenzaal van het Palais des Droits. Boven hangen de bewoners hun was te drogen op de relingen. Foto: Felix Schröder

Bijlage 26

De overheid geeft geen gevolg aan dit recht. Menig Bijlage 26’er slaapt op straat. Wat gebeurde er? Ze nemen zelf initiatief en nemen intrek in dit leegstaand gebouw. Op de ramen schrijven ze ‘Palais des Droits’.

Dit alles is verontrustend, maar er wordt over geschreven. Het wordt behandeld, gepost, bekibbeld en bestreden. Het Rode Kruis en Artsen Zonder Grenzen zijn betrokken. Er zijn helpers en weldoeners.

Geen staat. Geen stad. Ze worden gevoed van buitenaf, maar binnenin zijn het de bewoners die zich zelf-organiseren. Elke dag staan teams bewoners op die plannen, organiseren, kuisen, vuilnis verzamelen, werken om hun eigen leefsituatie te verbeteren.

Elke dag dat het Palais des Droits niet in vlammen opgaat is een wonder, een manifest. Natuurlijk is het een Anti-Paleis, gedefinieerd door wat het níet is. Het is tegelijk een noodzaak en een projectie, een uitdagende schreeuw. Het is een vuist, een middelvinger, een droom.

Palais des Droits. Rechtenpaleis!

Het optimisme dat deze naam uitstraalt gaat tot de kern. Onverwachts positief, omdat men tegelijkertijd benadrukt wat het is en wat het niet is. De naam is hun manier om twee dingen tegelijk te zeggen.

Elke dag dat het ‘paleis van rechten’ bestaat en de paleisbewoners niet als rechtmatige mensen worden behandeld, is een schande voor de overheid.

Ten eerste: wij hebben een recht gekregen, maar zonder gevolg. Wij hebben recht op een dak, een schuilplaats voor de kou, veiligheid. Elke keer dat Palais des Droits in de media wordt genoemd, elke dag dat het ‘paleis van rechten’ bestaat en de paleisbewoners niet als rechtmatige mensen worden behandeld, is een schande voor de overheid.

Onder een grauwe Brusselse hemel op het dak van hun ‘paleis’ dromen mensen van een betere wereld… Foto: Robin De Ridder

Ten tweede: Wij worden niet langer gedefinieerd door wat we niet hebben, maar door wat er wél is, wie we zijn. Wij zijn avec-papiers, Bijlage 26’ers, humains de droit, rechtmatig mens.

Thomas Rasker, architect, buur, burger